Recht – Page 11 – Karin Spaink

Een miljoen mensen

Het is hier rond vijf uur ‘s nachts. Over een paar uur – negen uur Egyptische tijd, da’s tien uur hier – begint vanaf Tahrir Square de grote mars van de opstand. Hij is de ‘Million Men March’ gedoopt, wat lekker allitereert maar niettemin doodzonde is, want die benaming doet onrecht aan alle vrouwen daar die even hard protesteren als de mannen.

De mars gaat naar het presidentiële paleis, ten noorden van Tahrir Square. Mubarak probeert de mars uit alle macht te voorkomen: het mobiele netwerk is uit de lucht, evenals internet; de weg naar het paleis is versperd met tanks; er rijdt geen enkele trein meer naar Cairo. Maar zoals iemand opmerkte: Mubarak vergeet dat er alleen al in Cairo 22 miljoen mensen wonen. Dat miljoen mensen is er straks, daar is geen twijfel over mogelijk. Het leger heeft aangekondigd niet in te grijpen en de demonstranten met rust te zullen laten. Maar de politie is minder democratisch gezind, evenals Mubaraks Revolutionaire Garde.

Mubarak is inmiddels zo in het nauw gebracht dat hij (na dertig jaar) een vice-president heeft benoemd: Omar Suleiman. Die kondigde maandag aan dat hij binnenkort een ‘open’ gesprek met de oppositie wilde voeren. Oh en al die klachten over fraude bij de vorige verkiezingen? Daar zouden ze ook nog eens naar kijken. Heus. Erewoord!

Far too little, far too late. Egypte wil Mubarak hartgrondig kwijt. Egypte wil vrije verkiezingen en een nieuwe grondwet. Egypte wil burgerrechten, vrijheid van meningsuiting en een vrije pers. Egypte wil geen corrupte politie meer, geen kabinetten die bestaan uit zichzelf verrijkende zakenlui.

Mubarak is allang gevallen al doet hij van niet. De enige twee resterende vragen zijn: hoeveel bloed moet er vergoten worden voor hij vertrekt, en: wanneer gaat het westen eindelijk de oppositie openlijk steunen? Maar wat het westen en haar steun betreft, vrees ik dat dit inmiddels geldt: Far too little, and far too late.

El Masr: mijn hart is bij je. Straks, over drie uur. Straks, over drie weken, over drie maanden, over drie jaar. Houd moed. Wees dapper. En heb geluk.

En wel hierom:

Anonymous Pharao

Anonymous heeft weer ‘s een geweldige poster in elkaar gefotoshopt.

OBA live: WikiLeaks

Met ingang van deze week ben ik geregeld te gast bij OBA live, een nieuws- en discussieprogramma van Human dat rechtstreeks wordt uitgezonden vanuit de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. OBA live wordt gepresenteerd door Theodor Holman. In een uur tijd worden er twee onderwerpen uitgediept, en dat maakt dat je fijn de tijd hebt om een onderwerp echt te verkennen.

Deze keer was een van die onderwerpen WikiLeaks:

Theodor Holman in gesprek met Karin Spaink en Coen Brummer. De informatie van WikiLeaks heeft de wereld veranderd. Deze week zagen we daarvan de concrete consequenties bij de politieke besluitvorming over de missie in Afghanistan. Tegelijkertijd groeit de tegenwerking door bedrijven en overheden. Waarom is er zo weinig verontwaardiging over die tegenstand? En wat zijn de gevolgen van de stroom informatie die WikiLeaks oplevert?

Dit deel van de uitzending is hier te vinden. Ik doe enorm mijn best het wereldrecord spraakwaterval te verbeteren, maar ik geloof wel dat ik zinnige dingen zei. Het item duurt circa 20 minuten. Enjoy!

Tegenlicht

De VPRO heeft deze maand een tweedelige documentaire uitgezonden over WikiLeaks.

Deel 1, De WikiLeaks code: De discussie rond WikiLeaks en Julian Assange beheerst al weken de nieuwe én de oude media. Maar nog steeds zoekt iedereen naar omschrijvingen, betekenissen en duidingen voor wat WikiLeaks nou precies inhoudt. En wat het heeft veranderd. Zowel wat betreft transparantie en digitalisering van onze informatiecultuur als meer inhoudelijk in democratie en machtsverhoudingen.

