Internet – Page 24 – Karin Spaink

In de tang

SCIENTOLOGY JAAGT OVERAL ter wereld op kopieën van een rechtbankstuk waarin een deel van hun materiaal is ingebracht. Dit stuk, het zogeheten Fishman Affidavit, geldt als het zoveelste bewijs dat de sekte haar leden hersenspoelt, critici intimideert, fraude pleegt, moordcomplotten smeedt, het recht misbruikt et cetera. Wat dit ene rechtbankstuk onderscheidt van vele andere over de sekte, is dat juist in Fishman fragmenten worden geciteerd uit de duurbetaalde cursussen die Scientology aan haar hogere echelon verkoopt. Het is een kolderiek samenraapsel uit een space-opera, compleet met galactische federaties en opperheersers; de allerhoogste lessen eruit leren hoe men met planten en dieren kan communiceren. Met als argument dat in dit rechtbankdocument hun auteursrecht en hun handelsgeheimen worden geschonden, maar waarschijnlijker omdat Scientology bang is hierdoor leden en zodoende inkomsten te verliezen, heeft de sekte een groot aantal zaken aangespannen tegen mensen die het stuk via Internet aanboden.

Ook in Nederland wilden ze Fishman weg hebben. Aanvankelijk stond het maar op één plaats: op de homepage van Fonss bij XS4ALL. Nadat de sekte om die reden beslag had laten leggen op de computers van XS4ALL, ontstond er binnen de kortste keren een massaal protest waarbij meer en meer Nederlandse Internet-abonnees het stuk zelf ook toegankelijk maakten. Momenteel zijn er ruim tachtig plaatsen in Nederland waar Fishman te vinden is; onder de deelnemers bevinden zich Tweede Kamerlid Oussama Cherribi, schrijver Marcel Möring, de Tros, De Groene Amsterdammer en ikzelf.

Alle Internet-aanbieders die op deze manier bij de zaak betrokken zijn geraakt, hebben inmiddels brieven gekregen van het advocatenkantoor dat de sekte in deze vertegenwoordigt: Nauta Dutilh. De advocaten sommeren de providers om het stuk verwijderen en dreigen anders met een rechtszaak. Maar zo’n zaak is – nog los van de geldigheid van de claim van de sekte – complex: is de aanbieder verantwoordelijk, of ligt die verantwoordelijkheid bij de betrokken abonnees? En mag een aanbieder zomaar de pagina’s van haar abonnees wissen? Daar is nog geen wetgeving over.

Alleen al om een slepende procudure over die vraag te voorkomen, zo veronderstelden de deelnemers aan het protest, zou de sekte liever een individu voor de rechter dagen dan een Internet-provider. Maar deze aanbieders geven de namen en adressen van hun abonnees niet zomaar door. De sekte moest dus op zoek naar persoonsgegevens van de mensen die Fishman op hun homepage aanboden. Nu, die hebben ze gevonden: als enige van de toen nog zestig deelnemers visten ze mij eruit. Cherribi – wiens gegevens via de Tweede Kamer vrij opvraagbaar zijn – durfden ze kennelijk niet te lijf.

Ik durf wel voor de rechter te komen. De vraag is of Scientology dat ook durft. Ze staan vreselijk zwak: ze hebben uiteraard copyright op hun eigen materiaal, maar rechtbankstukken zijn openbaar en eenieder mag ze vrij verspreiden. In het stuk staan niet de volledige hogere cursussen, maar slechts fragmenten daaruit – wat volgens het citaatrecht mag. En bovendien is er een publiek belang met de toegankelijkheid van het Fishman Affidavit gemoeid; uit het stuk wordt meer dan duidelijk dat de sekte illegaal en misdadig te werk gaat. Juist dat publieke belang van Fishmans getuigenis wordt voorts onderstreept door de omvang van het protest en doordat publieke personen deelnemen aan de actie – een kamerlid, een krant, een schrijver, een omroep en een publiciste.

Op brieven van de advocaat van XS4ALL, waarin iets dergelijks wordt beweerd in antwoord op de sommatie het stuk te verwijderen, heeft Nauta Dutilh nog altijd niet gereageerd. Wel stuurt het kantoor exact dezelfde brief als die XS4ALL indertijd mocht ontvangen, naar de andere providers die door dit protest bij de zaak betrokken zijn geraakt. XS4ALL’s advocaat, die inmiddels meerdere Internet-aanbieders in deze zaak vertegenwoordigt, stuurde dan ook een tamelijk gepikeerd briefje aan Nauta Dutilh. In gewone-mensentaal luidde dat: ‘Mij niet antwoorden, en ondertussen wel andere providers op dezelfde manier aanschrijven? Waar blijven jullie met je argumenten, en met je dreiging de zaak voor de rechter te brengen? Is dit alleen maar bluf, en intimidatie?’

Die kans bestaat. Als de sekte de zaak hier verliest, heeft dat internationale cosequenties. In de VS lopen vergelijkbare zaken, die de sekte allemaal heeft aangespannen op grond van schending van haar handelsgeheimen en van haar auteursrecht. En bij elke zaak verliest Scientology meer: de ene Amerikaanse rechter heeft nog niet bepaald dat Fishman geen handelsgeheimen kan bevatten omdat het stuk al jarenlang circuleert, of de andere Amerikaanse rechter vraagt zich af of hun auteursrechtclaim überhaupt wel rechtsgeldig is. Ze verliezen momenteel op alle fronten. Een uitspraak van een Nederlandse rechter, waarin bepaald wordt dat Fishman als geheel normaal geopenbaard mag worden aangezien het niets meer en niets minder dan een rechtbankstuk is, kunnen ze er absoluut niet bij hebben. Dat zou immers behelzen dat het stuk, dat de sekte zo moeizaam uit de openbaarheid poogt te krijgen, officieel vrij is in Nederland. En Internet werkt nu eenmaal zo dat een stuk dat hier aangeboden wordt, vervolgens vanaf elke plek ter wereld te vinden is.

De andere vraag is of de sekte het zich kan permitteren hier geen zaak aan te spannen. Hun ‘geheimen’ liggen hier dan immers letterlijk op straat – op de digitale snelweg – en iedereen die een computer en een modem heeft, kan ze oprapen. Verder zou het in de zaken die ze in Amerika hebben aangespannen, wat vreemd staan als advocaten van de verdediging de sekte er fijntjes op wijst dat ze de stukken in Nederland ongemoeid hebben gelaten, op wat flauwe dreigbrieven van Nauta Dutilh na.

Scientology zit in de tang. En goed ook.

In plaats van met één Fishman, zitten ze er nu met tachtig. En ondertussen zijn er momenteel meer mensen in Nederland die zich in Scientology hebben verdiept dan in jaren gebeurd is. Allerlei mensen zoeken Internet af op informatie over de sekte, en vrijwel iedereen komt tot dezelfde conclusie: dit is een onvoorstelbare beerput.

Scientology is caught in the Net

[Expanded version of article originally published in de Groene Amsterdammer; translation by Patricia Savenije.]

ACTUALLY, THE TESTIMONY of Scientology-member Gerry Scarff is much more horrifying. Scarf was questioned under oath in 1993, and elaborated on the behaviour of Scientology’s lawyers (of the Bowles & Moxon-firm, who are of course members of the cult too).

The complete declaration covers hundreds of pages that make your flesh creep. For the sake of good taste, I’ll just quote the summary that the defendant’s lawyer, Mr. Berry, gave to the court: “In his deposition, Mr. Scarff testified about various criminal and wrongful activities directed by or discussed in the presence of attorney’s from the law offices of Bowles & Moxon, including: death threats, Scientology’s Fair Game doctrine, plans to kill Cult Awareness Network president Cynthia Kisser and attorney Ford Greene, threats against witnesses, instructions to commit suicide, misdirecting and misleading investigations and prosecutions of Scientology, the filing of frivolous lawsuits, financial scams, lies and fraud by Scientology and similar activities.”

