Unbiased columnism # 1.3

Settlement talks: to want a pie and eat it

Stockholm, Tuesday, 26 May 1998

[Previous installment: ‘The material’, or: ‘NOTS? Which NOTS?’ Note: This is a mixed issue: part of it is written by Zenon, and part by Karin. The main reason for that is that most of the day Zenon was in a closed courtroom doing settlement talks, while Karin was closed in in a smoking room.]

This court case is the main one in RTC vs Panoussis. It deals with the question whether Zenon has infringed upon Scientology’s, or rather, RTC’s copyright of L. Ron Hubbard’s text when he had the OTs on his homepage and posted the NOTS. This case will be heard by three judges; one of them has been concerning himself with it for one year and a half already.

Zenon:

I had met the entire scientology delegation the day before, on my TRO case, and I had taken the opportunity to ask McShane what he thought about a possible settlement; our meeting is described in UC #2. So on Tuesday, when the “main” case was opened and the chairman asked in a rather imperative tone if there was any possibility that the parties could reach a settlement, I was in position to raise my shoulders and say that yes, I proposed that yesterday, but RTC seems quite unwilling. Magnusson said that my conditions were utterly unreasonable.

The chairman was not prepared to dismiss the matter that easily and I, on my part, was not prepared to let Magnusson call me unreasonable. I turned the tables and said that I will listen to any settlement proposal that RTC might want to put forward. This opened for formal settlement discussions, that the court was not only prepared to assist, but actually very eager to see come through.

Settlement discussions are not part of the court proceedings, so they are not open to the public unless both parties agree they should be. RTC did not agree and the courtroom was cleared. The judge that has handled the case during the 1,5 year preparation was to handle the settlement talks as well.

Karin:

This was the weirdest day of all. The public was let into the courtroom and, almost immediately afterward, requested to vacate it. This happened a couple of times, to the point where everybody in the audience started to feel a bit dizzy and believed they were being trained in order to take the part of the puppets you’ll find in weather boxes. In. Out. Sunshine. Rain. In. Sun. Out. Thunder.

Zenon’s face reflected the many changes in the weather. Whenever there was a break in the negotiations, or when the judges wanted to speak with each party separately, he joined us in the smoking room and attempted to briefly explain how things stood. Rain. Sun. Unsettled, mainly.

Zenon:

Being the plaintiff, RTC was first to be subjected to pressure from the court to settle. I don’t know what they were told, but they looked less than happy when they left the courtroom and I entered it for my one-to-one discussion with the judge. I guess I looked less than happy myself after it.

The point of the court was that both parties had something to lose by insisting on a ruling, that both parties could gain something by settling and that the main characteristic of a settlement is that it leaves both parties dissatisfied, albeit less dissatisfied than what they risk to be if the case comes to a ruling. I have to admit they are right on this.

I put forward the same proposal I had given McShane the previous day (incidentally the same one I put forward last year): RTC admits that the OTs and NOTS are open to fair use and I admit copyright infringement, pay damages and treat the OTs and NOTS with the same amount of respect (in the copyright sense) that I treat any other text with. I was confronted with RTC’s counterproposal: that I admit infringement and they let me off damages and legal costs.

I explained that (1) I didn’t publish the disputed texts in order to avoid paying damages because if that had been my goal, I would have abstained from publishing them in the first place and (2) given the fact that I am basically broke, I won’t be paying any damages or legal costs anyway, so there’s nothing in for me in RTC’s proposal.

There was evidently a hope for a settlement on both sides, but not a basis for it. So the court brought us together, face to face with each-other and with all three judges. Let’s argue.

We did. The chairman took the initiative, “took” as in “categorically refused to let anyone else have it”. Both Magnusson and myself were quite prone to escalate arguments into dead-ends, so the chairman wouldn’t let us argue with each-other, but rather take over and apply pressure to both sides to decrease their demands.

Karin:

As time progressed, the critics in the smoking room became increasingly nervous. Joe Harrington was having his birthday. Somebody started singing him a birthday song and before he knew it, he was treated to anniversary songs in Swedish, Danish, Dutch and English. Whenever the door would open, we would expectantly turn our eyes, hoping it was Zenon.

The Scientologists in the corridor were increasingly nervous, too. There was much pacing. Hardly anybody spoke, let alone sang. Some lawyers leafed through papers. Most Scientologists simply sat or paced, eyes vacantly staring into space. Then again, they are trained to stare hard. So perhaps they were practising Training Routines while we were practising birthday songs.

I went out a couple of times and mingled with the Scientologists. All refused to even acknowledge my presence — except Cowboy Boots, that is, who tried to strike up a conversation about my t-shirt. Church of Euthanasia. Yes, ordered via the net. I expected him to flinch at the word ‘net’, but he didn’t. I jotted down the url for him.

Zenon:

At some point, RTC in the person of McShane accepted in principle that they could concede certain limited use by the public of the OTs and NOTS. The discussion turned into how that could be put into an agreement between RTC and me, that would be binding for RTC towards the public. At that moment everything looked bright: if we agreed in essence, putting the agreement on paper should pose no problem. I was naive, and so was the court: RTC had no intention to give away anything at all.

Karin:

Zenon entered the smoking room, fuming without the aide of a Camel. ‘Guess what,’ he said. ‘They will allow fair use. But to me only!’ And before he’d taken three puffs of a freshly lighted cigarette he would be ordered back in again.

‘We’re this close to an agreement,’ he would say. Or: ‘Fuck, they are redefining terms again!’ And once, during a slightly longer break: ‘I simply don’t understand. McShane seems prepared to accept the current settlement terms, the court is obviously pressing him to accept, and yet he doesn’t. It is as if something were holding him back. And he knows he will lose the case in as far as their claim that this is unpublished material is concerned.’

‘Perhaps it’s not something that is holding him back, but somebody,’ I conjectured. ‘He anwers to Miscavage. And RTC’s license with CST binds him to sue under all circumstances. Perhaps he’d like to strike a deal with you but simply cannot.’

‘I’ll ask him,’ said Zenon, and left the smoking room again, this time to talk with McShane in the corridor, without any judges present.

Ten minutes later, I could no longer wait. I went out as well.

And found Zenon in the corridor, surrounded by Scientologists. I joined them. McShane was standing face to face with Zenon, upper body bent towards him, shoulders hunched, looking terribly red in the face. He was angry, arrogantly angry. ‘Bullshit,’ he said, in a most derogatory tone, ‘bullshit.’ ‘But why do you think I’m doing this?’ Zenon asked. ‘Why do you think all of us are doing this? Do you really believe that we do this just to harass you?’ McShane threw me a sideways glance and returned his gaze at Zenon. My presence there obviously confirmed his beliefs that yes, there was this major conspiracy against Scientology going on and that we were partaking in it. ‘Bullshit!’ he repeated. ‘It is to harass us. That is your only motive,’ and for one moment I truly believed he was going to spit on the court’s carpet. He spoke as if Z was vermin, a despicable entity, an irritating insect that needed to be trampled and crushed and utterly wiped out, and as if he, and he alone, had the power to do so. Yet his facial expression and his posture belied him. McShane was arrogant, no doubt about it, but very unsettled as well.

It turned out that the question Zenon had posed to McShane was: ‘Is there anybody else you need to consult on this settlement matter? Do you need anybody’s permission to sign an agreement?’

‘You’re looking at the man,’ McShane had proudly answered (thereby, and that is rather interesting, belying both Vorn’s and Small’s testimony of the following day).

‘Then what is the reason why you don’t?’ Z had continued. And that is when McShane had exploded.

Before they could finish their argument, Zenon was called back in. Five minutes later, McShane followed suit.

What was keeping McShane from agreeing to a settlement, we later decided, was L. Ron Hubbard. Elron had said that OTs and NOTS are to be considered unpublished, and so they shall be. You cannot argue with source, and you must obey the Tech.

Zenon:

For every formulation proposed by me or the court, Magnusson would have an objection and introduce a new reservation. At first they would accept that “the material” could be subject to fair use. Then “fair use” was not any normal fair use. Next, they would accept that individuals are allowed to make copies for personal use, but only if the original used to make the copy was legal. “Legal”, as it turned out, was to be defined by RTC, probably as “RTC’s own copies only”, their standard claim being that all copies not in their own possession – even the ones in this same Stockholm court that are being lent out on a daily basis – are illegal by definition. Then “personal use” had to be re-defined to mean strictly personal use, so that the normal right to spread a personal use copy to family and friends would be excluded. Consequently, a copy for personal use could not be used as an original to another copy for personal use. In short, RTC was only prepared to allow the public to make copies of originals that are not available, and such copies could be used for nothing more than their original could be used for.

I was under just as severe a pressure from the court as the RTC was, so I went along and accepted many more limitations to my original proposal than I would ever have been happy with. Yet that didn’t help. Every time I went along with yet another limitation, Magnusson put forward yet another reservation. At the end, when I exploded and refused to discuss settlements any more, RTC’s proposal of a settlement agreement stood as follows:


Panoussis admits copyright infringement.
RTC accepts every use of the material that is legal.

Taste this. They accept every use that is legal. As if they had any alternative to accepting legal use. They keep their position that no use whatsoever is legal, and then “accept” the rest – i.e. nothing. And they expect me to sign an agreement that would constitute a statement on my part that it is up to RTC to accept legal use or not, and that we should all be grateful to them that they do. In practice they were asking me to sign an admission that they stand above the law, but are so generous as to concede to abide by it anyway. End of settlement talks.

Yet, I don’t think they were satisfied with the outcome. McShane looked really pressed during the talks. At times he looked like somebody between a hard place and a rock, just short of being in agony, in all contrast to what you would expect from a high OT representative of the almighty RTC, in court against a lowly copyright terrorist. He looked as if he thought that both his alternatives – settle and not settle – were equally bad, and he was anyway forced to take the predestined road to self-destruction.

At 13.54 the settlement talks broke down definitely and the normal hearing of the case was resumed. The public was let in, Magnusson made his opening statement. At 16.45 it was my turn, and I had no idea where to begin; I was as badly prepared as one can be. Thanks to the delay the settlement talks brought about, I was able to postpone my opening statement to the next day. Had it not been for this, I’d have been in very deep shit.

We left court and bought binders. A lot of them. And started sorting out the paperwork.

[Unbiased columnism is a series of seven court reports on the proceedings of Scientology versus Zenon Panoussis. This series covers the May 22,1998 – June 3, 1998 sessions. Next: Brochures with a bite.]

Unbiased columnism # 1.2

“The material”, or: “NOTS? Which NOTS?”

Stockholm, Monday, 25 May 1998

[Previous installment: Zenon does research.] And of course, during the weekend, both of us worked less than we wanted (and needed) to. There were friends to see, places to go, sleep to catch up with. I did some work on a play I’m supposed to have finished by the end of the month, Zenon did some work on the computer we would need so badly in the upcoming week.

