Wees geen ezel

Het Ministerie van Justitie organiseerde dinsdagmiddag een expertmeeting over e-books. Juristen, vertegenwoordigers van uitgeverijen, auteurs en bibliotheken en allerlei rechtenorganisaties gaven acte de présence. Ik was de enige uitgenodigde auteur, en was gevraagd een korte voordracht te houden. Mijn advies: leer van de fouten die de muziekindustrie heeft gemaakt. E-books moeten gevrijwaard blijven van technologieën die het de consument onmogelijk maken om hun boek op verschillende apparaten te lezen. Bovendien moeten e-books beduidend goedkoper zijn dan papieren boeken. Hieronder mijn bijdrage aan het debat. Dit stuk is tevens gepubliceerd bij De Nieuwe Reporter. Voor een eerder stuk over e-books, zie mijn Parool-column Blijf van mijn boeken af!, d.d. 13 maart 2010.

1. Nieuwe technologieën maken het eenvoudiger om auteursrechtelijk beschermd materiaal te distribueren. Zulk materiaal is immers niet langer gebonden aan een vaste drager: muziek hoeft niet op een cd uitgeleverd te worden, een boek niet op papier.

2. De verveelvoudiging en distributie van digitaal materiaal is goedkoop. Er komt geen papier of drukkerij aan te pas; boeken, dvd’s en cd’s hoeven niet meer te worden opgeslagen en naar fysieke distributiepunten te worden vervoerd. De rechthebbenden hoeven maar één volmaakt exemplaar te maken en kunnen dat eindeloos blijven kopiëren en verkopen. Elke kopie is gelijk aan het origineel.

3. De tussenhandel vereenvoudigt zich aanzienlijk. Met een paar centrale verkooppunten – iTunes, Bol.com, Videoland, mogelijk de bibliotheken – plus verkoop vanaf de bron (de auteurs en de uitgevers zelf) kun je in principe de hele markt bestrijken.

4. De taak van de uitgeverij – het begeleiden van auteurs, teksten redigeren, boeken opmaken – blijft bij het oude. Ze hoeven echter voortaan niet meer te concurreren om plankruimte bij de boekhandels. Want:

5. Internetwinkels hebben, anders dan de gewone detailhandel, geen beperkt vloeroppervlak. Het enige dat hun collectie limiteert, is het aantal uitgeverijen met wie ze verkooplicenties hebben kunnen sluiten.

6. (Het hoeft geen betoog dat er al doende nogal wat banen teloor gaan: van drukkers en vrachtwagenchauffeurs tot vertegenwoordigers en winkelpersoneel.)

7. Consumenten kunnen thuis hun muziek, boeken en films kopen. Wat ooit bij zo’n internetwinkel in het assortiment is opgenomen, blijft altijd beschikbaar. E-books raken nooit uitverkocht en zelfs als de omloopsnelheid van een e-book laag is, kan het werk zonder enige moeite voorhanden blijven. Er zijn geen winkeldochters meer en niks hoeft ooit verramsjt te worden. Er zijn geen sluitingstijden, geen leveringstijden en geen rijen voor de kassa.

8. (Er zijn ook geen ‘drukken’ meer. De boekenwereld zal andere manieren moeten verzinnen om de populariteit van boeken aan te duiden.)

9. Van de prijsverlaging door het digitaal uitleveren van muziek heeft de koper tot op heden helaas niets gemerkt. Een iTunes-album kost evenveel als een analoge cd in de winkel. Er wordt dus meer winst per verkocht exemplaar gemaakt. Niets van die grotere winst is naar de makers (de muzikanten) gegaan: die is door de industrie opgestreken. Dat heeft veel kwaad bloed gezet bij muzikanten – en bij hun fans.

10. Dezelfde eindeloze kopieerbaarheid die de fondslijsten van uitgeverijen zo onuitputtelijk kan maken en die de verveelvoudiging, distributie en verkoop van e-books spotgoedkoop maakt, is voor de makers en uitgevers behalve een bron van winst ook een bron van zorg. Want wat belet een klant om een eenmaal gekocht werk zelf te kopiëren en aan anderen uit te delen?

11. De film- en muziekindustrie heeft daarom geprobeerd hun producten te beschermen met kopieerbeveiligingen (DRM). Dat heeft desastreus uitgepakt. Kopers konden hun aanschaf later niet meer overhevelen naar nieuwe apparatuur, wie emigreerde verloor door de dvd-regiocodes ineens de toegang tot zijn eigen dvd-collectie, wie legaal muziek via een internetdienst had gekocht kon die ineens niet meer beluisteren nadat die dienst over de kop was gegaan: dan wou de vergrendeling immers niet meer los. DRM heeft buitengewoon veel kwaad bloed bij consumenten gezet: juist wie netjes kocht, werd gestraft.