Regisseur Shuchen Tan reisde af naar IJsland om daar te spreken met Birgitta Jonsdottir, die sinds vorige week ook door de Amerikanen op hun onderzoekslijst is gezet. Jonsdottir is behalve internet activiste ook parlementslid in IJsland, waardoor zij immuniteit geniet. Daarnaast sprak Tegenlicht met de huidige voorman van WikiLeaks, de IJslandse journalist Kristinn Hrafnsson en met de hackers Herbert Snorrason, Smari McCarthy en G. Ragnar Gudmunsson. Zij zaten samen met Assange en Jonsdottir in ‘de Bunker’ waar de inmiddels beruchte ‘Collateral Murder’ video geproduceerd is. Ook Rop Gonggrijp komt uitgebreid aan het woord.

Deel 2, De wereld na WikiLeaks: De hype rond WikiLeaks en Julian Assange beheerst al weken de nieuwe én de oude media. Maar nog steeds zoekt iedereen naar omschrijvingen, betekenissen en duidingen voor wat WikiLeaks (en binnenkort ook OpenLeaks) nou precies inhoudt. En wat het heeft veranderd. Zowel wat betreft transparantie en digitalisering van onze informatiecultuur als meer inhoudelijk in democratie en machtsverhoudingen. Tegenlicht duikt in de oorsprong en de idealen van de –Leaks beweging en stelt de filosofische en politieke vragen achter het nieuwe fenomeen. Aan het woord komen cultuurcriticus Theodore Dalrymple, mediafilosoof Derrick de Kerckhove en technologiegoeroe Kevin Kelly.)

De WikiLeaks code op YouTube, of op Uitzending Gemist (55 minuten);
De wereld na WikiLeaks op Youtube (55 minuten) (nog alleen via de website van Tegenlicht te zien, en dan heb je SIlverlight nodig. :(Zodra er een fatsoenlijke link is, zal ik die hier neerzetten.)
In de VPRO-gids stond in de week van 13 januari een kort interview met mij, dat ook op de website van tegenlicht staat: ‘Er spelen zich zeer curieuze dingen af’.

BBA 2010

We worden in Nederland stelselmatig in onze privacy beknot. Nu kun je iets terug doen, door de grofste privacyschendingen van het afgelopen jaar te nomineren voor een Big Brother Award. Op 9 maart wordt tijdens een Awardsgala in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam bekend gemaakt wie er dit jaar allemaal een poedelprijs in ontvangst mogen nemen. \

Tot en met zondag 6 februari kun je via de website www.bigbrotherawards.nl nominaties indienen in vier verschillende categorieën: overheid, bedrijven, voorstellen en personen. De identiteit en gegevens van inzenders worden uiteraard niet openbaar gemaakt.

Een onafhankelijke en deskundige jury zal de nominaties beoordelen en de winnaars kiezen. De jury bestaat uit de publiciste Karin Spaink (voorzitter), Radar-presentatrice Antoinette Hertsenberg, professor Media- en Telecommunicatierecht Nico van Eijk, onderzoeker Computer Science Melanie Rieback en journalist Bart de Koning.

De vierde macht gelekt

De Nederlandse sectie van de Wikileaks-cables is sinds kort beschikbaar. Wat eruit blijkt? Dat twee topambtenaren subiet moeten worden ontslagen.

In juli 2008 adviseerde Webke Kingma de Amerikanen om een Afrikaanse rebellenleider te vermoorden. Volgens hem kon de VS het beste ‘een prijs zetten op het hoofd’ van Joseph Kony, leider van het Verzetsleger van de Heer. Ook moest de VS mensen in Congo aanmoedigen zich over Kony ‘te ontfermen’. De Amerikaanse ambassadeur noteert Kingma’s suggestie met enig misprijzen en noemt diens uitspraken ‘typerend voor de Nederlandse neiging zich bot uit te laten‘ in hun gesprekken met bondgenoten.