On Monday morning we left early. Or at least tried to. There was no free taxi to be found in the whole of Stockholm, it would appear: Z was on the phone for almost half an hour and then finally decided that he would try to find one on the street. It was a quarter to nine by then; the court session was to start at 9:30, traffic was still busy and we needed to buy extension electricity cables for our gear.

9:20. We arrive and dump & connect some of our stuff in the courtroom which then needs to be cleared of anything human, so that the judge can make a proper entrance. We walk through the corridor, to the smoking room, passing some people who stand there, talking. A couple of steps removed from them, standing apart from the rest, is McShame, president of RTC, the plaintiffs. I recognise him immediately: he was present at my lawsuit. He recognises us, too, without missing a beat. We pass him and look him in the face. He looks straight back at us and says, dead-pan voice, only slightly rising his tone while uttering the last syllable: “Panoussis…. Spaink….” We should have acknowledged him by saying “McShane…” using this same flat tone, but we didn’t.

Court opens. There are seven Scientologists who flock together on one side of the courtroom. Lots of dark suits. The only one who stands out is McShane himself, the only one in a light grey suit and the only one who doesn’t wear glasses. Next to him is one of Magnusson’s colleagues; he is to act as interpreter. Tarja Vulto is there: Swedish OSA. Immediately behind the lawyer/translator is an American wearing cowboy boots, a four-day stubble and a partially opened shirt, who will often lean forward when something interesting occurs, in order to catch the translator’s words as he relays them to McShane. (We will later learn that this is hired lawyer William Hart.) There is a small man with a rodent appearance: short dark hair; Swedish. Another man: blond, nearly bald, Swedish. And another American dark hair, striking tie. Plus me, since the power outlet is on that side of the room.

There are two people who take seats in what would become the critic’s section of the audience. Later, more people join them. Bid (Birgitta Dagnell), Swedish a.r.s.-regular and former Scientology member –; Anti-Cult, a.r.s.-regular and also from Sweden; Karsten, from the Dialog Centre in Copenhagen (which provides information about cults and offer support to former cult members and their families — “I thought you were a CoS-goon,” he later tells me); and, much to our surprise and delight, Joe Harrington from the US. And us, from the Netherlands. Oooh! This was turning out to be an international suppressive convention.

Karsten and Anti-Cult (Sten-Arne),
both Scientology critics

When we re-enter the courtroom, the judge is sitting there. As it turns out, Ingrid Forsström is indeed presiding the court. She carries a formal, severe and most attentive expression on her face. Her attitude makes it overtly clear that she is not going to buy anything from anybody. (Especially not a bridge.) She wants information; she wants it to be presented to her in a precise, concise and clear-cut manner; she wants answers, and she is not to be toyed with. (Somehow she is the personification of what I have always imagined Judge Brinkema to be like.) The clerk is the man we had met earlier, last Friday, while we were going through the sealed documents. He smiles at us.

This case concerns itself whether or not Z has violated the Temporary Restraining Order he was subjected to in1996, for instance when he handed in copies of the NOTS to parliament, to the administrative court, and to the Court of Appeals. Magnusson stipulates that Z has violated the TRO. Z maintains he hasn’t; that besides, it is most unclear to which materials the term “the materials” the TRO bar him from publishing exactly refer to, and moreover that he hasn’t published these NOTS after getting the TRO, but just provided the three institutes mentioned with copies. The case is a semi-penal one: while the alleged copyright infringement is a civil case, violating a TRO is not, but it could cost Z 50.000 crowns.

The judge asks Magnusson a great deal of questions. Magnusson may be well versed in law (although Z believes he isn’t), but he surely isn’t endowed with the gift of the gab. He stutters, he hesitates, he sometimes cringes when asked to give a clarification — and the judge wanted a lot of them –, he flushes when being rebuked or proven wrong, needs to look up stuff in his files and binders almost continuously, and generally does not strike one as being very effective or convincing. His definition of presenting a coherent and motivated argument seems to be to refer to documents, to mention dates and numbers, and to subsequently start leafing through files. Magnusson refers to postings, to Z’s statements on the net, and to his generally ‘provocative’ behaviour.

While the judge is directing her questions at Magnusson, the lawyer/translator has an easy job. When he does whisper something in McShane’s ear, McShane never looks at him but keeps staring right in front of himself, nodding slowly. His face is devoid of all expression.

The judge now turns her attention towards Z. He needs to explain a lot about the net: the difference between e-mail and postings; that the name of the sender of e-mail or postings cannot be taken at face-value, because anybody can put any name there; that therefore, one needs to scrutinise the headers of postings and e-mail; that even these can be faked and that therefore a more solid proof of authorship, such as an ISP log, is needed when accusations are brought before court; and that whatever somebody says on the net does not automatically reflect on their actual behaviour, be it past, present or future, because words and acts are two separate things and that moreover, everybody has the right to lie or to not do what they said they would do.

10:30. Break. We — by now ‘we’ is Anti-Cult, Karsten, Z, a journalist and me — make a dash for the smoking room. When we open the door, we discover the little room to be crammed with Scientologists and their lawyers. We enter. You want a smoke or you don’t, eh, and all of us are heavy addicts. Immediately, the plaintiff and their representatives clear the room. (Could they only clear the planet as easily!) “All of you running away, for only two SP’s?” Z teases them.

10:45. It’s Z’s turn to present his arguments. While Scientology refers to all materials — the NOTS he posted to a.r.s. and got the TRO over, the NOTS-pack he handed over to parliament, the NOTS-pack filed at the administrative court, the NOTS-pack sealed by the Court of Appeals (Attachment 126) — simply as “the NOTS” or “the material” and has identified each and every of these packs to be their copyrighted material, Z argues that these purportedly identical packs (which, in RTC vs Panoussis, are each referred to by their file attachment number) do, as a matter of fact, differ. Some even differ widely. The translator/lawyer tries to keep track of Z’s argument, jotting down file numbers, and goes cabalistic on McShane. I see notes such as:

126 != 37 + 24

or

24 != 37

McShane seems a tad upset. The lawyer/translator is by now slightly raising his voice. Instead of staring in front of him as per usual, McShane looks straight at Z.

Z postulates that it is impossible to determine exactly which materials are “the” materials, since the various packs differ. What makes such a determination even more difficult is that Scientology appears to be claiming everything to be theirs, as long as there are a few recognisable Hubbard-sentences in it,s I catch McShane making an ugly face towards Z.

12:00. Another break. Bid and Joe join us when we have lunch.

Shortly after lunch, there’s a typical May-25th scene. The issue at stake is the masked NOTS. Magnusson maintains that they are identical to attachment 24, 37 and 126. The judge poses Magnusson a question (sorry, didn’t catch that. My Swedish is too bad). Magnusson hesitates, is silent for a while, and then proceeds to give a short answer. “How do you know?” Z interrupts. “Yes,” the judge says, redirecting her stern and unwavering gaze at Magnusson, “how do you know?”

13:30. The notary who made a comparison between “the material”, in this case, the purportedly original NOTS, and file attachment 126, and then claimed the latter material was the same as the former and thus copyrighted by RTC, is called in as a witness.

Since this part of today’s session is surely dealing with actual quotes taken from “the material”, the doors will close and the audience is requested to vacate the room. Magnusson, McShane, the translator/lawyer, Z and the court are the only ones allowed to hear what Birgitta Alexandersson, the notary, has to relay.

We leave. As it turns out, we have the smoking room to ourselves; it will remain ours in the days to follow. The Scientologists either hang around in the corridors or sit in the court’s cafeteria. We wait. Karsten entertains us with myriad stories, Joe explains why he dislikes big cities, we make lot of ARSCC and Prozac jokes and wait. Oh and we smoke, of course.

A break during the closed hearing allows Z a smoke and him and me a short conference. The notary/witness claims to have made a random selection, in this way arriving at seven NOTS from attachment 126, which she then proceeded to compare to RTC’s purportedly “originals”, and found that yes, they were the same. I have seen attachment 126 and know what is amiss with it. Attachment 126 is most certainly not an original NOTS pack.

We’re only allowed back in the court room after two hours, perhaps three, of closed hearing. As it turns out, Z was able to challenge the notary statement. Many, if not most, of the NOTS included in attachment 126 are, erm, let me put it this way, mocked up. There are Borkified versions of purportedly original NOTS. (Yes, RTC claimed these to be their own.) There are Soul-Bro’ified versions of purportedly original NOTS. (Yes, RTC claimed these to be their own.) There are cut-up and re-montaged versions of purportedly original NOTS. (Yes, RTC claimed these to be their own.)

I myself have seen at least ten versions of NOTS 1, each one different, all of them making no sense, not even in the Hubbardian meaning of the word, because the order of paragraphs, the order of sentences and sometimes even parts of sentences have been completely reshuffled. (Hmmm. Didn’t Alice end a courtcase in which the prosecutor demanded that her head be cut off, simply by calling her opponents ‘a deck of cards’?) Yes, RTC claimed these montaged version of NOTS 1 to be their own. “Look,” they had said during the closed session, “this sentence here” (pointing at a file included in attachment 126) “is exactly the same as this sentence there” (pointing at a purportedly original NOTS 1). At this point, everybody — the notary/witness, the lawyer/translator, Magnusson, McShane, Zenon — had gathered around the judge’s table and were leaning over her shoulder. “But the sentence preceding it and the sentence following it, are not the same as in your supposed original,” Zenon pointed out. “Yeah but well…” McShane said, “those sentences appear elsewhere in the same scrambled NOTS.”

They even claimed (as we found out last Friday), copyright to one of my articles. In the list the notary had provided Magnusson and the court with, it says: “File Attachment 126, no. 143, OT III Course”. This file 126/143 was however most certainly not the original OT3 course but my summary of and comment on OT3, the one that has been on my homepage ever since February 1996. “But it contains Hubbard quotes,” McShane said. “Quotes,” Z repeated. “They are even ascribed to Hubbard. But the copyright of this article, of the entire article itself, resides with Karin Spaink. It even says so at the end. It’s not copyrighted by RTC but by her.” “But we’re suing her over that,” McShane argued. “Until now, you’ve lost,” Z kindly reminded him, “and the Dutch court has approved of this article and has stated that it is not to be considered a copyright infringement.”

[I wonder whether I should sue RTC over falsely claiming copyright over something I wrote.]

16:00 or so. Scientology was to call another witness — a Scientology-member who was going to state that Z had handed out copies of the NOTS on the street — but RTC by now decides that they will drop this witness. Perhaps they were afraid Z would grill him about which NOTS Z allegedly handed out. Or perhaps they were scared that Z would ask the witness to explain how he ascertained that these NOTS were original. (Z was really looking forward to the witness saying: “well, my superiors told me”.) Or perhaps this Scientology member had by now defected. You never know. Shit happens.

Time for both parties’ final plea.

Magnusson is first. By now McShane is getting a sentence-by-sentence translation and is far more interested than he was earlier this morning; he even sits askance in his chair to not miss a word. The cowboy-boots man listens closely as well. Magnusson is as eloquent as usual, that is: not. Z listens attentively, sometimes making a note or asking for a clarification.