12. Ook met e-books gebeurt dat. Toen Amazon ontdekte dat ze geen verkooplicentie had voor de e-versie van George Orwells 1984, trok ze onaangekondigd de DRM van de verkochte exemplaren in. De kopers hadden niets fout gedaan maar konden ineens hun keurig gekochte e-book niet meer lezen.

13. (Waarom juist wie een legale dvd koopt, moet worden lastiggevallen met allerlei reclame en schermen vol rechtengedoe waar je bovendien niet met fast forward doorheen kunt en die je dus verplicht moet uitzitten, snap ik werkelijk niet. Illegaal verspreide films hebben die soesa niet. Die bestaan gewoon uit de film en verder niks. Precies wat ik wil, en ook gerust zou kopen als ik het even snel in een internetwinkel kon ophalen als via bittorrent kan.)

14. De jacht van de muziekindustrie op illegaal verspreide muziek heeft, zeker in combinatie met de belazerde contracten die in die sector aan makers worden opgedrongen, die industrie tot een gehate sector gemaakt. En me dunkt: ze hebben het ernaar gemaakt dat de muziekindustrie terugpesten een internationale sport is geworden.

  • Een rechtszaak beginnen en tonnen eisen wegens een liedje van Prince op de achtergrond van een YouTube-filmpje van je dansende kleuter?
  • Mensen die een YouTubefilmpje opnemen op hun blog rekeningen willen presenteren alsof ze café-uitbaters zijn?
  • Een rootkit installeren op de computer van mensen die een legale cd afspeelden, zoals Sony BMG deed?
  • Dreigen ieders internetverkeer te willen afluisteren, zoals Brein insinueert?
  • Zeggen dat een kopietje van een legaal gekocht muziekje op je mp3-speler zetten eigenlijk diefstal is, zoals een internationale platenbaas laatst zei?

15. De boekensector heeft een aanzienlijk betere reputatie. Behoud die. En leer van de fouten van de muziekindustrie.

16. Ga bij e-books alsjeblieft niet met DRM of apparaatgebonden formaten werken, zeker niet nu volkomen onduidelijk is welke e-readers het onderspit zullen delven en welke de toekomst hebben: want dan maakt elke stap in de technologie de eerdere collectie van de consument kapot. Bovendien wil je een aangeschaft e-book op je computer, je e-reader, je tablet en op je telefoon kunnen lezen. Een boek kun je immers ook in de tuin, in de slaapkamer, op de wc en in de trein lezen zonder voor elke locatie een nieuw exemplaar te hoeven aanschaffen.

17. Maak e-books goedkoper dan papieren boeken. Ze maken kost immers ook minder, en consumenten zijn niet gek. Auteurs ook niet, trouwens. Niks 80% van de prijs van een gedrukt boek, zoals C-Shed voorstelt. Juist als e-books duur zijn, zullen ze een dankbare prooi voor piraterij worden. Een e-book kan vijf tot zeven euro kosten, niet meer.

18. Leer van de muzikanten die zelf de verspreiding van hun muziek ter hand hebben genomen en daarbij nieuwe vormen van verkoop en van klantenbinding hebben ontwikkeld. Bouw adressenbestanden op van fans. Ontwerp e-books-plus – zoals ook analoge boeken in prijsklassen bestaan, van gebonden boeken en paperbacks tot pockets. Verzin extra’s: e-books met materiaal van de auteur (interviews, verhalen over de totstandkoming van het boek), gepersonaliseerd gesigneerde e-books, websites met extra materiaal en achtergronden, alleen met een code te begaan.

19. In de muziek geldt al lang dat bands het meeste verdienen aan optredens en fanware. Pas dat model op de auteurs toe: laat ze vaker live voorlezen, maak T-shirts, verkoop posters, organiseer literaire bijeenkomsten en festivals. Werk samen met uw auteurs.

20. Vergeet nooit dat consumenten ook burgers zijn. Mensen met rechten. Misschien dat we voor onze veiligheid een deel van die burgerrechten willen opgeven – hoewel ik persoonlijk denk dat dat een valse ruil is – maar wie denkt dat burgers hun rechten willen opgeven omwille van een oud distributiemodel, komt geheid van een koude kermis thuis: die rekent buiten de inventiviteit van diezelfde burgers. Daarom: neem ook de lezers serieus.

Author: Spaink

beheerder / moderator

21 thoughts on “Wees geen ezel”

  1. “Er zijn geen drukken meer…..” hoe moet mijn boekenkast dan nog centjes opbrengen als een 1e druk geen “1e druk” meer is …. tsjk, zonde !