Kingma was indertijd directeur Midden- en Zuid-Afrika van het ministerie van Buitenlandse Zaken; momenteel is hij daar hoofd van het directoraat Europese Integratie. Nu bekend is dat Kingma dit heeft gezegd, dient hij ogenblikkelijk de laan uit te vliegen. Ambtenaren horen geen politieke moord te suggereren. Of zo’n advies aan zijn eigen minister is gericht of aan een buitenlandse ambassadeur, is bijzaak – het is een onacceptabel en fundamenteel fout advies. Ambtenaren horen de rechtsorde niet opzij te zetten en bevriende mogendheden een moord te adviseren.

Het ministerie wilde niet reageren op het nieuws, ‘omdat het om Amerikaanse ambtsberichten gaat en vertrouwelijke gesprekken. Ook wijst het ministerie erop dat ambtenaren onder de verantwoordelijkheid van de minister vallen.’ Krampachtig op de vertrouwde diplomatieke regels blijven wijzen helpt Buitenlandse Zaken niet. Die regels zijn door de publicatie van dit ambtsbericht doorbroken; dat is nu juist de reden dat deze kwestie ineens op straat ligt.

De standaardfrase dat ‘ambtenaren onder de verantwoordelijkheid van de minister vallen’, maakt de zaak extra pijnlijk. Buitenlandse Zaken impliceert daarmee dat Kingma indertijd met medeweten – of erger: instemming – van zijn minister opereerde. Die suggestie, inherent aan de formele regels waarop het ministerie zich nu sussend beroept, kan alleen worden weersproken door Kingma alsnog te ontslaan en zo met terugwerkende kracht afstand te nemen van diens uitlatingen.

De publicatie van dit ambtsbericht schept een nieuwe situatie waartoe Nederland zich heeft te verhouden, of we willen of niet. Ontkent het ministerie het bericht, dan maakt zij de Amerikaanse ambassadeur uit voor leugenaar. Laat de regering Kingma zitten? Dan schept zij internationaal het beeld dat Nederland een politieke moord op z’n tijd best een goed plan vindt, dan wel dat wij topambtenaren tolereren waarvan publiek bekend is geworden dat zij het recht aan hun laars lappen.

De tweede topambtenaar die moet worden ontslagen, is Pieter de Gooijer, die toevallig afgelopen week door het kabinet werd benoemd tot de Nederlandse permanente vertegenwoordiger bij de Europese Unie. In september 2009 vroeg De Gooijer – toen directeur-generaal Politieke Zaken bij Buitenlandse Zaken – de Amerikaanse NAVO-ambassadeur om vicepremier Wouter Bos onder druk te zetten in te stemmen met de missie in Uruzgan. De Gooijer had ook een leuk trucje bedacht: kon Amerika niet dreigen dat Nederland anders niet kon deelnemen aan de komende G20, de internationale economische topconferentie?

Wat is dat voor een pervers gedrag? Een topambtenaar die een buitenlandse mogendheid tips geeft om de politieke besluitvorming hier te lande te ondermijnen en zelfs met hen samenspant om onze vicepremier te chanteren? (En diezelfde man is zojuist benoemd op een plek waar-ie Nederland moet vertegenwoordigen?)

Er is gezegd dat Wikileaks heeft veroorzaakt dat diplomaten niet langer vrijuit durven spreken. Wanneer dit lek betekent dat ambtenaren voortaan hun mond niet vrijelijk opentrekken, lijkt dat me pure winst.

Rop Gonggrijp

Nadat afgelopen weekend bekend werd dat de Amerikaanse overheid de Twittergegevens van Rop Gonggrijp heeft gevorderd – alsof iemand Twitter ooit zou gebruiken voor geheim overleg – pakte De Telegraaf afgelopen maandag flink uit met een smerig, snerend en smadelijk stuk over hem. De Telegraaf noemde Rop daarin onder meer een ‘terreuractivist’.

Maarten Reijnders schreef gisteren terecht een vernietigende column over dat artikel, en mat daarin breed uit hoe hypocriet De Telegraaf was: anderhalf jaar geleden maakte dezelfde krant zich immers schreeuwend boos omdat Justitie achter een van haar journalisten aanzat, omdat die…. staatsgeheimen zou hebben geopenbaard. ‘Schande, AIVD!’ kopte de krant toen paginabreed.