Zenon’s turn. He argues. Calmly. He speaks. Rather fluently. He talks again about the net and about the NOTS — “the NOTS? Which ‘the’ NOTS?” — and argues that giving a copy of the NOTS — any NOTS — to parliament doesn’t equal publishing or distributing it, and so on and so forth; he uses a certain amount of rhetoric, but presents his arguments in a concise, and it would seem convincing way. Then again, I’m prejudiced.

The court wraps up. How much will each party request as for legal costs if they win, she wants to know. “30.000 kronor,” Magnusson says; which translates to plm. 4000 US$, a very small amount compared to what RTC has requested in the US in similar cases, although for Swedish courts, it’s much in cases like these. The court asks Z how much he requests. “Erm, some copies, and phone calls, and other stuff…. let me see…. Well, 500 kronor.” (Equals 70 US$.)

He’s not in it for the money, that’s for sure.

The court adjourns. Verdict due on June 8th.

17:30. We’re outside the courtroom. I’m disconnecting (now don’t you take me wrong. There were just so many plugs to undo: Z’computer, mine, an MD recorder, a microphone, extension cables) and repacking the gear. McShane walks by, and Z asks whether he could have a word with him. (He’d asked earlier, during lunch. “Of course,” McShane had answered.) “Public or private?” Z asks. “I don’t care,” McShane answers. They go to the next couch and sit down.

Z restates his previous proposal. If RTC would admit to the NOTS having been legally published — and thereby subject them to all the privileges, rules and exceptions to copyright law, not just the ones they like; meaning: granting the right to individuals to keep and make copies for their private use, and allow the right to quote — he would gladly admit to having committed copyright infringement. He is prepared to pay a symbolical tort for this infringement and both parties will pay their own legal costs. McShane flatly refuses. “But take a pragmatic point of view,” Z says. “By accepting such a settlement, you could bow out graciously while you still have room to move and even claim — you do value your public image, that much I know — that I have committed copyright infringement. You may even get some money out of me.”

“But if you do not accept, this will happen. I might lose part of tomorrow’s case. You might lose part of tomorrow’s case. Nobody knows. It is not up to us. But what I will surely win is the court stating that the NOTS have been legally published. You might even lose more than that. Now of course you will appeal this part of the decision anyway, even if it is the only part you lose, and perhaps then you can undo it. But meanwhile, people are in their full right when they abide by this ruling. They will start quoting. They will have legal copies. They will start quoting more. And there’s nothing you can do about it.”

“And if you win this whole case, you’re perhaps even worse off. People will get angry over my losing this case, and I predict that more havoc will ensue.”

“Now, if you yourself, of your own free will, without the court forcing you, grant others this right, you will re-earn some of the respect you’ve lost, prevent another stage of escalation, and earn yourself some peace. What do you say?” [All this is my summary. Don’t bind Z to this.]

Again, McShane refuses. “What do you win if you do continue?” Z insists. “There’s no money to be gotten out of me. I’m broke. I will not pay you. I cannot even pay you.”

McShane refuses. Scientology has basic tenets of belief, and keeping the NOTS secret is part of that, he explains. “But apart from the fact that they are being spread via the net and that secrecy has already been broken, if it ever existed, and apart from the fact that by now this secrecy has become legally void — there’s copies from parliament, from the court that everybody can request; as a matter of fact, one member of today’s court audience bought a copy of a NOTS pack here today — you will only get yourself more adulterated copies if you do not admit to your NOTS having been published and putting out an original version yourself. Everybody will attempt to post everything they can get their hands on, they will claim it’s yours, and you have no way to control that,” Z argued. [Perhaps they want adulterated copies floating around, I tend to think. That way only RTC, and Scientology, can exert this hold over their followers and are able to disavow anything else somebody else claims to be an original OT or NOTS.]

“And it will remain a sport to find them and publish them on the net and you will never rid yourself of this struggle. Don’t you realise that by being so rigid, you create your own opposition? I’m offering you a way out of that. The more you fight, the more opposition you create.”

I join them. Z explains to McShane that he had stumbled upon my homepages, had found this fight regarding the Fishman Affidavit interesting, read up, and had decided to join. Out of which sprung this case, which has by now already resulted in open copies of NOTS in court and in parliament. McShane seemed to disbelieve this. It can’t have been an accident that Z started his homepage; there must have been more to it than that. I explain that there wasn’t; nor was there in my case; there was nothing except Scientology’s own utter rudeness which had gotten me into this net fight.

We argue a bit more. And then leave.

Karsten, Bid, Joe, Z and I go for a drink. Then we have another one. It turns into dinner. Joe can’t get enough of this image of Zenon all by himself fighting RTC and have them all worked up and nervous and … and … At twelve, we get back home, get our asses into bed and fall asleep.

Erratum:

Previously I wrote, concerning my recently acquired status as biträde, that I was presented with a TRO regarding my disclosure of whatever I learned during my study of the closed files: “the first thing that officially happened to me while in Sweden was that the court presented me with a Temporary Restraining Order”. That was a Restraining Order, not a Temporary one.

[Unbiased columnism is a series of seven court reports on the proceedings of Scientology versus Zenon Panoussis. This series covers the May 22,1998 – June 3, 1998 sessions. Next: To want to eat a pie and have it.]

Unbiased columnism # 1.1

Zenon does research

Stockholm, Friday May 22 1998

In order to prepare himself for his upcoming trials, Zenon needed to study some files at the court; the same court where one can request to be provided with a copy of the NOTs and read them.

We arrived there at half past one. (Yes, we were late. We had been drinking and talking the previous night and I had been admiring the strange light. At three at night the sky looked as if it were seven in the morning, and at seven in the early evening the light gave the distinct impression that it was four in the afternoon. It is utterly confusing. My internal clock doesn’t match with what my eyes present me with.) The light promised summer, but outside it was rather cold and windy; so we took a cab to the court. Unfortunately, we were not allowed to smoke in the car.

The court. A high building with heavy doors, bright inside. Zenon went over to the reception desk and asked whether there were still Scienos coming in every day in order to ‘read’ their precious material. “Yes,” the receptionists told us smiling, “they are. They were here this morning and they will be back after lunch.” The ‘service hours’ for the NOTs are from nine to twelve and from one to three, so we had just enough time for a very quick breakfast and – oh! the relief! – a smoke. A couple of minutes before one o’clock we returned to the reception desk and asked for the NOTs. Zenon received a brownish envelope captioned ‘MATERIELET’ (sic) and handed it to me. Ha. At last. I’ve seen the NOTs so often by now that I’m quite prepared to consider posting them on a.r.s. to be an instance of spamming, but this was the first time that I saw analogue copies and could actually touch the NOTs.

In one of the corners of the entry hall, opposite the reception desk, was a wooden bench. And an electricity outlet. It is the place where the Scienos usually sit with the NOTs, Zenon told me. Perfect. Zenon left and went to a higher floor from which he had a good view of both the reception desk and me; I plugged in my computer, leafed through the NOTs until I had found a chapter dealing with illnesses and disabilities, and started taking notes.

Scientology members habitually ‘borrow’ the NOTs and ‘study’
them, basically in order to prevent others from seeing them – which
is a nonsensical strategy because anybody can order a private copy.

If a Scieno were to approach me – such was the plan – I would explain that I was so happy to finally be able to study this material, because I had heard that Scientology Tech could cure illnesses and alleviate disabilities, and well, you know, considering my legs and the wheelchair and all, and wouldn’t everybody in my condition be grasping at each and every straw, so there, you see? The idea was that by feeding them this story, I could maybe lure them into having a conversation with me. (All this, of course, assuming that Swedish Scientology members wouldn’t recognise me; and since Scientology provides their members with information on a need-to-know basis only, whilst being unable to predict when the need to know actually arises, chances were they would indeed not have the faintest idea who I am.)

Perusing the NOTs and typing merrily along, I happened to find something that did indeed incite some interest. A couple of years ago I wrote a book about New Age quack therapies that will be re-issued later this year. These quack therapists believe that illnesses ‘say’ something, that their type and location are symbolical, that infallibly there is a correlation between psychological problems and illnesses, and that language proves this. Thus, some New Age therapists provide their readers with convenient ‘translation’ lists which insist that the cause of having bladder problems is that the sufferer ‘has difficulties in letting go’ and that spine injuries originate in one’s belief that ‘the world is on their back’. In the revised edition, a new chapter is to be added which explains that much of this modern crap is rooted in the more rigid branches of Protestantism and in Christian Science, and that many cults take a similar view upon illnesses. And what did I find in the NOTs? Elron indulging in the same diagnosis-by-proverb that New Agers adore so much and stating that “Phrases such as ‘a man of my kidney’, ‘got no spine’, ‘got to have spine’, ‘no stomach for it’, confuse BTs and clusters in those body parts and play a role in pinning them in.” (HCO Bulletin of 29 October 1978, Issue II; NED for OTs series: ‘Chronic somates, missed BTs’.) I will surely use this quote – and others, probably – in the revised edition of my book.

Zenon interrupted me after ten minutes. Not wanting to blow my cover, I had busied myself reading and typing whilst trying to not pay too much attention to my surroundings, trusting that Zenon would observe whatever scene might present itself. And yes, he had indeed witnessed how the Scieno had returned at ten past one, had gone to the reception desk, asked for the NOTs, and was told that, unfortunately for him, (the clerk pointing in my direction) I already had them; the Scieno had stared at me for a couple of seconds and had then left. Caught. Bad boy. Hadn’t done his job properly. (And now, via this article, he has been reported to his superiors as well. Damn. What can I say? Shit happens. Especially when you’re a clam.)

We stayed a couple of minutes more, took some pictures of the rather worn-out NOTs (really! It’s a disgrace. The holy scriptures are all in tatters. Somebody should do something about it, and perhaps present the court with a fresh copy), packed the computer and took the elevator to section seven, where Zenon’s files are kept. We were greeted rather warmly. Zenon asked for a couple of files and informed the court that meanwhile, he had enlisted my help. Some of the files he requested are sealed – at one point Zenon handed in NOTs to the Court of Appeals; and these were subsequently closed – and while he himself has the right to study these sealed files, others are of course not. That’s what sealing is all about, isn’t it. Then again, he does have a right to appoint attorneys and biträden, that is, aides or consultants. So he told the court (who appeared before us in the shape of a friendly woman) that he had appointed me as his biträde, and would they please acknowledge that status and grant me the right to see these sealed documents as well. The court withdrew while pondering their decision.

Within fifteen minutes or so, a formal decision had been reached and both Zenon and me were give copies of the court’s most recent ‘beslut’ regarding RTC vs. Zenon Panoussis. I had now been promoted to biträde and could officially study the sealed files, on condition that I will not disclose to third parties whatever I would learn during this session. (Funny. Downstairs, at the reception desk, the NOTs – which, according to Scientology, are amongst the best kept secrets of the world, were given to me with no hassle whatsoever. Here, a couple of floors higher up in the same building, I needed to have an official status to see the same files, while being forced to promise non-disclosure. There is an almost clownish element of procedures being ritually obeyed in this court case. And even funnier is the fact that the first thing that officially happened to me while in Sweden was that the court presented me with a Temporary Restraining Order. Now that is a souvenir not many tourists would take pride in; I do, however, and will file it with my other Scientology memorabilia.)