  2. Elmo: het gedrukte boek zal nooit verdwijnen, vermoed ik, alleen minder gangbaar worden. Dus zullen er gerust nog eerste drukken zijn, zeker als verzamelobject. Maar voor het meten van de populariteit van een boek zullen drukken aan belang inboeten.

  3. Karin, dat hangt er natuurlijk ook vanaf wat je onde “gedrukt boek” verstaat. Bij de lokale copyshop stond jaren geleden al een apparaat waar je aan de voorkant diskettes (zo oud al…) of USB sticks instak en waar aan de achterkant dubbelzijdig geprinte en gebonden boekjes uitrolden. Voor al uw oplagen vanaf 1 stuk. Ik denk dat ooit ebooks de norm worden, en dat iemand die ze graag op papier wil lezen naar zo’n printwinkel toegaat. Speelt natuurlijk ook mee dat ebook readers natuurlijk goedkoper zullen worden, zoals alle elektronica.

  4. Papieren boeken en papieren kranten verdwijnen geheel, en onverbiddelijk. Alleen zijn we dag 20 tot 30 jaar verder. Tot die tijd, verdwijnen ze alle langzaam.

    De sector houdt daar rekening mee. Dat is uitgerekend, en aan de betrokkenen voorgelegd. Daar begon FNV-Kiem mee, waar de sector uitgeverijen en boekhandels onder valt, die aan mijn hoede en zorg als sectorraadslid (hethoogste orgaan) was toevertrouwd. Dat is dus allemaal niks nieuws en de maatregelen (personeelsontslag, concernbeeindiging, massaficatie van het digitaal) zijn en worden in alle rust en op de achtergrond genomen.

    Het maken van een eBook plus (in Acrobat) is kinderlijk eenvoudig. Ik ben er zelf mee bezig. Hoe de juiste uitgevers (Bol.com, Amazon) te benaderen, en er deals en waterdichte afspraken mee te maken, staat uitgebreid en heel erg duidelijk op internet. Dat heb ik allemaal zelf opgeslagen, bestudeerd en besproken in de sectorraad van FNV-Kiem.

    Er zijn nu eenmaal ontwikkelingen, die niet gestuit of tegengehouden kunnen worden in de evolutie. Hoe nodeloos moeilijk en inproductief oneconomisch ingewikkeld men het ook maakt.

    Uiteindelijk overwint altijd, de rationaliteit en de winstgevendheid.

    Dat er tussendoor nog wat gebroddeld wordt ach…… sjpielerei van muggenzifters, niets meer of minder dan sjpielerei en gewichtig- en interessantdoenerij. Daar kijk het kopers en readersvolk wel doorheen.

    De Reader van eBooks wordt tegenwoordig al geleverd bij de gratis downloadbare Internet browser Opera. Die past op de netbookjes consorten, die iedereen bij zich heeft of krijgt.

    Het valt dus allemaal nog wel mee, met de hele eBooks-toko.

    – ‘\~_~/’ –

    Zou ik zo zeggen en met permissie gesproken.
    Van copyrights e.d. trekken we ons niets aan, in de internationale eBookerij.
    Papieren boeken waren al jaren en jaren en jaren en jaren en jaren en jaren veel en veel en veel te duur. Dat straft nou af.

  5. Karin, ik vind je betoog goed en de ideeën niet moeilijker dan nodig. Het is logisch en samenhangend.

    Ik ben benieuwd wie van de toehoorders er alsnog een soepzooitje van maakt.

  6. bij 8. – (W.F. Hermans: zowat elke druk een wijziging (ook bekend als: “Nieuwe, zéér vermeerderde druk”, waaruit hele passages geschrapt zijn (of toegevoegd (maar dit terzijde (in de marge, als het ware)))))
    bij 9. – (analoge CD – !! Olympische Medaille!!)
    bij 13. en verdere – (“illegaal downloaden” bestaat niet; dat is een kreet van de industrie, klakkeloos overgenomen door ONkritische journalistiek)
    bij 14. – jahahaha lachen (als een boer met kiespijn). MAAR: rootkit van Sony? Gratis en voor nop op je kuppjoetur. Eat your heart out Orwell. Brrrr
    bij 19. – (Met liefde centjes neertellen om Reve voor te horen lezen (nog extra door lokale maecenae gesponsord) en dan na het signeren je vulpen mogen/moeten terugvragen – anders ist-ie foetsjie..)
    @Maurice: benieuwd? Ik zou m’n adem maar niet inhouden…