This list is far from exceptional. Because of similar crimes as mentioned above, Scientolgy is involved in a big Spanish trial. In it, the cult was forced to pay 160,000,000 peseta’s (over 2,000,000 guilders) to guarantee the financial responsibilities that could be declared pertinent.

THE CULT WAS established by sf-author L. Ron Hubbard. In 1950 he published ‘Dianetics’, a so-called psychotherapeutic manual. Hubbard managed to gather a group of people around him and changed the Dianetics-movement into ‘Church of Scientology’ when his organization got into legal trouble. Thanks to the religious status, the cult furthermore doesn’t have to pay any taxes. It’s a very hierarchically structured organization. CoS aims at total world control and has its own intelligence agency, the ‘Office of Special Affairs’ – a secret service that, according to many people, could well be a source of envy for many a middle-sized country. The cult’s renegades are systematically intimidated and CoS tries to eliminate them by ‘dead agenting’ (spreading gossip and doubt).

Articles, books and television programs in which CoS is criticized, are frequently attacked by the cult. Library books are stolen, full editions of magazines bought and pages of the copies that reside in public libraries are cut out with a razor blade by members of CoS. Usually, critics are considered to be ‘fair game’ to the cult – i.e. the hunt is on. CoS has a habit of sueing magazines and network-stations. ‘Time’, ‘The Washington Post’, Reader’s Digest’ and CBS have already been ‘honoured’ by such attention. This month, both a British and an Australian television-program won the trial in which CoS tried to prohibit them to put the program on air. The Dutch televison company ‘EO’ still remembers how they had to leave the studio under police-protection a few years ago, just because they wanted to braodcast a BBC-documentary about the cult.

CURRENTLY, THE CULT is fighting the accessibility of another testimony, which has been available to the general public for some time: The Fishman Affidavit. This testimony was given by former cult-member Steven Fishman. He was arrested in 1988 and convicted for fraud; once imprisoned, he turned his back on the cult, with the help of psychiatrist Dr. Geertz. In 1991, when the two of them were interviewed by ‘Time Magazine’, they made highly negative statements about CoS – whereupon the cult immediately sued them. In his defense, Fishman stated that the cult was guilty of ‘illegal and criminal practices’ and had ordered him to commit these frauds. He delivered documents to prove that CoS had manipulated, intimidated and brainwashed him.

Before his arrest, Fishman was a relatively prominent cultist. According to the discipline of the cult, each member has to follow courses to reach a higher level. These courses are very expensive, and there are quite a number of them. Before having ‘cleared’ yourself and having attained some position in the internal hierarchy, you can easily lose tens of thousands of dollars. Reaching OT IX will cost you an estimated $350,000. Fishman had paid his dues and studied hard, and had thus acquired a great many of these OT-levels. People who have succeeded in mastering all OT-levels, have (in Scientology-terms) ‘crossed the bridge’ and are thereby part of the most elevated people in the world.

Fishman brought the OT-material into his trial and thereby made them officially public. His declaration could be asked for at the court’s library. Upon request, the court provided people with photocopies of his statement, that has become known as the ‘Fishman Affidavit’.

The OT-levels Fishman provided look like a mixture of a bad sf-novel and exhausting cross-interrogations. The condensed version: millions of years ago, the planet Earth was used as a dump by Xenu, the head of the Galactic Federation. All cosmic criminals were banished to our planet. When the planet got overpopulated with this band of disorderly rogues, Xenu arranged some nuclear explosions. All criminals died, but their particles remained in the Earth’s atmosphere. These ‘body thetans’ still exist and cause humans to be sick, miserable, psychically unstable or otherwise not quite in their right mind. Scientology teaches its members how to ‘clear’ themselves of these ‘thetans’ – and that is what is described in these OTs, the ‘Operating Thetans’.

The prescribed procedures consist of classical techniques to render people numb. An example taken from OT II: under the supervision of a so-called ‘auditor’, the zealous student has to repeat contradictory concepts and drum them into his head – a certified way to drive somebody crazy: ‘You should survive. You shouldn’t survive. You Can Survive. You Can’t Survive. He Must Survive. He Mustn’t Survive. He Should Survive. He Shouldn’t Survive.’

Once you’ve made it to OT VII, you’ll get assignments like these:

Find some plants, trees, etc., and communicate to them individually until you know they received your communication.

Go to a zoo or a place with many types of life and communicate with each of them until you know the communication is received and, if possible, returned.

– From OT7-48

EVEN THOUGH THESE OT’s were already known outside Scientology, the mere fact that they were now officially available, tickled people’s curiosity. Many wanted to know what these high-level courses amounted to. But at all costs, the cult wanted to prevent outsiders or its lower-level members from seeing the documents. It took their measures. Helena Kobrin, RTC’s (a sort of umbrella organization for CoS) lawyer, explained me in an e-mail how this was done: “These materials are of such significance to my clients that they had people at the court checking out the files every day before they were sealed, so that others could not obtain access to them.” The cult claimed copright to the quoted OT’s, and also stated that publishing the material was an infringement upon their trade secrets and thereby damage CoS’s revenues (after all, the OTs are sold at high prices). CoS demanded that court would seal the files. After years of legal battle, the Fishman Affidavit was temporarily sealed on August 15, 1995, pending a new investigation. The judge also ruled that no new copies were to be distributed.

BUT BY THEN, the document was already widely available outside the court’s library. After all: for only half a dollar administration fee per page, the record office had sent it to all those interested. The complete affidavit had been scanned and was available on Internet, could be read on bulletin boards and had been posted almost daily in alt.religion.scientology (a.r.s), a newsgroup dedicated to discussion of the cult. Consequently, Scientology decided to wage a war against Internet; an exhausting battle ensued. Messages that reported the whereabouts of the document were cancelled by forged cancel-messages; CoS tried to remove the newsgroup a.r.s as a whole by sending a special cancel-command; providers were bombarded with letters of law-firms. An anonymous remailer (a system that removes the name and adress of the sender) that many critics used as a precaution when posting in a.r.s, was raided. A number of people who had made the document available and whose name could be discovered, were faced with law suits.

For instance, the cult had the computer-system of FactNet (‘Fight Against Coercive Tactics’, an on-line archive about the cult) seized. Last week the judge pronounced the seizure illegitimate and he ordered CoS to return the material. But according to Hubbard, it’s no big deal that CoS has lost this trial: “The purpose of the suit is to harass and discourage rather than win. The law can be used very easily to harass, and enough harassment on somebody who is simply on the thin edge anyway [..] will generally be sufficient to cause his professional decease. If posible, of course, ruin him utterly.”

NOW IT IS Holland’s turn. On September 5 an usher, a locksmith and two American CoS-computer-experts that had been flown in, entered the XS4ALL-office and took possession of their computers. The reason: one of the provider’s users had the Fishman Affadavit on his homepage. (By the way, the real reason probably was that a former XS4ALL-based remailer had been used to post anonymously in a.r.s) The cult demanded removal of the document by XS4ALL, but they refused. They see themselves as a service-provider: what the users do, isn’t XS4ALL’s responsibility. The user involved, Fonss, removed Fishman from his homepage when his provider informed him about the situation.