We were given the sealed files. Four fat folders. We opened them, found paper and pencils, and started our task. Unfortunately, we couldn’t smoke.

A man who had been working at the same table where we were now sitting, had cleared away his stuff and simply sat there, looking at us. While we had been waiting for the court to reach its decision regarding my status as biträde, Zenon and he had engaged in conversation. My knowledge of Swedish is almost non-existent, but I could figure out that they were talking about Zenon’s upcoming trial. The man seemed rather interested.

He sat there. Just sat there, doing nothing but look at us. Zenon and I worked, every now and then talking or laughing or commenting upon something funny, strange or interesting. (I won’t tell you what. I can’t. I am not allowed to. I am a biträde with a TRO and cannot disclose to third parties what I learned this afternoon.) The man simply kept looking. Every time I looked up from my task I would meet his eyes. After some time, I started feeling slightly uncomfortable. If he was waiting for somebody he would surely at one point have averted his eyes. Was he keeping a watch on us? Yes. He observed our every movement. Why? Was he a Scientologist? Nah, not here, and Zenon would not have been so forthcoming about next week’s events if he had even felt the slightest distrust of this man. But why the fuck was he scrutinising us?

It was only later that I found out that this man was there on the court’s behalf. Ever since some of the Scientology vs. Zenon files were stolen from the court (the NOTs, of course) the court safeguards them, especially when somebody asks for sealed files. This man was here to guard the documents and to see to it that nobody — Zenon, or Magnusson, or whoever is allowed to see them — will fiddle with them.

We did our work, took our notes, greeted everybody and left. Once outside the building, we could finally smoke.

[Unbiased columnism is a series of seven court reports on the proceedings of Scientology versus Zenon Panoussis. This series covers the May 22,1998 – June 3, 1998 sessions. Next: What material?]

Xenu, Zenon en Vorlon

AFGELOPEN WEEKEND WERD de verjaardag van L Ron Hubbard gevierd, de oprichter van Scientology. Het was een iets ander feestje dan de meeste sekteleden zich hadden voorgesteld. Via Internet waren overal ter wereld demonstraties georganiseerd: van Melbourne, Vancouver, Toronto, Los Angeles, Atlanta, Boston, London en Puerto Rico tot Amsterdam.

Ze wisten ervan, natuurlijk: Scientology volgt het net. In Los Angeles trachtte Scientology de straat waar hun lokale afdeling zich bevond, af te sluiten voor voetgangers, in de vergeefse hoop zo de demonstranten de weg te belemmeren, wat vanzelf niet lukte. Lezing van de demonstratieverslagen is hilarisch. Overal blijken passanten uiterst geïnteresseerd te zijn in pamfletten zodra de betogers iets roepen met “tegen Scientology!” erin, en gingen verhalen over Xenu grif van de hand.

Voor wie het nog niet weet: Scientology werft leden door mensen binnen te halen met persoonlijkheidstesten, zegt standaard dat de uitslag werkelijk prachtig is maar dat er een of twee punten zijn die nogal uit de toon vallen en dat zij kunnen helpen bij de broodnodige zelfverbetering. Dure cursussen en slechte psychotherapeutische sessies, compleet met semi-leugendetector, zijn het gevolg. Nogal wat mensen verklaren achteraf dat hen duizenden guldens uit de zak zijn geklopt, en zijzelf als oud vuil werden behandeld zodra hun geld op was.

Niet alleen is ‘clear’ worden (het losraken van oude herinneringen en patronen) een kostbare en langdurige geschiedenis, ook hoor je pas daarna dat het eigenlijke werk nog moet beginnen. Want niet alleen je ‘oude’ geschiedenis bezet je, er zijn ook zogeheten body thetans – een soort onzichtbare bacteriën – die je tegenhouden een godje te worden dat naar believen natuurwetten kan beïnvloeden. Die body thetans zijn volgens Scientology het resultaat van iets met een galactische tiran die miljoenen jaren geleden mensen opsloot in vulkanen, en hen vervolgens met kernbommen bestookte.

Of iemand dit onzin vindt of niet, doet niet zo ter zake. We hebben in Nederland prinsessen die seks willen hebben met dolfijnen, raadsleden die graag met een boom mogen converseren, prelaten die menen dat seks buiten het huwelijk zondig is en zwakken van geest die denken dat je water kunt ‘instralen’ om van kanker of aids te genezen, dus een buitenaardse tiran die in mentale bacteriën doet mag rustig een plaatsje hebben in dit bizarre pantheon.

Wat Scientology wel eng maakt is dat de organisatie weigert haar leden te vertellen waarin zij uiteindelijk dienen te geloven, en leden eerst een slordige vierhonderduizend dollar moeten ophoesten vooraleer het verhaal over Xenu op de proppen komt. Xenu is handelsgeheim, meent Scientology, of minstens auteursrechterlijk beschermd. Jarenlang werd iedereen die over Xenu schreef, of die citeerde uit Scientology’s hogere cursusmateriaal, voor de rechter gesleept. De Washington Post werd een paar jaar geleden gedaagd omdat ze – uit een stuk van ruim honderd bladzijden – drieënveertig woorden over Xenu citeerden.

Inmiddels is dat verhaal echter ruimschoots bekend. Het belandde ooit op het net, en Scientology heeft jarenlang gepoogd iedereen die het stuk in kwestie op z’n homepage had regelrecht een faillissement in te procederen en viel huizen binnen om computers van waar af het verhaal op het net gepost was, in beslag te nemen. Citeren mag echter altijd, ook op het net, en zodoende staat Xenu’s verhaal nu met toestemming van de rechter op het net: http://www.spaink.net/fishman/ot3.html. Afgelopen zaterdag werd een versie ervan uitgedeeld in talloze steden, en ik was daar erg tevreden over: want de homepage waarlangs het verhaal over Xenu legaal de wereld in kwam, is de mijne.

In Amsterdam demonstreerden twee andere notoire critici van Scientology: de Zweed Zenon Panoussis en de Nederlander Johan Wevers. Gedrieën komen wij voor op alle vijandenlijsten die Scientology internationaal bijhoudt. Bij elke zaak die de sekte tegen iemand aanspant, vallen onze namen opnieuw: via de rechter wil Scientology dan weten of anderen met ons hebben gebeld, gemaild of anderszins contact hebben gehad; met bijgevoegd de eis of derden alle kopieën van e-mail uitgewisseld met ons maar even willen overhandigen.

Zenon werd door Scientology gedaagd omdat hij hoger cursusmateriaal, de zogeheten NOTs, op het net zette. Hij leverde in het kader van zijn eigen rechtszaak diezelfde stukken in bij het Zweedse parlement en het gerechtshof; en aangezien Zweden grote waarde hecht aan openbaarheid, werden de NOTs daarmee definitief publiek toegankelijk. Iedereen – Zweed of niet – kan sindsdien de NOTs inzien of tegen kopieerkosten een exemplaar opvragen. Een en ander leidde onder meer tot diefstal van de originelen, vermoedelijk door sekteleden, en tot diplomatieke rellen (omdat Amerikaanse congresleden zich voor Scientology’s kar lieten spannen en eiste dat het Zweedse parlement haar eigen, nationaal verankerde, Offentlighets-princip zou opgeven).

Johan Wevers tenslotte is degene die, onder de schuilnaam ‘Vorlon’, diezelfde NOTs als eerste op het net postte. Scientology heeft in Nederland een halfhartige poging gedaan Wevers te dagen, maar tot een zaak kwam het nooit. Deels omdat de sekte, wijzer geworden door de zaak Xenu en de zaak Zenon, bang waren ook van de NOTs legale versies te creëren. Maar ondertussen blijkt dat ze een ander, vileiner motief hebben.

Jarenlang hebben vermeende geheimen van Scientology hun weg naar het net gevonden. Een deel daarvan werd gepost door iemand, of door een groep mensen, die zich ‘Scamizat’ noemde: een samentrekking van ‘Samizdat’, de naam voor geschriften die in de oude Sovjet-Unie onder critici verspreid werden, en ‘scam’, oftewel ‘leugen & bedrog’.

Scamizdat ageerde tegen de flessentrekkerij die onder Scientology plaatsvond, en koos de openbaarheid als wapen. Wie Scamizdat was, wist niemand: ook andere critici niet. Totdat Scientology besloot een voorbeeld te stellen en de zoveelste criticus aansprak. Ene Grady Ward – een netgebruiker die van niets wist – werd in de VS door de sekte aangeklaagd en werd ervan beschuldigd zowel Scamizdat als Vorlon te zijn. Ward ontkende. Het hielp niet. Zijn zaak sleept al bijna twee jaar en hij is ondertussen failliet.

Johan Wevers heeft inmiddels publiekelijk meegedeeld Vorlon te zijn geweest, en de Amerikaan Ray Randolph heeft meegedeeld een deel van de Scamizdat-postings voor zijn rekening te hebben genomen. Grady is derhalve oprecht onschuldig. Wevers wil nu naar de Verenigde Staten om ter ontlasting van Grady Ward te getuigen. Scientology tracht dat momenteel te verhinderen, en dient daartoe zelfs moties in bij de rechter die de Scamizdat-zaak beheert.

Scientology wil namelijk eindelijk een schuldige hebben, dat moest Grady dan maar zijn, en kan geen getuige à décharge gebruiken. Ze willen niet opnieuw afgaan voor de rechter, niet opnieuw moeten hoeven toegeven dat hun claims van auteursrechtschending en hun persoonlijke beschuldigingen fout waren. Dan liever iemand willens en wetens vals beschuldigen.

Toestanden

EEN RADIOSTUDIO te Amsterdam. Achter de microfoon: twee dames, Inge Diepman en ik. Aan de telefoon: de burgemeester van Barneveld. De enorme hoeveelheid achtergrondruis in de verbinding maakt duidelijk dat de burgemeester via de autotelefoon spreekt.

‘Goedemorgen, meneer Hardink,’ zegt de presentatrice.

‘Hardonk,’ zegt de burgemeester, ‘Hardónk.’ Kadam-kadam-makadam-kadam-kadam doen zijn wielen over het asfalt.

‘Pardon?’ zegt de presentatrice. ‘Ik versta u niet, meneer Hardink.’

‘Hardonk,’ zegt de burgemeester met nog meer nadruk, om de voorbij zoevende auto’s en het lawaai dat zijn banden op het wegdek maken, te overstemmen.

‘Hardónk,’ herhaalt de presentatrice. ‘Meneer Hardonk, u bent burgemeester van Barneveld. En de vijf ambtenaren van de burgerlijke stand van uw gemeente weigeren om een partnerregistratie te voltrekken wanneer het homoseksuelen betreft?