  7. JPaul, ik loop je punten even door.
    * Hermans had dan leuk elke keer een verse e-versie van elke onherstelbaar berbeterde druk kunnen uitbrengen. De verzamelaars hadden ze dan vast allemaal willen hebben.
    * Uhm, natuurlijk zijn de cd’s zelf wel analoog (je kunt die dingen toch vasthouden, of niet?), ook al is de muziek die erop staat digitaal.
    * ‘Illegaal downloaden’ bestaat in NL inderdaad (nog) niet, maar elders wel, en ja je hebt gelijk, dat had ik beter anders kunnen formuleren. ‘Downloaden uit illegale bron’, ofzo.
    * Wat Reve betreft: oh geheid dat er mensen graag een cd of dvd na afloop van een publieke voorlezing door of een interviewsessie met hem hadden gekocht; daar zie ik echt een markt gloren. Einstürzende Neubauten verkoopt vanaf een half uur na hun optreden cd’s van datzelfde optreden, en dat loopt als een trein: wij fans leggen daar grif 20 euro voor neer. Ik zei al: kijk naar de muzikanten die hun eigen verkoop ter hand hebben genomen, daar valt veel goeds van te leren…

    Maurice: JPaul is notoir cryptisch. ‘t Komt uit een goed hart, zo vermoed ik sterk, en vooral: ~ voort uit liefde voor de taal. Dat maakt dat ik een licht zwak voor hem heb :)

  8. ondanks alles…. JPke rules !!! lekker off topic, wou gewoon eens iemand een flinke veer in z’n dinges stoppen … gnif

  9. Oh het was ook geen aanval – alleen heeft “@Maurice: benieuwd? Ik zou m’n adem maar niet inhouden…” geen betekenis; dat was iets zeggen zonder iets te zeggen, dus vroeg ik om verduidelijking.

    Met taal spelen is altijd een plus.

  10. Toe maar:
    @Maurice: bouillabaisse = Wet van Murphy
    De snelle jongens en meisjes in de boekenbranche gaan er na talloze werkgroepen, commissies, rapportage hier, evaluatie ginder (hijg, puf), toe over om de slechtst denkbare oplossing (gelatine ipv solutie) te implementeren.
    @Spaink: je had ’em zelluf nog steeds niet gezien? een sterk staaltje van serendipiteit in dat geval! hierzo: de CD die je in de winkel aanschaft bevat binaire bestanden, [strong]analoog[/strong] aan die welke je via de kabel of je mobieltje middels het programma iTunes downloaden kunt (zucht)

  11. Bij alle Aldi winkelfilialen in Nederland ligt momenteel voor 18 euro een USB stickje waarmee je alle mogelijke denkbare signaalbronnen aansluit op je pc, laptop, netbook of iMac die je daarmee moeiteloos kopieert, verandert, aanpast en produceert tot cd’s en dvd’s te weten vanaf andere cd’s, dvd’s, videorecorders, filmcamera’s tv-scarts en noem maar op, met perfecte en nog betere kwaliteit dan ‘t origineel, en met softwarematige verwijdering van alle beperkingen, beveiligingen en beschermingen.

    Spoedt u allen naar de Aldi, ik werk zelf al jaren met zo’n ding. Tot meer dan volle tevredenheid. Ik heb ‘n magnifiek video-archief.

    En als ik ‘t doe, dan doen meer dan 99 miljoen mensen over de hele wereld dat ook al lang. Want ik loop echt niet voorop, met m’n kromme benen.

    Ik bedoel maar. Nu U weer en wie doet je wat.

    – ‘\^_^/’ –

  12. JPaul, dank, dat was met inhoud. En ik weet het zo net nog niet. Het principe is al te vaak gedemonstreerd, maar zo heel soms moet er toch ook iemand zijn die wel kan denken die een knoop doorhakt in whatever industrie.

    Samenleving bestaat nog steeds, dus het kunnen niet alleen maar de stomste ideeën zijn die gekozen worden. Invoering pinautomaten bijv. was best wel een succesje.

  13. Tot de stroom uitvalt, of zo´n apparaat het anderszins niet meer doet.

    Hoeveel analoge en digitale antenneontvangers, routeplanners, televisies, etc. heeft een mens ooit al gehad.

    Een boek geeft wel rust…..

  14. Rust roest, maar roest rust nooit. Het leven is niet statica, het leven is uitsluitend dynamica: van oude mensen en dingen die voorbijgaan.

Leave a Reply to JPaul Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Hou me per e-mail op de hoogte van nieuwe reacties op dit artikel.
      (U kunt zich hier abonneren zonder zelf te hoeven reageren.)

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.