These events caused a giant commotion in Holland. XS4ALL received a tidal wave of support messages and startled reactions. And what’s more: another user, Johanw, in no time put the document on his homepage. After he received an e-mailed warning by CoS, he removed it and told so in several newsgroups. In protest, other users started putting the same document on their homepage at other providers and made an announcement: D’VanGeely at DDS, myself at Planet Internet, Newkid at Cistron. All did so because they were adamant that public documents should indeed be publicly accessible. Nobody contested that parts of the published texts could be copyrighted, but all were convinced that this copyright was not violated when the court document was published as a whole.

When member of parliament Oussama Cherribi (VVD) also put the document on his homepage on September 22, the snowball started growing rapidly. His decision generated much publicity for the case. And a.r.s was baffled: a politician who dared to put Fishman on his homepage? More people followed, amongst them Marcel Moring, a laureated Dutch writer, and later that week ‘TROS-online’, a television network’s homepage. Ever since, dozens of people have joined: the Fishman Affidavit appeared on one Dutch homepage after the other. At the start of October, there were almost sixty of them.

WE NOW AWAIT CoS’s response. A number of people and providers have received e-mail from Kobrin in which she threatens with legal action. A few smaller providers – Cistron, Luna and Dataweb – have by now received letters from the law-firm Nauta Dutilh, that represents Scientology in the Netherlands. They demand that all participating homepages be removed; rumour has it that even Euronet has received such a letter. XS4ALL already received the letter some time ago.

A number of people is determined to continue, and face a law suit. They are convinced that they have the right to publish his legal document, and what’s more: that it is necessary to do so. Partly because Scientology’s misconduct on Internet is unacceptable, with all these cancel-messages and their pursuit of critics on the Net. But there are other reasons too. How can a text that has been public for quite some time – the OTs having been public for years already – be removed from the Affidavit? What is this religion, that doesn’t want to be spread and that prohibits its adepts to know what’s in store for them? That regards her rites as ‘trade secrets’ and asks exorbitant prices for them? Participant Marcel Möring: “All major world-religions are transparent. Their source-materials can be studied by anyone and may be freely quoted. If a movement claims to be ‘clerical’ or ‘religious’, why shouldn’t we have the right to demand that anyone should have the opportunity to gain insight in the texts that this movement and its convictions are based upon? That all scriptures regarding rituals, conduct etc. are accessible to anyone?”

Meanwhile, the newsgroup a.r.s is watching breathlessly. If this case is taken to court, and if Scientology loses, Fishman will finally be free on the Net. For it doesn’t matter in which country you can find the document. When you’re on Internet, you can download it from anywhere on the globe.

Sources:

Der Spiegel, september 25, 1995;
L. Ron Hubbard: The dissemination of material (part of the Fishman Affidavit);
Court of Madrid / Previas 2663/84, December 1994;
Steven Fishman: Statement, april 29, 1994;
Fishman Affidavit: Central District Court of California, Case no. 91-6426 HLH (Tx), April 4, 1994;
Scarff’s declaration: Central District Court of California, Case No. CV 91 6426 HLH (Tx), May 3;
Helena Kobrin’s e-mail to me, dated September 29, 1995;
alt.religion.scientology.

Scientology vist achter het net

EIGENLIJK ZIJN DE getuigenissen van Scientology-lid Gerry Scarff veel erger. Scarff werd in 1993 onder ede verhoord over de sekte, en vertelde uitgebreid over de handelswijze van de advocaten van Scientology, het kantoor Bowles & Moxon (zelf uiteraard ook leden van Scientology).

Dat leidde tot een verklaring die honderden pagina’s bestreek en die je de haren te berge doen rijzen. Vanwege de goede smaak volsta ik met de samenvatting van de verdediging, advocaat Berry: “In zijn getuigenis heeft Scarff verklaringen afgelegd over diverse misdadige en onrechtmatige activiteiten waartoe opdracht werd gegeven door advocaten van Bowles & Moxon, of waarover in hun aanwezigheid werd gesproken, zoals: bedreigingen met de dood; de ‘Fair Game’ doctrine van Scientology; plannen om de voorzitster en de advocaat van het Cult Awareness Network [een organisatie die informatie over sektes geeft] te vermoorden; intimidatie van getuigen; instructies aan leden om zelfmoord te plegen; pogingen om onderzoek naar en rechtszaken tegen Scientology te verhinderen of anderszins te dwarsbomen; oneigenlijke rechtszaken aan te spannen; financiële zwendel te plegen; leugens en oplichting te begaan; en vergelijkbare activiteiten.”

Niet dat deze opsomming uitzonderlijk is. Vanwege vergelijkbare misdaden als bovengenoemd loopt er in Spanje een grote zaak tegen Scientology; hangende het proces moest de sekte honderdzestig miljoen peseta’s, oftewel ruim twee miljoen gulden borg betalen.

DE SEKTE WERD opgericht door de sf-schrijver L. Ron Hubbard. In 1950 publiceerde hij Dianetics, een quasi-psychotherapeutische handleiding. Hubbard wist een groep mensen om zich heen te verzamelen en nadat de Dianetics-beweging in juridische problemen raakte, maakte hij er een kerk van: The Church of Scientology (CoS). Door die kerkstatus hoefde de sekte voorts geen belastingen meer te betalen. De sekte is streng hiërarchisch opgebouwd, streeft naar de wereldheerschappij en beschikt over een eigen inlichtingendienst, de Office of Special Affairs – een geheime dienst waar volgens velen een middelgroot land jaloers op kan zijn. Afvallige leden worden stelselmatig geïntimideerd en CoS probeert hen door middel van ‘dead agenting’ – roddel verspreiden, twijfel zaaien – uit te schakelen.

Artikelen, boeken en uitzendingen waarin CoS wordt bekritiseerd, zijn regelmatig doelwit van de sekte. Bibliotheekboeken worden gestolen, tijdschriften opgekocht en uit bladen in openbare bibliotheken worden kritische artikelen door leden van CoS met een scheermesje verwijderd. Critici zijn voor de sekte sowieso ‘fair game’ – mensen op wie de jacht geopend mag worden. CoS maakt er een gewoonte van bladen en omroepen te vervolgen; op de lijst van gedaagden prijken Time, The Washington Post, Reader’s Digest en CBS. Deze maand wonnen zowel een Brits als een Australisch tv-programma zaken die CoS tegen hen had aangespannen om de uitzending van documentaires te verhinderen; ook de EO herinnert zich nog dat toen zij een BBC-documentaire over de sekte wilden uitzenden, ze onder politiebegeleiding de studio moesten verlaten.

MOMENTEEL VECHT DE sekte tegen het openbaar houden van een andere getuigenis: die van voormalig sekte-lid Steven Fishman. Fishman werd in 1988 veroordeeld wegens financiële malversaties. Eenmaal in de gevangenis nam hij afstand van de sekte, daarbij geholpen door de pychiater Geertz. Toen de twee zich in een interview met Time Magazine in 1991 negatief over de CoS uitlieten, begon die prompt een proces. Fishman stelde in zijn verweer dat de sekte zich schuldig maakte aan ‘illegale en misdadige praktijken’ en dat hij de fraudes niet op eigen initiatief had begaan, maar opdracht van hen had gekregen. Hij bracht stukken van de sekte in om te bewijzen dat hij door CoS gemanipuleerd, geïntimideerd en gehersenspoeld was.