‘Nou, eh, weigeren…,’ zegt de burgemeester, ‘dat is te sterk uitgedrukt. Dat willen we best, zo’n partnerregistratie uitvoeren. Maar wel op voorwaarde dat het er rustig aan toe gaat.’ De stem van de man komt nauwelijks boven het autoverkeer uit, en je hoort aan zijn toon dat hij zijn aandacht verdeelt tussen weg en gesprek.

‘Hoe bedoelt u, rustig?’ vraagt de presentatrice. ‘En: over rust gesproken, zou u misschien even op de vluchtstrook willen parkeren? Dat praat wat gemakkelijker.’

‘Ja, u heeft gelijk…. wacht. Ja, ik sta nu aan de kant van de weg,’ zegt de burgemeester.

‘Ik vroeg me af wat u met “rustig” bedoelde,’ herhaalt Diepman.

‘Ehh… zonder ceremoniële toestanden en dergelijke. Als het een rustige registratie betreft, zonder gedoe of ceremoniële toestanden, heeft geen van mijn ambtenaren daar problemen mee en willen we die best uitvoeren.’

De presentatrice en ik wisselen een blik van verstandhouding uit. Toestanden, inderdaad, dat klinkt heel ernstig. Dat zouden wij ook niet willen, waren wij burgemeester. Laat staan toestanden van het ceremoniële soort, en in het gemeentehuis nog wel. Voor je het weet moet de ME er aan te pas komen. Nee, het spreekt voor zich dat toestanden hoogst onwenselijk zijn.

‘En uzelf, zou uzelf zo’n partnerregistratie uitvoeren? Zo een zonder toestanden?’ vraagt Inge Diepman.

‘Ehh, nee, nu ja, dat is een speciaal geval… Ik bedoel, ik doe dat namelijk nooit, een huwelijk voltrekken, dus ook partnerregistraties zou ik niet doen. Maar binnenkort voltrek ik eenmaal, bij wijze van uitzondering, een huwelijk. Het huwelijk van mijn eigen dochter. Dat vind ik toch wel heel bijzonder, om mijn eigen dochter te mogen trouwen.’

‘Als uw dochter nu niet met een vriend was thuisgekomen maar met een vriendin, had u in dat geval de partnerregistratie uitgevoerd?’ vraagt Diepman.

De burgemeester trekt zich nu ook mentaal terug op de vluchtstrook. ‘Mijn dochter? Oh, maar dat is zuiver hypothetisch. Mijn dochter zou immers nooit met een vriendin thuiskomen.’

Zijn dochter doet zulke dingen niet, moeten we weten. Daarvoor is ze namelijk te goed opgevoed, zegt burgemeester Hardonks onuitgesproken subtekst. Die trouwt gewoon netjes met een man en maakt geen toestanden. Op zo’n dochter kun je tenminste trots zijn als burgemeester van Barneveld.

‘Maar zou u er bezwaar tegen hebben om een homostel te registreren als partners?’ houdt Diepman vol.

‘Mits zonder ceremoniële toestanden, ja, dan zou ik dat misschien wel doen. Anders zeker niet.’

Ik kan het niet laten. ‘Wat bedoelt u eigenlijk met toestanden?’ vraag ik de burgemeester quasi-onschuldig.

‘Nu ja, gedoe met bruidsboeketten en zoenen en dergelijke,’ zegt de burgemeester van Barneveld, inmiddels licht verlegen met de situatie.

‘U bedoelt dat U niet wilt dat twee mannen elkaar publiekelijk kussen ten overstaan van de burgerlijke stand?’ vraag ik giechelend. Diepman doet er nog een schep bovenop: ‘Ah. U bedoelt dat ze wel homo mogen zijn maar dat ze er niets van mogen laten zien?’

We horen de burgemeester blozen over de autotelefoon. Hij herneemt zich:

‘Ze mogen het best laten zien, ik bedoel: we willen ze heus wel registreren, dat is ook een vorm van laten zien moet u begrijpen, maar wij willen dat zonder toestanden erbij.’

‘Geen kussen enzo?’

‘Ja. Geen kussen.’

Kussen is namelijk voor hetero’s.

LATER BESLOTEN WE dat het eigenlijk wel schattig was. Die Hardonk heeft namelijk geen poot om op te staan, en dat zijn ambtenaren van de burgerlijke stand in gewetensnood komen zodra er zich twee bruiden in vol ornaat melden of wanneer een herenstel hun formele band bevestigt met een tedere kus, is niet relevant. Ze moeten wel, die ambtenaren, want partnerregistratie is nu wettelijk geregeld in Nederland, een aanvraag tot partnerregistratie mag niet worden geweigerd en niemand kan het feestvierende stel verbieden de inschrijving van hun margarinebriefje op te sieren met uitbundige boeketten en een waterval van zoenen. Het enige verweer waarop Hardonk nog kan terugvallen is het uitspreken van zijn afschuw van ‘ceremoniële toestanden’ – maar hij heeft niets in handen om het te stoppen.

De burgemeester van Barneveld is op zoek naar twee nieuwe ambtenaren die wel tegen ceremoniële toestanden bestand zijn. Hij moet wel. Hij voert immers een achterhoedegevecht op de vluchtstrook.

Hinderlijk volgen

BIJ DE TWEEDE KAMER ligt een wetsvoorstel dat ‘stalking’, het hinderlijk volgen van iemand, strafbaar moet stellen. Meestal gaat het bij stalking om geperverteerde liefde, vaak zijn de daders mannen. Ze beelden zich in dat het object hunner begeerte ook van hen houdt maar dat nog niet weet, en willen haar overtuigen. Of hun dame heeft ze aan de kant gezet en ze vinden dat niet goed: ze zullen haar wel een lesje leren, ze zullen laten merken dat ze hun bescherming nodig heeft (en zorgen desnoods zelf voor de bedreiging die ze noodzakelijk achten om haar zover te krijgen). Of ze willen wraak: ze zijn aan de kant gezet, niet serieus genomen, afgewezen, en dat vinden ze niet goed.

Stalkers zijn een gruwel. Het enge is dat ze geen ‘nee’ accepteren, ‘hou op!’ niet begrijpen, en altijd zullen beweren dat hun slachtoffer hun gedrag heeft uitgelokt. Ze konden niet anders, zeggen ze, ze moesten wel, want hun object immers houdt diep in haar hart wel van ze, is met de verkeerde geliefde, kan alleen met hen echt gelukkig zijn; het gaat er alleen om dat ze hun slachtoffer daar nog even van moeten overtuigen en dat vergt nu eenmaal volharding. Het is kortom niet hun schuld maar dat van hun object.

In die zin zijn stalkers vergelijkbaar met verkrachters, die de fout ook altijd bij het slachtoffer leggen. Een verschil is dat stalking maanden- of jarenlang kan doorgaan en iemand geheel door het lint kan jagen: als je er eenmaal het object van bent vertrouw je niets en niemand meer. Elke keer dat de telefoon overgaat kan het die aterling zijn, als je je buitenshuis begeeft kan hij of zij je opwachten en voor de zoveelste keer een scene trappen, gewelddadig worden of aan je slippen gaan hangen. Een mens wordt er behoorlijk schuw van, een paranoia die terecht is. Je weet nooit wat hun volgende stap zal zijn; die dreiging is integraal onderdeel van het stalken.

Ik heb er twee, een oude en een betrekkelijk verse. De oude stalker belde me maandenlang op, bij voorkeur ‘s nachts, en dan liefst tienmaal; hij deed niets dan lang zwijgen. Terugzwijgen, in de hoorn gillen, pogen in discussie te treden – niets hielp. Hij belde en hij zweeg. Zelfs de PTT, die ik uiteindelijk inschakelde om het loeder te traceren, was verbaasd over de hardnekkigheid en de frequentie van de belterreur. Het allerergste was dat de kwelgeest mijn toenmalige vriendje bleek te zijn. Een zwaar uit de hand gelopen geval van jaloezie.

De telefoonterreur was een poging tot controle: kijken of ik thuis was als ik zei dat ik thuis zou zijn, kijken of ik wel alleen thuis was, en vooral: me niet met rust laten, me geen ontspanning gunnen tenzij hij bij mij was. Het kreng – indertijd voorzitter van de jongerenfractie van een bekende sociaal-democratische partij – gebruikte zijn terreur als een wapen tegen mij, een wapen dat zijn bescherming onmisbaar moest maken: ‘geef je adres nu niet aan die vriendelijke jongen, je hebt al last van een belgek, pas toch op, ontmoet maar liever geen andere mensen meer…’ Hij wilde mij voor hem alleen, daar kwam het op neer. Ik diende geïsoleerd te worden en hoorde zijn bescherming te accepteren, bescherming voor een dreiging die hijzelf had gecreëerd.

Overbodig te zeggen dat ik hem mijn huis en mijn leven uitschopte zodra de PTT met zijn naam op de proppen kwam. Maar de terreur hield pas op toen ik met rechtszaken en publiciteit dreigde: meneer was bang voor zijn politieke carrière.

Thans heb ik een Internet-stalker. Iemand die al bijna twee jaar publiekelijk – in Nederlandse nieuwsgroepen – over me emmert, zeurt en zanikt, me afwisselend beledigt en zijn liefde betuigt; iemand die niet nalaat op al mijn slakken zout te leggen en die zelden iets wat ik doe zonder commentaar laat passeren. In grofweg tweederde van de stukjes die hij post komt mijn naam voor. Van de week vond ik een briefje van hem onder de ruitenwisser van mijn auto, die bij een bioscoop geparkeerd stond. In de betreffende nieuwsgroep stond prompt een berichtje waarin het jong kraaide dat hij mij gezien had.

Daar wordt een mens naar van. Iemand die voor mij alleen maar een login-naam is – ik weet niet hoe hij eruit ziet, ik weet niet eens of de naam waaronder hij post zijn echte naam is – die mij wel kent en die op me let; die me bovendien expliciet laat weten dat hij me ziet, opmerkt en volgt. En bovenal iemand die nooit ‘nee’ heeft geaccepteerd. Ik heb hem meermalen laten weten dat ik niet van zijn aandacht ben gediend, maar dat maakt niets uit.

Anderen die zich met de zaak bemoeiden – het staat tenslotte allemaal in een openbare nieuwsgroep – kregen een oorlogsverklaring van hem omdat hun verzoek me met rust te laten voor hem betekende dat hij ‘gecensureerd’ werd. Wie hem wilde tegenhouden, schreef hij, moest maar zorgen dat ‘Karin Spaink uit zijn leven bleef’ – alsof ik ook ooit maar enige moeite heb gedaan me daarmee te bemoeien, met dat leven van hem.