De bron waarop De Telegraaf zich verliet, was Peter Siebelt. PVV-kamerlid Hero Brinkman noemde Siebelt diezelfde avond nog een ‘uitstekend onderzoeksjournalist’, maar Brinkman neemt het kennelijk even weinig nauw met de waarheid als Siebelt zelf. Siebelts verhalen hangen van complottheorieën en onjuistheden aan elkaar, en bovendien bauwt-ie andere leugenaars na; mooie onderzoeksjournalistiek.

Ik voorspel dan ook dat binnenkort een oud, verzonnen verhaal weer komt bovendrijven: Hack-Tic zou rond de Eerste Golfoorlog het Pentagon hebben gehackt, daarbij informatie over de Patriots hebben gestolen en hebben getracht die aan Irak te verkopen. Niet alleen Peter Siebelt dist dat verhaal geregeld op, ook Peter Mante doet dat. Daarbij praten ze elkaar na (of desnoods hun aliassen), wat ze vervolgens over en weer gebruiken als ‘extern bewijs’ van hun verhaal.

Afgelopen zomer heb ik dit verhaal tot in detail onderzocht – dit vanwege het geschiedenisboek over Hack-Tic en XS4all dat ik schrijf – en het is niet waar. Er is wel gehackt, maar het waren geen mensen van of zelfs maar ‘rond Hack-Tic’; deze hackers hebben geen bijzondere informatie gevonden; niemand heeft geprobeerd iets aan Irak (of enig ander land) te verkopen. Mijn conclusies baseer ik onder meer op informatie rechtstreeks van de betrokken systeembeheerders. U kunt dit verhaal derhalve als afgeserveerd beschouwen. De koe in die sloot is niet dood: die koe heeft nooit bestaan.

De Groene Amsterdammer besteedde deze week een hoofdredactioneel aan de kwestie, en wees fijntjes op de akelige ironie van de situatie waarin Rop zich nu bevindt:

Een rechtbank in de Verenigde Staten heeft nu bij Twitter om allerlei gegevens van ‘medewerkers’ van WikiLeaks gevraagd. Twitter is zo netjes geweest dit verzoek door te spelen aan Gonggrijp en de anderen. Maar dikke kans dat de VS ook verzocht hebben om gegevens bij providers, hosting bedrijven, Facebook, banken, enzovoorts. Breed schieten in de hoop iets te raken – ironisch genoeg exact het soort ‘data-mining’ waar Gonggrijp altijd voor waarschuwt.

De VS is bereid ver te gaan. De principes – rechtsstaat, vrijheid van meningsuiting – worden even ondergeschikt gemaakt aan het eigenbelang: WikiLeaks stoppen door geldstromen te blokkeren, druk uit te oefenen op internetproviders en ‘medewerkers’ te vervolgen. Het is een effectief middel: bedrijven kiezen eieren voor hun geld, burgers doen liever even niet mee uit angst vervolgd te worden.

Dat is de tweede ironie: precies om die reden besloot Gonggrijp na april 2010 juist níet verder met WikiLeaks samen te werken; hij had geen zin permanent op de vlucht te zijn voor de Amerikaanse justitie. Maar nu moet hij alsnog advocaten inhuren om te voorkomen dat hij onderdeel wordt van een strafrechtelijk onderzoek naar de vermeend criminele organisatie WikiLeaks, en loopt hij serieus risico uitgeleverd te worden naar de Verenigde Staten.

Three One strikes

De Franse ‘Three strikes’ wetgeving – wanneer een rechtenorganisatie zegt dat je hun auteursrecht schendt, krijg je een formele waarschuwing van je ISP en na drie waarschuwingen wordt je internetverbinding voor een jaar afgesloten – is sterk omstreden. Afgelopen jaar hebben al 100.000 Franse internetters zo’n waarschuwing gekregen. ISPam meldt nu dat de Franse ISPs de procedure zo kostbaar vinden, dat ze voor alle DSL-abonnees de prijs willen verhogen.

Bits of Freedom meldt vandaag dat Ziggo, en mogelijk ook andere Nederlandse providers, via een achterdeur een ‘one strike’ regeling hebben binnengehaald. DIsney en Warner hebben namelijk bedongen dat ISPs die films van hen via video on demand willen uitzenden, gebruikers die naar hun mening hun rechten schenden, meteen afsluit:

If the Customer does not respond satisfactorily to the warning letter and, in addition, does not immediately take down the content that infringes Warner Intellectual Property, the Licensee shall suspend the Customer’s ISP account until such time as the Licensee has received confirmation from Customer that Customer is no longer infringing or facilitating the infringement of Warner Intellectual Property.