Fishman was voor zijn arrestatie een vrij prominent lid. Volgens de discipline van de sekte moet ieder lid cursussen volgen om een hoger niveau te bereiken. Die cursussen zijn peperduur, en er zijn er nogal wat. Voor jezelf hebt ‘schoongemaakt’ en iets voorstelt in de interne hiërarchie, ben je al snel tienduizenden guldens kwijt. Met het behalen van OT IX is naar schatting driehondervijftig duizend dollar gemoeid. Fishman had braaf betaald en hard gestudeerd, en bezat derhalve het materiaal van een aantal ‘OT-levels’. Wie alle OT’s heeft gevolgd, heeft in de terminologie van Scientology ‘de brug’ gepasseerd en behoort daarna tot de meest verheven mensen van de wereld.

Fishman bracht zijn OT-stukken in zijn proces in, en daarmee werden ze officieel publiek gemaakt: ze waren onderdeel van zijn dossier en zijn verklaring was in de rechtbankbibliotheek vrij opvraagbaar. Op verzoek leverde de griffie tegen adminstratiekosten kopieën van zijn verklaring, die bekend staat als het Fishman Affidavit.

De door Fishman ingebrachte OT’s laten zich lezen als een mengeling van een slechte sf-roman en afmattende kruisverhoren. Kort samengevat staat erin dat de aarde miljoenen jaren gelden door Xenu, het opperhoofd van het Galactisch Universum, werd gebruikt als dumpplaats: alle kosmische misdadigers werden naar onze planeet verbannen. Toen de aarde overbevolkt raakte met dit zooitje ongeregeld, zorgde Xenu voor kernexplosies. Alle misdadigers stierven, maar hun deeltjes bleven in de aardse atmosfeer. Deze ‘body thetans’ bestaan nog steeds en ieder mens op aarde is ervan doordrongen; dat is de reden waarom wij mensen ziek, ongelukkig, psychisch labiel of anderszins niet in orde zijn. Scientology leert haar leden hoe ze zich van deze ‘thetans’ kunnen ‘schoonmaken’ – en dat nu staat in die OT’s, de Operating Thetans.

De voorgeschreven procedures bevatten klassieke technieken om mensen murw te maken. Een voorbeeld uit OT II: de ijverige leerling moet, onder toezicht van een zogeheten ‘auditor’, een leermeester, tegenstrijdige noties herhalen en ze zich in zijn hoofd inprenten – een beproefde methode om iemand tot waanzin te drijven. ‘You Should Survive. You Shouldn’t Survive. You Can Survive. You Can’t Survive. He Must Survive. He Mustn’t Survive. He Should Survive. He Shouldn’t Survive.’

Wie het eenmaal tot OT VII heeft geschopt, krijgt opdrachten als deze: ‘1. Zoek wat planten, bomen, etc, en communiceer met elk van hen totdat je weet dat ze je communicatie hebben ontvangen. 2. Ga naar een dierentuin of een plaats waar veel dieren zijn, en communiceer met elk van hen totdat je weet dat ze je communicatie hebben ontvangen, en zo mogelijk, hebben teruggestuurd.’ (OT7-48)

HOEWEL DEZE OT’s al langer buiten Scientology bekend waren, prikkelde het feit dat ze nu in een rechtbankstuk verkrijgbaar waren de nieuwsgierigheid. Er waren veel mensen die wel eens wilden weten wat die cursussen op hoog niveau precies inhielden. De sekte wilde echter koste wat kost voorkomen dat buitenstaanders of lagere sekte-leden de stukken zouden zien en trof haar maatregelen. Helena Kobrin, de advocaat van RTC – een soort overkoepelend orgaan van CoS – schreef hoe ze dat deden: ‘Dit materiaal was dusdanig belangrijk voor mijn cliënt, dat er elke dag leden naar de rechtbank gingen om het materiaal te lenen (..), zodat anderen geen toegang tot de stukken konden krijgen.’ De sekte claimde het auteursrecht op de geciteerde OT’s, stelde bovendien dat haar handelsgeheimen ermee werden geschonden en dat ze daardoor inkomsten dierf (de OT’s werden immers duur verkocht), en eiste dat de rechtbank het dossier sloot. Na jarenlang getouwtrek werd het Fishman Affidavit op15 augustus jl. tijdelijk gesloten, hangende een nieuw onderzoek; de rechter stelde tevens dat er onderwijl geen nieuwe kopieën verspreid mochten worden.

Maar het stuk was toen allang buiten de rechtbankbibliotheek beschikbaar. Voor een halve dollar administratiekosten per pagina had de griffie het immers aan belangstellenden opgestuurd. Het complete Affidavit was inmiddels ingescand en verscheen op Internet, was via BBS’en te lezen en werd vrijwel dagelijks gepost in een discussiegroep over de sekte, alt.religion.scientology. Waarop Scientology in het geweer trad tegen Internet en aan een uitputtingsslag begon. Berichten waarin de vindplaats van het document werd gemeld, werden gewist door middel van vervalste cancel-messages; de nieuwsgroep alt.religion.scientology (a.r.s.) – werd valselijk bijna opgeheven; providers werden bestookt met advocatenbrieven. Een anonymous remailer (een syteem dat de naam van de afzender weghaalt), die door critici van de sekte uit voorzorg wordt gebruikt om in a.r.s. te posten, werd overvallen. Een aantal mensen die het document beschikbaar stelden en van wie de naam werd achterhaald, werden gedaagd en vervolgd.

De sekte liet onder meer het computersysteem van FactNet (Fight Against Coercive Tactics, een on-line archief over de sekte) in beslag nemen. Vorige week vonniste de rechter dat de inbeslagneming onrechtmatig was en eiste hij dat CoS de spullen zou terugbezorgen. Dat CoS deze zaak heeft verloren, geeft niet volgens Hubbard: ‘De wet kan heel makkelijk gebruikt worden om mensen lastig te vallen. (..) Wanneer je [zo iemand] maar voldoende intimideert, is dat meestal voldoende om hem beroepsmatig kapot te maken. Indien mogelijk moet hij volledig geruïneerd worden.’

THANS IS INTERNETTEND Nederland aan de beurt. Op 5 september jl. vielen een deurwaarder, een slotenmaker en twee uit Amerika overgevlogen CoS-computerdeskundigen XS4ALL binnen en legden beslag op de computers: een van de gebruikers van deze provider had het Fishman Affidafit op zijn homepage staan. (De ware reden is overigens vermoedelijk dat ook bij XS4ALL een anonymous remailer heeft gedraaid vanwaaraf in a.r.s. werd gepost.) De sekte eiste dat XS4ALL het stuk zou verwijderen; die weigerde. XS4ALL is net als andere providers van mening dat ze dat recht niet heeft, en vergelijkt zich met een dienstverlenend bedrijf: wat gebruikers doen, is hun verantwoordelijkheid niet. De gebruiker in kwestie, Fonss, haalde Fishman van zijn homepage af toen hij door z’n provider van de zaak op de hoogte werd gesteld.

De opschudding in Nederland was enorm. XS4ALL ontving een vloed van steunbetuigingen en geschrokken reacties. Wat meer was: binnen de kortste keren zette een andere gebruiker, Johanw, het document op zijn homepage. Nadat hij een waarschuwend mailtje van CoS kreeg, verwijderde hij het en deelde dat overal mee. Een paar anderen zetten uit protest hetzelfde document op hun homepage bij andere providers en kondigden dat eveneens aan: D’VanGeely bij DDS, ik bij Planet Internet, Newkid bij Cistron. Dat gebeurde onder het motto dat publiek toegankelijke documenten ook inderdaad publiek toegankelijk hoorden te zijn en dat er weliswaar auteursrecht rustte op de geciteerde passages, maar dat die niet werden geschonden wanneer het rechtbankstuk in zijn geheel werd geplaatst.