Het is mijn schuld dat hij zich gedraagt zoals hij gedraagt, laat hij in alle toonaarden weten. Dat is de retoriek van de verkrachter en van de stalker: ik lok hem uit. Voor de rechter hoeft-ie niet, daarvoor is het niet serieus genoeg. Maar ik zou graag weten wi­e het is. Nu kan het rotjong zich verschuilen achter zijn anonimiteit, bij wijze van spreken naast me gaan zitten zonder dat ik weet dat hij het is. Die wetenschap maakt me hoogst ongemakkelijk – net zoals ik in de periode van de belterreur bij zowat elke buurtgenoot die vagelijk naar me glimlachte, de angstige vraag voelde opkomen of dit hem soms was, die telefoonterrorist.

Wetgeving tegen stalking zou ik verwelkomen. Maar de allereerste behoefte in zulke kwesties is iemand te identificeren – en juist het achterhalen wie het is, is in stalking-zaken moeilijk. Als justitie dat zou kunnen regelen en voor mij zou kunnen uitzoeken wie me zo hinderlijk volgt, of mij de middelen daartoe in handen gaf, dan geef ik hem daarna liefst zelf een klap in zijn smoel. Een rechtse directe.

Het briefgeheim is doodverklaard

ECHT SNAPPEN DOEN journalisten Internet nog niet. De pers heeft zelden in de gaten welke zaken er spelen, en begrijpt niet goed dat sommig Internet-nieuws ook ‘echt’ nieuws is: met andere woorden, interessant voor meer mensen dan de direct betrokkenen. En ook voor mensen die zelf ní­et op het net zitten.

Internet-provider WorldOnline (WOL) had twee weken geleden een netelig probleem. De postbussen van hun abonnees bleken voor buitenstaanders eenvoudig te kraken: WOL kent haar abonnees automatisch een wachtwoord toe dat je nodig hebt om je mail op te halen, en buitenstaanders ontdekten met welke simpele logica die wachtwoorden werden aangemaakt. Van elke abonnee die zijn wachtwoord niet zelf had aangepast, lag de correspondentie derhalve voor het grijpen. Die situatie is vergelijkbaar met die waarin de PTT alle postbussen keurig netjes een slot geeft maar in de hoek van het postkantoor een sleutelbos laat slingeren, waarbij bovendien duidelijk is welk slot welke sleutel behoeft. Elke onverlaat kon erbij.

WOL maakte zich boos op degenen die met voor hen zo pijnlijke bericht kwamen – pijnlijk, omdat het bewees dat hun beveiliging knudde is – en stak voorts haar neus in de lucht: ze wisten van niets, zeiden ze, heus niet. Wel hadden ze vlak ervoor al hun abonnees een briefje gestuurd dat er een ‘probleempje’ was en dat het misschien handig was wanneer iedereen het automatisch aangeleverde wachtwoord zou veranderen. (Het werkelijk stompzinnige is dat WOLs aanpak niet deugt. Automatische wachtwoorden genereren (zoals bijvoorbeeld pincodes dat ook zijn) is een doodernstige zaak en vergt zwaar programmeerwerk. En het is raar om eerst zelf lekke wachtwoorden aan te maken en dan vervolgens van je cliëntèle te eisen dat die je fout verbeteren. Het is aanzienlijk slimmer abonnees meteen zelf een wachtwoord te laten kiezen; dan zit er tenminste geen systematiek achter.

Het raarste is echter dat de kranten niets in de gaten hadden. Op het Nederlandse deel van Internet was het redelijk groot nieuws, maar daarbuiten scheen niemand de portee van zulke berichten te doorgronden. “Ieders mail ligt op straat? Oh. Is dat erg, dan?”

Ja, dat is erg. Net zoals het normaal is dat de kranten berichten over een gezonken postschip met daarin duizenden brieven die van Nederland naar de Verenigde Staten verstuurd hadden moeten worden, dienen kranten het te melden wanneer digitale post open en bloot ligt. De veiligheid van chipcards en pincodes is een regelmatig terugkerend onderwerp in de gewone pers; de veiligheid van providers zou dat eveneens horen te zijn. Zeker nu steeds meer communicatie via Internet verloopt, dienen kapotte firewalls, lekke beveiliging, hacks op systeemniveau en dergelijke op eenzelfde manier behandeld te worden als nieuws over het vangen van stelende PTT-medewerkers, een uitval van een telefooncentrale of Girotel dat een week op z’n rug ligt. Wie dat niet begrijpt is een slecht journalist.

Dat minister Sorgdrager vindt dat op e-mail geen briefgeheim rust, zou met gemak de voorpagina’s van alle kranten hebben moeten halen. Dat was niet het geval: er zijn kennelijk teveel slechte journalisten. Er konden wat kleine berichtjes in de krant van af, dat was alles. Sorgdrager vindt dat alleen wie zijn e-mail volledig beveiligt – je kunt e-mail als het ware verzegelen, zodat alleen de geadresseerde de mail in kwestie kan lezen – zich mag beroepen op het briefgeheim. Al het andere, van kattebel en liefdesbrief tot zakelijke post, afspraken en andere belangrijke mededelingen, zou in de ogen van het ministerie van Justitie onbeschermd verkeer moeten zijn en mag in principe door anderen worden geopend.

Het wrange is dat ondertussen zowel de Nederlandse als de Europese wetgever erop aansturen om de programma’s die je nodig hebt om e-mail op die manier te versleutelen – zogeheten encryptie-programma’s – aan banden te leggen. Je mag encryptie alleen gebruiken, zo is het bedoeling, wanneer je een kopie van je sleutel bij de een of andere instantie afgeeft, zodat de overheid altijd de mogelijkheid in handen heeft om verzegelde e-mail te ontsluiten. Vanwege de criminaliteit, zeggen ze. Want mensen die slechte bedoelingen hebben, zouden hun digitale correspondentie kunnen beveiligen en dan kunnen wetshandhavers daar geen wijs meer uit.

Nu zal het best zo zijn dat criminelen encryptie gebruiken. Maar stapels nette mensen doen het ook, en wie garandeert mij dat justitie mij altijd bij de nette mensen indeelt en niet onderhands eens een sleuteltje weggeeft als een overijverige diender meent dat er wel eens rare dingen in mijn mail zouden kunnen staan? Iedereen heeft bovendien het recht om willekeurig welke codering te gebruiken die slechts door een selecte groep te begrijpen is – kinderen deden vroeger niet anders, en dat zal nog steeds gelden. Het is simpelweg spánnend om iets schrijven waar de meester of je ouders geen touw aan kunnen vastknopen, en daar een systeem voor te verzinnen. Het mag bovendien. Het is gepermitteerd geheimen te hebben, ook voor de overheid, en niemand hoeft aan de overheid te vertellen wat de sleutel is tot zijn of haar private systeem.

De overheid denkt daar anders over. E-mail is niet beschermd, tenzij je encryptie gebruikt – en wie encryptie gebruikt dient te worden verplicht de overheid de middelen in handen te geven om die verzegeling ongedaan te maken, de encryptie te breken.

Wat me zorgen baart is dat, mochten beide maatregelen doorgang vinden, het briefgeheim op het net effectief niet meer bestaat. Voeg daarbij dat steeds meer post via het net verstuurd zal worden in plaats van via de bodes der PTT (mensen sturen elkaar tegenwoordig nog zelden brieven, maar op het net gebeurt dat weer volop en heeft de schone kunst der correspondentie een enorme impuls gekregen), en dan kun je alleen maar constateren dat er weliswaar iets als briefgeheim bestaat maar dat het medium dat daaronder valt – de brief – in onbruik raakt en de moderne opvolger ervan vogelvrij is verklaard.

Binnen een paar jaar is het briefgeheim dood. En de kranten vinden dat tot mijn schrik geen belangrijk nieuws.

Homohuwelijk: alle dagen cabaret

HET BELANGRIJKSTE ARGUMENT voor het homohuwelijk is dat het familierecht op heteroseksuele leest geschoeid is, terwijl andersoortige relaties inmiddels tamelijk normaal zijn. Homoseksuele paren komen bij gebrek aan een formele band soms voor rare verrassingen te staan, zeker na overlijden van een der partners. Ouders, broers of zussen van de overledene kunnen plots een deel van de boedel van de rouwende partner opeisen. En belangrijker nog is de wettelijke status van kinderen binnen zo’n relatie: zowel van kinderen uit eerdere verhoudingen als kinderen die via moderne technieken binnen een homorelatie zijn geboren en opgegroeid. Met samenlevingscontracten kun je een hoop regelen, maar als de wettelijke familie kwaad wil kan die zulke contracten vrij eenvoudig passeren.

Om die situatie te veranderen, wordt gepleit voor het aanpassen van het huwelijksrecht. Voorts zijn er natuurlijk allerlei ceremoniële en emotionele redenen waarom sommige homo’s willen trouwen – net als sommige hetero’s.

De commissie Kortmann heeft recent advies uitgebracht over het homohuwelijk. Opmerkelijk is dat de reacties daarop weinig zakelijk zijn, en nauwelijks niets van doen hebben met de juridische kant van de zaak. Leerzaam is het echter wel, dat spektakel van columnisten en ingezonden-brievenschrijvers die over elkaar heen buitelden om ook een duit in het zakje te doen. Tezamen leverden al die stukjes een bont scala aan drogredeneringen en hypocrisie op. Eigenlijk lijkt het debat tot nu toe vooral een soort Camaretten-festival voor intellectuelen en semi-intellectuelen: instructief, juist vanwege allerlei aannames over heteroseksuele arrangementen die opklinken, maar vooral ook hilarisch. Ik besloot daarom tot uitreiking van de HoHu-Humorbokaal. Bij deze het juryrapport.

Helaas moest de jury een grote groep deelnemers hors concours verklaren. Het gaat om al diegenen die een variant instuurden op “Ze lijken wel van lotje getikt, die homo’s en lesbo’s, want iedereen weet toch dat huwelijken tegenwoordig broos zijn en beperkt houdbaar, en waartoe al die moeite genomen als je weet dat minstens eenderde van die bruiloften uitmondt in scheiding?” Er zijn simpelweg teveel mensen die deze redenering aanhangen. Hun gooi naar de HoHu-Humorbokaal dient derhalve gediskwalificeerd te worden wegens gebrek aan inspanning en originaliteit. Ook vermoedt de jury een gebrek aan oprechtheid: zij heeft de betreffende deelnemers namelijk nimmer eenzelfde redenering zien ontvouwen in alle gevallen dat het huwelijksrecht voor heteroseksuelen werd besproken of herzien.

De derde prijs gaat naar de dame die per ingezonden brief in het NRC meldde dat homoseksuelen “eigenlijk blij zouden moeten zijn niet gedwongen te kunnen worden, bijvoorbeeld door de kerk, om te trouwen”. Deze opmerking was op zich al dolkomisch – wie kan zich nog de tijd heugen dat kerken huwelijken afdwongen? Was dat niet ongeveer in dezelfde eeuw dat we nog met houten guldens betaalden? – en werd extra kracht bijgezet doordat deze mevrouw haar bevlogen pleidooi tegen het huwelijk ondertekende met: J. Houtman-Kamstee. Mevrouw Houtman, geboren Kamstee, wint vanwege deze excellente meta-grap een gratis consult bij een echtscheidingsadvocaat. Van harte, mevrouw Houtman-Kamstee!