Wachtwoord

Robert M., verdacht van grootschalig kindermisbruik en van het maken en downloaden van kinderporno, bleek zijn computerbestanden te hebben versleuteld. De reacties bestreken een voorspelbaar scala. Van het goedbedoelde maar naïeve ‘Zo’n wachtwoord kun je toch kraken?’, via het stoere ‘Laat mij maar even een uurtje alleen met die gast…’ tot het botte, maar evenzeer naïeve ‘We moeten encryptie voortaan verbieden!’

Een wachtwoord kraak je niet zomaar. Voor elk teken zijn er 96 opties. Met een wachtwoord van slechts acht tekens heb je al 7,2 biljard varianten. M. pochte in 2003 dat zijn wachtwoord 23 tekens lang was: bijna 4*10⁴⁵ mogelijkheden (een 4 met 45 nullen erachter). Dat schiet niet op. Zelfs als half internet meewerkt om dat wachtwoord te kraken, zijn we eeuwen zoet. Exit rekenoptie.

Het voorstel de man met geweld aan de praat te krijgen, ondermijnt alles wat we zeggen hoog te willen houden. Verdachten hebben rechten, dat is nu juist het principe van de rechtstaat: niemand hoeft mee te werken aan zijn eigen veroordeling, marteling is uit den boze, verdenkingen dienen terdege te worden bewezen, en straffen uitmeten doen we op grond van de wet en pas ná een veroordeling door de rechter.

Wie tegenwerpt dat M. door zijn eigen daden elk recht op een nette behandeling is ontvallen, doet de rechtstaat au fond af als franje. De rechtstaat geldt principieel voor iedereen, zonder aanziens des persoons, en juist wanneer er veel op het spel staat, dient hij strikt te worden nageleefd. Principes die je alleen in acht neemt zolang je dat geen moeite kost of ze je handig uitkomen, zijn geen principes – dat zijn gelegenheidsargumenten. Grondrechten zijn geen luxeartikelen; niemand hoeft ze eerst te ‘verdienen’ , noch kunnen ze iemand zomaar worden afgenomen. Exit marteloptie.

Encryptie afschaffen dan maar? Nee. Er zijn buitengewoon goede, legitieme en verstandige redenen om encryptie te gebruiken, en dat iemand een nuttig ding misbruikt, betekent niet dat we dat ding dan meteen maar moeten afschaffen. (Met die redenering kunnen het schrift, de fotografie, de kerken, de telefonie en de banken ook beter de vuilnisbak in.) Bedrijven gebruiken encryptie, internet zou instorten zonder encryptie, het betalingsverkeer drijft erop. Mensenrechtenorganisaties gebruiken het, verstandige journalisten, en mensen die hun lijstjes met wachtwoorden niet onbeschermd willen laten rondslingeren.

Bovendien is encryptie verbieden zinloos: dat is gestolde, gebruiksklaar gemaakte kennis willen verbieden. Iedereen kan zich de levende variant van die kennis eigen maken, en zelfs al worden alle versleutelingsprogramma’s verboden of van achterdeurtjes voor overheden voorzien, dan kan elke slimmerik zo een nieuw programma in elkaar zetten. Of een nieuwe taal ontwerpen. Wie encryptie wil verbieden, wil feitelijk dat alle communicatie altijd en overal transparant moet worden opgeslagen, terwijl iedereen tevens permanent wordt gecontroleerd of-ie wel met iedereen transparant communiceert. (Trouwens, hoe weet u nu ooit zeker wat ik écht met ‘aardbeienjam’ bedoel?) Exit verbodsoptie.

De grote oplossing bestaat niet: recht doen is hard werken. Door goed speurwerk zijn er foto’s bovengekomen waarop de man zijn wandaden heeft vastgelegd, kon M. worden getraceerd. Zonder supercomputers, zonder marteling, een verbod op encryptie of enige andere uitholling van de rechtstaat is er degelijk bewijs gevonden en kan M. worden veroordeeld. Principieel, en met recht. Daar had M. zelfs bij kunnen blijven zwijgen.