Toen ook Tweede-Kamerlid Oussama Cherribi (VVD) het stuk op 22 september op zijn homepage zette, ontstond een sneeuwbal-effect. Zijn stap leidde tot meer publiciteit voor het geval. En a.r.s stond versteld: een politicus die het aandurfde Fishman te plaatsen? Meer mensen volgden, waaronder Marcel Möring, en later die week ook Tros On-line. Tientallen mensen doen inmiddels mee: de ene Fishman-homepage na de andere kwam in Nederland beschikbaar. Op 1 oktober waren het er achtenvijftig.

Het wachten is nu op CoS. Een aantal mensen en providers hebben e-mailtjes van Kobrin ontvangen waarin gedreigd wordt met gerechtelijke stappen. Een paar kleinere providers – Cistron, Luna en Dataweb – hebben inmiddels brieven gekregen van het advocatenkantoor Nauta Dutilh, waarin die namens Scientology eisen dat de homepages worden verwijderd; het gerucht doet de ronde dat ook Euronet zo’n brief heeft ontvangen. XS4ALL had ‘m al.

Een aantal mensen is vastberaden om door te gaan en het tot een zaak te laten komen. Ze menen het recht te hebben dit gerechtelijke stuk te publiceren. Sterker: dat dat noodzakelijk is. Deels omdat het wangedag van de CoS op Internet onaanvaardbaar is, met al dat cancellen van berichten en vervolgen van critici op het net. En om andere redenen. Hoe kan een stuk dat allang in de openbaarheid is – de OT’s cirkuleren al jaren – daaruit verwijderd worden? Wat is dat voor een religie, die niet verspreid wil worden en die haar aangangers verbiedt inzage te geven in wat ze te wachten staat? Die haar rituelen als handelsgeheim beschouwt en daar woekerprijzen voor vraagt?

Deelnemer Marcel Möring: ‘Alle grote wereldgodsdiensten zijn doorzichtig. Hun bronteksten zijn voor iedereen ter inzage en mogen vrijelijk geciteerd worden. Als een beweging zich laat voorstaan op haar ‘kerkelijke’ of ‘religieuze’ karakter, mogen wij dan niet eisen dat een ieder zich inzicht kan verschaffen in de teksten die aan die beweging en haar overtuigingen ten grondslag liggen? Dat alle geschriften met betrekking tot rites, gedragslijnen etc. voor iedereen toegankelijk zijn?’

Ondertussen kijkt de nieuwsgroep a.r.s. ademloos toe: mocht het hier tot een zaak komen, en mocht Scientology die verliezen, dan is Fishman eindelijk vrij op het Net. Want in welk land je hem kunt vinden, doet er niet toe: met een Internetverbinding haal je hem van elke plaats op.

Bronnen:

Der Spiegel, 25 september 1995;
L. Ron Hubbard: The dissemination of material (onderdeel van het Fishman Affidavit); Hof van Madrid, D / Previas 2663/84, december 1994;
Steven Fishman: Statement, 29 april 1994; Fishman Affidavit: Central District Court of California, Case no. 91-6426 HLH (Tx), 4 april 1994;
Scarffs verklaring: Central District Court of California, Case No. CV 91 6426 HLH (Tx), 3 mei 1993;
e-mail van Helena Kobrin aan mij, 29 september 1995;
de nieuwsgroep alt.religion.scientology;
Een lijst met alle deelnemende homepages stond op The FishNet. Op The Scarff Rack stond een lijst met plaatsen waar Scarffs getuigenverklaring te vinden is.

Scientology: Technique 88

[Originally published in Het Parool; translation by Patricia Savenije.]

‘TECHNIQUE 88’: it sounds like a name for a hardcore-band. The lyrics fit the image. Fans all over the world holler along with the song that gets so much airplay. The rhythm is pounding, monotonous, repetitive, hypnotizing and ineluctable, carried by African drums, the call of warriors waging war. Boom – boom – boom, enter the monsters of Doom:

THE ONLY WAY YOU CAN CONTROL PEOPLE IS TO LIE TO THEM.
You can write that down in your book in great big letters.
The only way you can control anybody is to lie to them.
When you find an individual is lying to you,
You know that the individual is trying to control you.
One way or another this individual is trying to control you.
That is the mechanism of control. (..)
Check these facts, you will find they are always true.

By the way, the song is called: ‘Never defend, always attack.’ And it sells like mad.

But alas. This isn’t a hardcore-band, it’s the Church of Scientology (CoS), a well-organized cult that gains its wealth by selling this kind of lyrics, in which it explains its adepts the true nature of this world.

What CoS exactly advocates, what methods it uses and what gospel it spreads, has for a long time remained a well-kept secret; the CoS tolerates no onlookers. ‘Members of Scientology are never allowed to be interviewed by the press’, the cult commands. But in spite of that, some of the inside affairs of the CoS occasionally leaked through to the outside world. Sometimes journalists studied the cult and wrote elaborate articles or books about it. But because their sole information unevitably came from people that were at war with the cult – renegades, or people that had seen their relatives disappear in the black hole of the cult – the CoS could always discard such criticism as libel and lies.

Apart from that, it took a fair amount of courage to persist in criticizing the CoS. The cult has a long tradition of intimidating, pursuing, phone-tapping, spying and otherwise cornering its opponents. Many people have been financially and psychologically ruined. ‘We have to sue people for libel even on the smallest possible ground, in order to prevent the press from even daring to mention Scientology’, it says in one of the cult’s official internal documents. When the Washington Post was planning an article about Scientology a few weeks ago, the cult took the case to court in an attempt to prevent publication. After CoS had lost the case, they posted billboards with the journalist’s picture and an incriminating byline all over town.

The cult loses many of these lawsuits, but this hardly helps the defendants: CoS immediately files an appeal or starts a new trial. And because the party that loses the trial doesn’t have to pay the trial-expenses (as is the case in the Netherlands), a fair amount of the people that have won such lawsuits, against CoS are confronted with bankruptcy – a true Pyrrhus-victory. Most of the cult’s opponents are afraid to go to court, no matter how strong their case is. So they decide not to do it. Fighting the battle to the end is too costly, especially for individual victims.

But things are changing. Former Scientology-members are stepping forward now and speak freely about the cult’s methods and teachings. They do so on Internet, where a person is less seizable than in the life on this side of the monitor-screen. On Internet, you only have an e-mail adress and no house that can be put under strict surveillance in order to get a grip on its inhabitants. The latter enabled CoS in the past to harass the mother, the child or the loved ones of the critic.

Opponents of the cult (some of whom are ex-members) now communicate through a newsgroup (alt.religion.scientology) and have set up homepages where people can find authentic information about the cult. These pages contain internal documents in which Scientology elaborates on its methods: they speak about tax-evasion, about breaking and entering the IRS-office in order to falsify data that was kept there; and about the way the cult deals with its opponents. There are numerous guidelines that instruct cult-members how to put opponents under suspicion and how to ruin these critics.

Furthermore, the teachings of the cult are now widely available. In the past, all there was were some vague stories about the nature of the cult’s beliefs. CoS could wrathfully maintain that this nonsense had all been made up by by vile opponents whose sole interest was to damage the cult. But now it’s in black and white, bit by bit.

Their religion is a bad science fiction-story. Scientology’s founder, L. Ron Hubbard, actually was an sf-writer, and unfortunately a very mediocre one. According to CoS, Xenu (the head of the Galactic Federation) nuked our planet millions of years ago. The remainders of earth’s former inhabitants are still floating around, and have entered our mind and body. These ‘Thetans’ are dangerous and only Scientology can teach us how to free ourselves from them (‘clearing oneself’). Cult-members have to pay a lot of money to learn all this nonsense. Tens of thousands of dollars.