De tweede prijs gaat naar de commissie Kortmann zelf, en wel naar de hele commissie, ook al was er sprake van een minderheids- en een meerderheidsadvies. Ronduit ijzersterk vond de jury namelijk hun discussie over de plaats van het kind in het homohuwelijk. “Bij een huwelijk tussen homoseksuelen komt er altijd een derde aan te pas om een kind te maken,” werd de commissie namelijk niet moe op te merken, “en dat maakt de juridische positie van de ouders gecompliceerd.”

Dat men zich, in tijden van kunstmatige inseminatie, draagmoederschap en eicel-donatie, dusdanig naïef houdt en het weet voor doen te komen alsof heteroseksuele partners het maken van een kind altijd wel met z’n tweeën afkunnen, getuigt naar het oordeel van de jury van een charmante, ja welhaast kinderlijke onschuld, en deed haar weemoedig mijmeren dat Toon Hermans thans wellicht eindelijk een waardig opvolger had gevonden. Had de commissie Kortmann in deze sublieme tournure nog een referentie weten te vlechten naar overspel, bastaard- en stiefkinderen, dan had de jury deze bijdrage zonder meer een eerste prijs toegekend. Helaas moet de commissie het nu met de tweede plaats stellen.

Overigens spijt het ons zeer dat wij een andere beloning moeten toekennen dan wij in de wedstrijdformulieren beloofden: geen draagmoederbaby, derhalve. Zoals de laatste maanden duidelijk geworden zal zijn, wil de Engelse draagmoeder in kwestie het kind niet afstaan en deed mevrouw Roche pogingen haar draagkind aan een andere jury te verkopen. Om toch nog enigszins in stijl te blijven, heeft de jury besloten dat de tweede prijs bestaat uit het gratis mogen echten van een kind uit een eerste huwelijk van een der commissie-leden. Van harte, commissie Kortman!

Komen wij thans bij het hoogtepunt van deze uitreiking: de eerste prijs. Het doet de jury groot genoegen deze te mogen toekennen aan H.L. Wesseling, columnist bij NRC Handelsblad, voor zijn bijdrage “Van homohuwelijk tot superhuwelijk”, geplaatst op 6 november jongstleden. (Overigens viel de jury het grote aantal deelnemers op dat juist via de kolommen van dit dagblad streed om de HoHu-Humorbokaal. Wij vermoeden hier doelgericht beleid van de zijde van het NRC en hopen van harte dat de krant langs deze sympathieke weg het aandeel humor en divertissement in haar verder zo serieuze katernen inderdaad weet op te schroeven.)

De heer Wesseling wist op ongeëvenaarde wijze het inmiddels enigszins oubollige, en om bovengenoemde redenen hors concours verklaarde argument dat het huwelijk eigenlijk al uitgehold is en nog nauwelijks aantrekkingskracht bezat, nieuw leven in te blazen. Hij zag in, als een der weinige deelnemers, dat het HoHu juist beschouwd dient te worden als een krampachtige, en mogelijk laatste kanshebbende, poging om het instituut als zodanig te redden en voor de totale ineenstorting te behoeden. Zijn cynisme over het huwelijk sec vond de jury lavend, en prettig recalcitrant.

Ook waardeerden wij het dat Wesseling de blik breder richtte: hij was de enige deelnemer die erop wees dat na de instelling van het homohuwelijk de volgende stap zou kunnen zijn om polygame huwelijken, of die tussen mens en dier, mogelijk te maken. Ook aan de bredere politieke mogelijkheden had Wesseling aandacht besteed. Hij lardeerde zijn conférence met humoristische referenties aan buitenlands beleid (“en er valt al zoveel uit te leggen aan het buitenland. Bijvoorbeeld dat wij zo’n prachtig drugsbeleid hebben, zulke heerlijke hennep, zulke fraaie afwerkplekken, zo’n verlicht beleid ten aanzien van abortus en euthanasie”) en met verfijnde grappen over Neêrlands binnenlandse politiek (“Liefhebbers van referenda zouden wellicht een aardig onderwerp aan [het homohuwelijk] hebben”).

En toch: al deze opmerkingen, een bonte, steeds pregnanter op de lachspieren werkende verzameling van hilarische dijenkletsers, exquise one-liners en ingenieuze karikaturen, zonken in het niet bij de schitterende en doordachte eenvoud van Wesselings trouvaille, een verfrissende opmerking, een opmerking die de discussie op venijnige wijze in de staart bijt en binnenstebuiten weet te keren, een opmerking bovenal waarvan het de jury moeite kost haar te herhalen zonder in machteloos giechelen te vervallen: “Wat is er eigenlijk tegen het homohuwelijk? Helemaal niets, behalve dan natuurlijk dat het een contradictio in terminis is. Het huwelijk is immers volgens het woordenboek een wettelijk geregelde, formeel bekrachtigde levensgemeenschap tussen man en vrouw.”

Hulde, heer Wesseling! Ingenieus en koddig hoe U – en bovendien: schijnbaar achteloos, alsof U ‘m ter plekke verzon – in staat bleek om de status quo aan te voeren als argument tegen het veranderen van diezelfde status quo. Bravo! Driewerf bravo! De jury hoopt dat U de HoHu-Humorbokaal de plaats op Uw bureau zult geven die hij verdient, en wenst U veel plezier met Uw zeer verdiende eerste prijs: een levenslang gratis abonnement bij de spermabank.

Militia

DE AFGELOPEN WEKEN berichtten de kranten een paar maal kort over een kwestie die in Fort Davis, Texas speelde: een militia-lid hield er korte tijd een echtpaar – z’n buren – gegijzeld en verklaarde oorlog aan de federale overheid, die hij onrechtmatig noemde. McLaren en zijn factie, die uit een handvol mensen bestond, ijverden voor een onafhankelijk Texas; McLaren betitelde zijn eigen trailer alvast als ‘ambassade’ van de nog op te richten vrijstaat. Inmiddels is de gijzeling voorbij, is een van McLarens aanhangers op de vlucht doodgeschoten en heeft McLaren zichzelf overgegeven.

Over de Amerikaanse militia wordt bijna uitsluitend geschreven naar aanleiding van dergelijke voorvallen. Een enkele keer, als er een serieuzer aanleiding is – zoals bijvoorbeeld de Montana Freemen, die maandenlang belegerd werden omdat ze belasting weigerden te betalen (1996); de Branch Davidians die in Waco door de FBI werden aangevallen, wat tot een bloedbad leidde (1993); de bomaanslag in Oklahoma, vanwege de militia-sympathieën van de vermoedelijke dader, Timothy McVeigh (1996) – staan er grotere verhalen in de kranten. Dan buitelt iedereen plots over elkaar heen in een poging uit te leggen wie die militia nu eigenlijk zijn en wat ze voorstaan.

Uit de verhalen die ik in de Nederlandse pers heb gezien, drong zich het beeld op van een uiterst rechtse beweging die voornamelijk bestaat uit schietgrage en heethoofdige mannen die elkaar hebben gevonden in een vreemd amalgaam van kadaverdiscipline en vrijbuiterij. Andere ingrediënten die uit de analyses naar voren kwamen, waren racisme, afschuw van de overheid en felle haat jegens ‘liberals’. Er waren banden met de Ku Klux Klan en met neo-nazi’s. Ze oefenden in woestijnen en bossen en gaven elkaar militaire rangen. Ze bereidden zich voor op een oorlog tegen de overheid, spaarden wapens en noemden zichzelf ‘patriotten’ – een term die in Nederlandse oren vrij hilarisch klinkt en die oud-vaderlandse reminiscenties oproept aan de slag bij Nieuwpoort of die bij Hellevoetsluis. Kortom, een beweging die op paradoxale wijze zowel licht belachelijk als bloedgevaarlijk is.

Dat beeld bleef hangen. Totdat ik een artikel van zo’n patriot las. Een afgewogen artikel, waarin hij een aantal vooroordelen over de militia ontzenuwde of althans in een ander licht stelde. Nee, ze zijn niet uitsluitend wit. Er nemen veel zwarten deel, sommigen als leider. Er zitten veel vrouwen bij. Exerceren doet maar een beperkt deel van de militia’s, net als trainen met wapens. Er zitten intelligente mensen bij, niet alleen de stereotype ‘rednecks’ of ‘white trash’. En de meesten zijn geen lid geworden om zich te verlustigen aan wapentuig, maar omdat ze menen dat de Amerikaanse overheid haar burgers te goed onder controle wil houden en daarbij hun grondrechten met voeten treedt, en tegelijkertijd zelf haar nationale autonomie verkwanselt. De schrijver van het artikel, Barry Krusch, legt uit dat de militia onderdeel zijn van een veel grotere beweging die zich patriottisch noemt en die zich vooral zorgen maakt over afbrokkelende rechten en over politiek gekonkel.

Ik las de klachten van de Patriots. En gaandeweg begon me de overeenkomst op te vallen met de klachten en zorgen die veel mensen hi­er erop nahouden. Dat het er steeds meer op gaat lijken dat het niet uitmaakt, een paars kabinet of iets met CDA en VVD erin (‘You can’t tell the Democrats from the Republicans’), en dat stemmen nauwelijks nog iets verandert. Dat het Nederlandse beleid steeds meer ondergeschikt wordt gemaakt aan Europees beleid, en dat van enige demokratische controle op de besluitvorming van de Europese Gemeenschap geen sprake is. (De federale staten van de VS zien steeds meer rechten ingeperkt door de nationale overheid, en omgekeerd bepalen internationale afspraken over handel en valuta het nationale beleid steeds meer, hoewel dat laatste vaak ook een rotsmoes van de lokale regering is.)

Dat wij binnenkort met Euro’s moeten gaan betalen zonder dat ons ooit gevraagd is of we dat wel willen. Dat de overheid op grond van haar verlangen terrorisme en criminaliteit in te dammen, fundamentele rechten met groot gemak opzij schuift en zich praktijken toeëigent die een totalitaire staat niet zouden misstaan: er mag thans in brievenbussen worden gehengeld, een club supporters kan naar believen als ‘criminele organisatie’ worden aangemerkt, zogeheten ‘inkijk-‘ en afluisteroperaties worden rechtgepraat, er wordt van overheidswege in ‘riskante’ groepen geïnfiltreerd en gepoogd anderen daar tot misdaad aan te zetten, mensen die verdacht worden van banden met RaRa kunnen maandenlang zonder proces worden vastgehouden en hun advocaat moet moeite doen de onderzoeksdossiers überhaupt in te mogen zien. Zulke ontwikkelingen stellen een mens niet gerust: de staat wordt massiever en massaler, en individuele mensen steeds machtelozer.