That is why these documents have to remain secret, no matter at what cost. They are Scientology’s major source of income. (A strange religion by the way, that demands payment for revelations and doesn’t want its gospel spread freely). But now, these stories are wandering around the Net. The most important document is called the Fishman Affadavit. It consists of court documents that contain some of the cult’s scriptures. The CoS pursues everything and everyone that makes this document available. They cancel other people’s messages on Internet, try to remove a newsgroup, raid Internet-providers, demand the immediate removal of the document from homepages and are sueing themselves witless. They lose each and every case.

And every time the CoS succeeds in having someone remove the document, it emerges somewhere else. The protest against CoS is like a dragon: cut off one head and six new heads will grow overnight. Technique 88 is ineffective. You can’t control everyone, not even when you are Scientology. And contrary to the cult’s conviction, not everybody is willing to be controlled by lies.

Techniek 88

TECHNIQUE 88′: HET klinkt als de naam van een hardcore-bandje. De tekst ervan bevestigt die gedachte. Hun meest gespeelde nummer wordt door de fans overal ter wereld meegebruld. Het ritme is beukend, monotoon, repetitief, hypnotiserend en onontkoombaar, met Afrikaanse drums eronder, het signaal van krijgers die ten strijde trekken. Boem – boem – boem, enter the monsters of Doom:

THE ONLY WAY YOU CAN CONTROL PEOPLE IS TO LIE TO THEM.
You can write that down in your book in great big letters.
The only way you can control anybody is to lie to them.
When you find an individual is lying to you,
You know that the individual is trying to control you.
One way or another this individual is trying to control you.
That is the mechanism of control. (..)
Check these facts, you will find they are always true.

Het nummer heet trouwens: Never defend, always attack. En het verkoopt als een trein.

Maar helaas. Het is geen hardcore-bandje, het is de Church of Scientology (CoS), een goed georganiseerde sekte die rijk wordt van de verkoop van dit soort teksten, waarin ze haar adepten uitlegt hoe de wereld in elkaar zit. Wat de CoS precies voorstaat, hoe ze te werk gaat en hoe haar evangelie luidt, was lang een goed bewaard geheim; ze duldt geen pottekijkers. ‘Scientology-leden mogen zich nooit door de pers laten interviewen,’ beveelt de sekte. Een enkele keer sijpelde er niettemin iets door naar de buitenwereld. Journalisten verdiepten zich soms in de CoS en schreven er doorwrochte artikelen of boeken over. Maar aangezien zij zich noodgedwongen baseerden op de verhalen van mensen die in staat van oorlog met de sekte verkeerden – renegaten, of mensen die hun familieleden in het zwarte gat van de sekte hadden zien verdwijnen – kon de CoS zulke kritiek altijd afdoen als laster en leugen.

Voorts vergde het nogal wat moed om kritiek op de CoS te handhaven. De sekte heeft een lange traditie in het intimideren, achtervolgen, afluisteren, bespioneren en anderszins in het nauw drijven van haar opponenten. Veel mensen zijn financieel en psychologisch kapot gemaakt. De sekte begint te pas en te onpas rechtszaken. ‘We moeten mensen bij minste of geringste aanklagen wegens smaad, teneinde te voorkomen dat de pers Scientology ooit durft te noemen,’ staat in een officieel intern document van de CoS.

Tegen de Washington Post, die een paar weken geleden een stuk over Scientology wilde publiceren, spanden ze een zaak aan om publicatie te voorkomen; de CoS verloor en hing daarop de hele stad vol met billboards met daarop foto’s van de betreffende journalist plus een insinuerend bijschrift. De sekte verliest trouwens veel processen, maar dat helpt de gedaagde niet bijster: de CoS gaat ogenblikkelijk in hoger beroep of begint een nieuwe zaak. En aangezien de verliezer in Amerika anders dan hier niet veroordeeld wordt tot het vergoeden van de proceskosten, zien nogal wat winnaars zich met een faillissement geconfronteerd – een heuse Pyrrhus-overwinning. De meesten durven zo’n zaak überhaupt niet aan: ze binden in, ook al staan ze volstrekt in hun recht. Ze moeten wel. Op doorvechten staat, zeker voor individuele slachtoffers, een te hoge prijs.

Maar er veranderen dingen. Voormalige aanhangers van Scientology treden nu wel in de openbaarheid en vertellen over de doctrines en de praktijken van de sekte. Ze doen dat op Internet, waar je minder grijpbaar bent dan in het leven aan deze kant van de computer. Wie daar schrijft heeft alleen een e-mail adres, en geen huis dat je in de gaten kunt houden teneinde de gangen van de bewoners na te gaan, zodat je de moeder, het kind of de geliefde van de critici kunt lastig vallen, zoals normaal gebeurt.

Tegenstanders van de sekte – waaronder ex-leden – communiceren via een nieuwsgroep (alt.religion.scientology) en hebben homepages opgezet waar authentieke informatie over de CoS te vinden is. Daaronder zijn interne documenten waarin Scientology zelf haar praktijken uiteenzet: over hun belastingontduiking, over een inbraak bij de belastingdienst om gegevens te vervalsen; en over de manier waarop de sekte met tegenstanders omgaat. Er zijn talloze instructies voor Scientology-leden waarin staat hoe tegenstanders verdacht gemaakt moeten worden en hoe die geruïneerd kunnen worden. Er zijn zelfs instructies voor moord gevonden.

Voorts zijn de theorieën van de sekte nu voorhanden. Voorheen deden er schimmige verhalen de ronde over de inhoud van hun geloof en kon de sekte telkens verbolgen beweren dat deze onzin niet van hen afkomstig was, doch slechts een vileine poging van hun tegenstanders behelsde om hun geloof te besmeuren; nu staan die zwart op wit, bit voor bit. Hun geloof is een slecht science-fiction verhaal.

Wat in zekere zin niet verwonderlijk is: de oprichter van Scientology, L. Ron Hubbard, was een sf-schrijver, en helaas geen beste. Xenu, het opperhoofd van de Galactische Federatie, heeft volgens de CoS de aarde miljoenen jaren geleden met kernbommen bestookt; de resten van deze mensen zweven hier nog steeds en hebben ieder van ons doordrongen; deze resten, de ‘Thetans’ zijn gevaarlijk en alleen Scientology leert hoe je je ervan vrij kunt maken (‘clearing oneself’). Om zulke nonsens te leren, betalen aanhangers van Scientology grof geld. Tienduizenden dollars.

Vandaar dat de stukken geheim moeten blijven, koste wat kost. Ze zijn de inkomstenbron van Scientology. (Een vreemd geloof trouwens, waar je moet betalen voor openbaringen en waar de kerk zelf verspreiding van haar ideeën verbiedt.) Maar nu zwerven deze verhalen op het Net. Het belangrijkste stuk is het Fishman-document, dat bestaat uit rechtbankstukken waarin teksten van de sekte zijn opgenomen. Scientology vervolgt alles en iedereen die dit stuk beschikbaar stelt. Ze wissen andermens’ berichten op Internet, ze proberen een discussiegroep te verwijderen, ze overvallen Internet-aanbieders, willen dat het bewuste stuk van homepages wordt verwijderd en procederen zich lens. Ze verliezen zaak na zaak.

En elke keer wanneer Scientology erin slaagt iemand het Fishman-document te laten verwijderen, steekt het elders de kop op. Het protest tegen de CoS is als een draak: sla er één hoofd vanaf en er groeien zes nieuwe bij.

Techniek nr. 88 werkt niet. Je kunt niet iedereen in je macht krijgen, zelfs niet als je Scientology heet. En anders dan de CoS denkt, laat niet iedereen zich door leugens beheersen.

Botsing op de snelweg

EEN VAN DE nieuwsgroepen van De Digitale Stad, dds.multcult, is bestemd voor discussies over migranten, culturele diversiteit, integratie, etnische kwesties en dergelijke. De discussies daar willen wel eens uit de hand lopen: de opinies variëren er van streng anti-racistisch tot extreem rechts, en dat botst uiteraard. Bovendien argumenteert niet iedereen even helder of netjes. Er zijn regelmatig misverstanden en sommigen leggen zich toe op moedwillig stoken en provoceren van de tegenpartij.

Een daarvan is een vaste deelnemer aan dds.multcult, Rinus Visser. Hij legt zich er naar eigen zeggen op toe een elektronische oorlog te voeren tegen ‘politiek correcte opvattingen’. Verschillende mensen traden met hem in debat; anderen – leden van de anti-racistische organisaties Magenta en Nederland Bekent Kleur – werden simpelweg woedend en wilden dat Visser zijn uitspraken introk, of liever nog, zijn berichten cancelde. (Berichten geplaatst in een nieuwsgroep kunnen worden gewist, hetzij door de schrijver ervan, hetzij door de provider – zeg maar: de Internet-leverancier, in dit geval DDS.)

Toen Visser dat weigerde, eisten de genoemde organisaties dat DDS de berichten ongedaan zou maken. DDS gaf daaraan geen gevolg, met het argument dat providers zich niet in discussies mengen noch uitspraken van haar abonnees controleren, laat staan dat ze die zou censureren; voor je het weet beland je in een situatie waarin de abonnees overgeleverd zijn aan de willekeur van de provider. Bovendien stelt DDS zich op het standpunt dat ze berichten van anderen helemaal niet wissen mag: er bestaat tenslotte zoiets als auteursrecht en vrijheid van meningsuiting, en wie zijn zij om te bepalen dat uitspraken over de schreef gaan? Die taak komt hen niet toe vonden ze, ze doen niets dan toegang bieden tot Internet. Waarna Magenta en Nederland Bekent Kleur naar de officier van justitie stapten en een aanklacht indienden wegens de vermeende racistische uitlatingen van Visser.

De zaak is thans in onderzoek. Of de aanklacht ontvankelijk verklaard zal worden, is hoogst onzeker. Mocht dat toch het geval zijn, dan valt voorts te betwijfelen of Justitie wel de technische kennis in huis heeft om de zaak goed op een rijtje te zetten. Internet is gecompliceerd en er is – tenminste in Nederland – geen jurisprudentie over Internet of over digitale discussies. Om een paar complicaties te noemen: mocht de rechter besluiten dat een elektronische uitspraak strafbaar is, wie is dan de feitelijke overtreder? De naam die boven een bericht staat hoeft niet altijd overeen te komen met de werkelijke schrijver ervan: het is niet bijster moeilijk om afzenders te vervalsen. Misschien zijn de gewraakte uitspraken niet door Rinus Visser zelf gedaan, maar door iemand die hem een loer wilde draaien. In DDS is al eerder sprake geweest van valse afzenders. Visser geeft overigens ruiterlijk toe dat hij de schrijver van deze berichten is, maar Justitie zou er een harde dobber aan hebben indien hij ontkende.

En dan: als er in een bericht inderdaad een strafbare uitspraak is gedaan, wie is dan daarvoor verantwoordelijk? Alleen de auteur ervan, of ook de provider? Is een provider niets dan een doorgeefluik (zoals dat officieel heet: een common carrier) of dient zij berichten ook te controleren? En kan dat eigenlijk wel, berichten op inhoud beoordelen? Aan de hand van welke criteria moet dat, en hoe kun je de plusminus tachtigduizend berichten die momenteel per dag worden gepost, in de gaten houden? Nederlandse providers kunnen uiteindelijk – god verhoede – wettelijk worden verplicht om het berichtenverkeer op strafbare uitlatingen te controleren, maar hoe moet dat dan met berichten die vanaf buitenlandse providers in nieuwsgroepen worden gepost? Als iemand niet hoogst persoonlijk een verwerpelijke (en strafbare) uitlating doet, maar alleen een verwijzing in zijn homepage opneemt naar de digitale versie van ‘Mein Kampf’, is die persoon dan strafbaar of degene die Hitlers boek op het net heeft gezet? Moet ook de provider waar dat digitale boek zich bevindt, worden vervolgd? Maar als die provider nu Amerikaans is? Want daar mag dat, loepzuivere racistische uitspraken op het net zetten. Allemaal zaken die Justitie uitgebreid zal moeten bestuderen.

HOE VERHOUDEN DE vrijheid van meningsuiting en het belang van discussies zich tot Magenta’s wens tot censuur? En heeft Rinus Visser inderdaad strafbare uitlatingen gedaan? Volgens Magenta wel, die hoeven daar geen debat meer over, zeggen ze. Zij vinden het racisme en dus is het racisme, daar hoeft eigenlijk geen rechter meer aan te pas te komen. Die dient alleen om het gelijk dat zij al bezitten, daadwerkelijk te verzilveren.

Op een bijeenkomst die DDS een paar dagen na de aanklacht heeft belegd met beide stichtingen, verwoorde Ronald Eissens (vertegenwoordiger van Magenta / Meldpunt Discriminatie Internet) heel pregnant waar het hen om te doen is: ‘Voor ons is dat proces niet van belang. Die uitlatingen moeten weg.’

Zijn collega Suzet Bronkhorst deed er nog een schep bovenop: ‘Het belangrijkste is dat het Visser verboden wordt te posten.’ Magenta wil dat DDS Vissers berichten wist en hem voortaan de toegang tot DDS ontzegt. Dat hij zonder meer elders – via andere Internet-providers – toegang kan krijgen (desnoods onder een andere naam of door gebruik te maken van iemand anders’ abonnement), lijkt niet in hun hoofd op te komen.

Onderwijl gaat de discussie over de betekenis van racisme en over censuur versus vrijheid van meningsuiting op het net door, en komen steeds meer mensen daar tot de conclusie dat dat laatste cruciaal is. De kern van democratie is immers niet dat jij mag zeggen wat je wilt, maar dat anderen het recht hebben dingen te zeggen die je bepaald onwelgevallig zijn. (De digitale snelweg heeft in die zin dezelfde verkeersregel als de gewone: je hebt geen recht om voorrang te nemen, je hebt de plicht een ander voorrang te geven.)

Vissers uitspraken mag je verworpen, zijn recht om te ze doen heb je echter te honoreren. Op precies dezelfde grond hebben linkse organisaties in de VS, zoals de American Civil Liberties Union, in een aantal processen neo-nazi’s verdedigd. Zij vinden dat in een rechtsstaat ook hun politieke tegenstanders het recht hebben hun mening te geven, een mening die ze voorts uiteraard op inhoudelijke gronden zullen aanvallen.

Het beste argument om Visser ongemoeid te laten is trouwens dat dds.multcult een van de zeldzame fora in Nederland is waar racisten en anti-racisten daadwerkelijk met elkaar in debat gaan. Waar zie je dat elders, een CP-stemmer die redelijk discussiëert met een – pak ‘m beet – linkse Turk?

Sublimatie

DE GEMEENTE EDE wordt sinds half maart tijd geteisterd door iemand die – te hooi en te gras zou je haast zeggen, maar dat klinkt wat wrang – gebouwen in brand steekt. Inmiddels heeft de Edese pyromaan ruim dertig branden op zijn naam staan, soms meerdere op een avond. De politie heeft de dader tot op heden niet kunnen achterhalen, zodat de berichtgeving over de zaak langzaam overgaat op speculaties.