In de VS spelen vergelijkbare zaken. De SWAT-teams (‘Special Weapons and Tactics’, een soort super-ME), opgericht in 1967, waren bedoeld om terreur op eigen bodem tegen te gaan maar hebben zich inmiddels ontwikkeld tot een organisatie die al wat politiek afwijkend is, in de gaten houdt en die in samenwerking met de FBI gegevens over burgers verzamelt. Er worden wetten gemaakt voor excessieve gebeurtenissen, die vervolgens in al hun omvattendheid op de gehele burgerij van toepassing worden verklaard.

Een oud Amerikaans recht – dat op het dragen van wapens – staat onder sterke druk; niet zozeer vanwege de hoeveelheid moorden die burgers onderling ermee plegen in de VS, maar meer omdat de overheid vreest dat burgers de wapens tegen haarzelf zullen opnemen en de staat haar eigen burgers niet vertrouwt. Wat je ook van wapenbezit door burgers mag vinden – ik houd er in het geheel niet van – het is in de VS een grondrecht, meteen volgend na de vrijheid van meningsuiting; zodat ik me kan voorstellen dat de mogelijke intrekking van dat recht voor forse commotie zorgt.

Maar wat ik onthutsender vond om te ontdekken, is dat veel Patriotten vooral voorstanders zijn van een terughoudende overheid, een overheid die haar burgers niet zonder meer voorschrijft hoe ze moeten leven en wat ze wel en niet mogen doen. Er zijn aanhangers bij die we, binnen de Nederlandse context, uitgesproken links zouden noemen; en ze hebben een scherper oog voor de geschiedenis dan de beeldvorming over de Patriotten en de militia suggereert. En ja, er zitten ook griezels tussen: racisten, en anti-semieten, en homohaters’ maar het beeld is aanzienlijk complexer. Wie meer over de militia, de Patriotten en de eigengereidheid van de Amerikaanse overheid wil lezen, raad ik van harte het boek Cult Rapture (verschenen bij Feral House) aan, waarin ook bovengenoemd stuk van Krusch is opgenomen.

En die McLaren, die Texaanse separatist? Die bleek allang uitgestoten te zijn uit de lokale militia-groep, omdat ze hem niet goed snik achtten, en kon vrijwel nergens op steun rekenen. Op misc.activism.militia, de Internet-nieuwsgroep waar militia-aanhangers onderling discussiëren, werd hij vrij algemeen weggehoond. Bovendien: de vrijheid bevechten door middel van gijzelnemingen vond men er gruwelijk, en vies tegenstrijdig.

Ik vrees dat ze meevallen, die Patriotten. Een deel van hen zou waarschijnlijk zelfs niet misstaan op de aanstaande Euro-Stop conferenties.

Emotionele wonden

HET MELDPUNT DISCRIMINATIE maakte zich een paar weken geleden boos op mij; het meldde per ingezonden artikel in deze krant dat ik moslims kwetste, benevens me onheus had uitgelaten over Mohammed Rabbae. Buiten het feit dat ik het buitengewoon oneens was met hun reactie, verbaasde hun formulering me danig. Wat is dat toch met dat ‘kwetsen’, en vanwaar de populariteit van die term juist in verband met discussies over migranten, religie en de multiculturele samenleving?

In een debat over inkomenspolitiek zul je een vakbondskaderlid of werkloze nooit horen zeggen dat hij of zij zich ‘gekwetst’ voelt door een voorstel tot verlaging van het minimumloon; en patiëntenorganisaties zullen nimmer beweren dat zij zich ‘gekwetst’ voelen door een verandering in de WAO. Die spreken over rechten, over belangen, over nut, effectiviteit en zin. Zodra het over culturele zaken gaat, is de term ineens niet van de lucht, vermoedelijk bij ontstentenis aan een ook voor anderen navolgbare redenering. Maar bezeerde emoties zijn uiteraard geen grond voor een discussie. Wie gekwetst is in zijn gevoelens en deswege in onmacht vervalt, dient zich te vervoegen bij vrienden, of voor mijn part bij een psycholoog, voor een emotionele pleister.

Aanzienlijk beter echter is het om je te verweren: zet een debat op, bestrijd een verhaal dat je onwelgevallig is met argumenten en een tegenverhaal. Zeggen dat je bezeerd bent is flauwekul: dat is alsof je een debat tracht te winnen door van de tegenstander te zeggen dat die niet aardig tegen je doet, en dat zulks gemeen is. Bovendien is het een akelig generiek verwijt: iedereen kan zich te allen tijde gekwetst voelen door willekeurig welke uitspraak, maar dat wil nog niet zeggen dat dat gevoelen ook terecht is, of dat een ander daarmee het recht ontvalt de gewraakte woorden nog langer in de mond te nemen.

Laten wij het daarom vooral bij feiten en verifieerbare zaken houden in plaats van over vage gevoelens te spreken. Rabbae dus. Ik viel een paar columns geleden in een korte alinea tegen hem uit. Graag neem ik de wollige handschoen van het Meldpunt op en zal ik uitgebreider beargumenteren waarom ik, waar het religieuze en multiculturele zaken betreft, geen bijster hoge pet op heb van Rabbae’s opstelling. Dat laat overigens onverlet dat hij moed heeft betoond in zijn verzet tegen de Marokkaanse overheid.

Toen de commotie over Rushdie ontstond, de Iraanse ayatollah de fatwa over de schrijver afkondigde en er in Engeland publieke verbrandingen van De duivelsverzen werden geënsceneerd, vond Rabbae, toen directeur van het Nederlands Centrum Buitenlanders, dat Nederlandse moslims naar de rechter moesten om een verbod op De duivelsverzen af te dwingen. Dat was bepaald geen kalmerende uitspraak; eerder een raillerende. “Al was ik de laatste moslim in Nederland, dan nog zou ik mijn best doen het boek te laten verbieden,” zei Rabbae.

Als duo-lijsttrekker van GroenLinks herhaalde hij dat standpunt vijf jaar later, in januari 1994, tegenover het NRC en stelde hij dat ‘zijn ‘beleving als moslim’ boven de opvattingen ging die GroenLinks in haar verkiezingsprogramma heeft vastgelegd. Bovendien leek een gang naar de rechter hem ‘de demokratische weg’ bij uitstek. Vier dagen later, nadat het partijbureau van GroenLinks werd bedolven onder telefoontjes en opzeggingen, draaide Rabbae om als een blad aan de boom en vertelde hij dat hij inmiddels had geleerd “dat verbieden van een boek geen zin heeft. Bovendien is het aandringen op een verbod strijdig met de uitgangspunten van GroenLinks, dat streeft naar maximale vrijheid van meningsuiting.” Nu is dat een loffelijk standpunt, maar het klonk meer als angst voor stemmenverlies. Bovendien had hij zich een en ander eerder kunnen realiseren, bijvoorbeeld toen hij zich kandideerde voor het lijsttrekkerschap.

Onderwijl bleek dat Rabbae De duivelsverzen helemaal niet had gelezen. Op grond waarvan wist hij dan al die parmantige meningen over het boek te formuleren, en zijn goegemeente te vertellen dat Rushdie “op denigrerende wijze over het privéleven, over de vrouwen, van de profeet [heeft] geschreven” en dat “zo’n verhaal vernederend voor moslims” is? Op grond van roddel en achterklap, en de opstokerijen van fundamentalisten.

Het Meldpunt meent dat het flauw van mij is Rabbae kwalijk te nemen dat hij voor een verbod op De duivelsverzen pleitte; dat deden veel islamitische organisaties immers ook, stellen ze. Dat kan best wezen, maar ten eerste waren die geen lijsttrekker van GroenLinks (wat toch een andere invalshoek jegens zaken als vrijheid van meningsuiting en persvrijheid veronderstelt) en ten tweede waren er evenzovele moslims en -organisaties die ni­et voor een verbod pleitten: die De duivelsverzen met genoegen lazen, Rushdie steunden, en in z’n boek behalve een mooi verhaal ook een zinnige bijdrage aan het debat over de plaats en de betekenis van de Islam zagen. En tenslotte: als ik me boos maak over strenge christenen die The Last Temptation of Christ wilden verbieden, zou het een rare figuur zijn als ik Rabbaes pleidooi voor een verbod wel accepteerde – om niet te zeggen uiterst hypocriet.

Rabbae heeft meer vreemde tournures gemaakt. Pleitte hij eerst voor het tegengaan van discriminatie van homoseksuelen, in de laatstleden verkiezingscampagne beweerde hij plotseling dat ‘jullie’, in casu de Nederlandse homoseksuelen, er maar aan moesten wennen dat ‘wij’, in casu de Islamieten, daar heel anders over denken. Dat homoseksualiteit bij een deel van zijn geloofsgenoten niet prettig ligt, is bekend en lastig zat; maar in tegenstelling tot wat Rabbae suggereert met een dergelijke uitspraak, hebben lang niet alle islamieten er moeite mee.

Het monolitische ‘wij’ was dan ook uiterst misplaatst en fungeerde hoofdzakelijk als versterking van de aversie van homoseksualiteit die her en der (en niet alleen bij islamieten) leeft. Bovendien geeft het voor een vertegenwoordiger van GroenLinks geen pas zoiets te zeggen: die dient juist de progressieve opvattingen onder moslims te versterken, in plaats van ze te ontkennen. Van een katholiek die voor GroenLinks in de Kamer zit, verwacht ik immers ook dat hij of zij eerder het standpunt van de 6 Mei-beweging vertolkt dan dat van een gereformeerd groepje uit een achterafdorp.

En dan dat gedoe met internaten: toen het CDA in november 1996 voorstelde om speciale internaten in te stellen voor allochtone criminelen, alwaar ze behalve te arbeiden ook verplicht inburgeringscursussen zouden moeten volgen, was Rabbae mordicus tegen. Hij zag er een stigmatisering in van allochtonen in – en terecht. Waarom zou je criminele allochtonen anders willen behandelen dan criminele autochtonen; rehabilitatie- en inburgeringsprogramma’s zijn immers niet alleen voor allochtonen van belang. Er zijn zat Nederlanders die een lesje in fatsoen behoeven, benevens wegwijs gemaakt dienen te worden in een tamelijk complexe en stroperige samenleving.

Maar als Rabbae zo tegen was, waarom stelde hij dan in hemelsnaam een paar maanden eerder zelf voor om internaten te openen voor allochtone jongeren die dreigen te ontsporen? Let wel: niet voor jongeren die veroordeeld waren, maar voor hen die dreigen te ontsporen. Wie met open ogen rond kijkt, ziet dat juist voornoemde stigmatisering maakt dat allochtone jongeren een groot risico lopen op grond van vrijwel niets naar een internaat gezonden te worden. Zou dat dan zo’n verworvenheid zijn?

Ik weet het niet met Rabbae. Ik heb voornamelijk de indruk dat hij een draaikont is; en in religieuze aangelegenheden hoor ik Oussama Cherribi, kamerlid voor de VVD, duizendmaal liever dan hem. Bovendien vindt Cherribi niet snel dat hij gekwetst is. Die roept gewoon terug als hij het ergens niet mee eens is; die rept niet van emotionele wonden en psychische pleisters, maar argumenteert.