Wat is de achtergrond van moedwillige brandstichting? ‘Pyromaan is veelal lelijk en een eenzaam pispaaltje’, luidde een kop op de binnenpagina’s van de Volkskrant van de afgelopen week. Er schijnt een daderprofiel te bestaan van mensen die uit verdwazing, liefhebberij, pure geldingsdrang of zelfs uit lust brand stoken. Pyromanen zijn, zo hebben deskundigen ontdekt, zelden vrouwen; voorts zijn het geen vlotte types en gelden ze als ‘beslist onaantrekkelijk’.

Het hoofd psychologie van het Pieter Baan Centrum, waar men de geestelijke gezondheid van verdachten en veroordeelden onderzoekt en waar gemiddeld vijfentwintig pyromanen per jaar ter observatie beladen, is een van de weinige mensen in Nederland die zich heeft verdiept in het geestesleven van de dwang-brandstichter. Deze Ernst Ameling omschrijft de gemiddelde pyromaan als een diep gefrustreerde, eenzame ziel, waar niemand naar omkijkt. Jongemannen die alleen wonen of bij een hospita, die zich altijd buitengesloten voelen en die vaak gebukt gaan onder een verleden vol pesterijen. ‘Laten we zeggen dat het geen Robert Redfords zijn. Ze hebben niet veel om trots op te zijn.’

De beschrijving kwam me bekend voor. Onaantrekkelijke jongens met slechtzittende lichamen, die bovendien niet goed weten hoe ze contact kunnen leggen of onderhouden met de medemens… Die had ik inderdaad vaker gehoord. De omschrijving lijkt als twee druppels water als die in zwang is voor computer-nerds, de jongens die uit sociale onhandigheid zo opgaan in hun computer en wat ze daarmee kunnen, dat ze geen besef meer lijken te hebben van analoge zaken. Saaie jongens, door iedereen over het hoofd gezien, die pas opleven als hen de kans geboden wordt om iemand tot in detail uit te leggen hoe Unix werkt en die een avond kunnen doorbomen over commando’s die je nodig hebt om dingen te doen die geen mens wil weten.

Wat een zegen voor de mensheid toch, die computers, realiseerde ik me. Want schier onoverkomelijke onhandigheid zal altijd blijven bestaan en het is mooi dat daar een onschadelijke uitlaatklep beschikbaar voor is. Bovendien zijn veel mensen in staat de fysieke klungeligheid die ze in het dagelijks leven bevangt, naast zich te leggen en ontpoppen ze zich via hun beeldscherm en toetstenbord als uiterst sympathieke mensen.

Misschien zullen ze ook digitaal als ‘eeuwige pispaal’ fungeren; dat kan. Maar hoewel pyromanen zich erop toe schijnen te leggen geen schade aan personen doch uitsluitend aan gebouwen toe te brengen, blijft een virtueel fikkie verre te prefereren boven de echte variant. Vandaar natuurlijk dat de scheld-nieuwsgroup op Usenet ‘alt.flame’ heet, begreep ik ineens ook: daar kun je elkaar de pootjes van vliegen afvangen, anderen afkatten bij het leven en aandacht opeisen dat het een aard heeft, maar daar heeft verder niemand veel last van en de computer raakt er niet eens oververhit door, laat staan dat de brandweer er aan te pas hoeft te komen Al dat gescheld dient simpelweg beschouwd te worden als veilige, plaatsvervangende pyromanie.

(Degenen die zulke mensen per bericht wel eens verontwaardigd toevoegen: ‘get a life!’ kunnen maar beter oppassen. Wees voortaan liever blij dat ze zich op het toetsenbord uitleven en niet per lucifer of benzineblik.)

Wat tevens vragen oproept over doel en middelen. Wie de beschikking heeft over een breed scala aan ongenoegen opheffende en ongeluk compenserende goederen, oftewel aan geld, hoeft natuurlijk helemaal geen fikkie meer te stoken. De vergelijking met Robert Redford is dan ook vals: het gaat niet om zijn mooie blauwe kijkers, het gaat om zijn centen. Als Redford langdurig de pest in heeft over zijn plaats en aanzien in de wereld, kan hij een film produceren of regisseren en daarin meer branden laten woeden dan een mens in zijn leven ooit bij elkaar heeft gezien.

Wie geld heeft, kan zijn onvrede uitleven op anderen zonder dat daar ooit een haan naar kraait of het Pieter Baan Centrum er een onderzoek naar instelt. Die koopt een auto en misdraagt zich als wegpiraat; die bezuipt zich en rijdt op de motor met honderdvijftig kilometer per uur een klein meisje dood, zonder daarvoor wegens doodslag veroordeeld te worden; die koopt het gezelschap van mensen die zijn aanwezigheid letterlijk erg op prijs stellen; die wordt hoofd van een Engelse bank en draait er in een luttel aantal jaren een bedrag doorheen waarvan de gemeente Ede alleen maar kan dromen.

PYROMANEN STOPPEN VOLGENS de genoemde deskundige meestal na hun dertigste met hun activiteiten. Net als voetbalvandalen trouwens. ‘Ze worden rustiger, en de kans is groot dat ze inmiddels een relatie hebben.’ Ah – ook die redenering kende ik. Zorg dat ze een vriendinnetje krijgen en warempel, ze raken tegen wil & dank geciviliseerd. Lang leve de beschavende werking der vrouw. Geef ze liever een computer en een Internet-aansluiting, zou je haast zeggen, en laat die dames erbuiten.

Er komt steeds meer lichaam op internet

[Voor De Helling, het blad van GroenLinks.]

‘Je fysiek verplaatsen is niet meer nodig’, is de leus. Afstand bestaat niet in cyberspace. Tokyo, Milwaukee, de Mona Lisa uit het Louvre en de koffiepot in de Trojan Room zijn dichterbij dan je krant in de brievenbus. Alles binnen handbereik: je hoeft niet meer achter je beeldscherm vandaan. Je kunt de hele wereld afreizen per modem, met slechts een flinke harde schijf voor de programmatuur als bagage.

‘Uiterlijk doet er niet meer toe, dit is een waarlijk democratisch medium: alleen wat iemand zegt (of schrijft) is relevant. Of je nu bloedmooi bent, een puistekop met een hazelip en vettig haar, een oude man van tachtig – het maakt allemaal niet uit. Je wordt alleen beoordeeld op je tekst.’

‘Je kunt je voordoen hoe je maar wilt. Je kunt je huidskleur kiezen, je naam, je sekse, je leeftijd – je kunt kortom jezelf opnieuw uitvinden. Je bent eindelijk los van je lichaam en misschien zelfs wel van je identiteit.’

Zo luidden ongeveer de beloften waarmee de nieuwsgroepen, de mailing-list, de Internet-babbelboxen en e-mail werden omkleed. Je kon jezelf vrijelijk opnieuw uitvinden. Nu bleek al snel dat dat niet helemaal waar is, ook iemands tekst kan oordelen en vooroordelen in het leven roepen die al even lastig te corrigeren zijn als beeldvorming in het dagelijkse leven; en sommige namen die je op Internet aantreft kende je trouwens al van het leven aan deze kant van de computer, die nemen hun status mee op het net. De verschillende divisies binnen Internet hebben zo binnen de kortste keren hun eigen hiërarchie van goden & halfgoden, saters & sarders, nerds & neuzelaars opgesteld.

Ook al bestaat Truus, iemand die regelmatig post op nlnet.misc, niet als tastbaar wezen, ze heeft wel degelijk een gezicht: haar teksten. Sommige mensen haten haar daarom, van anderen is ze de lieveling en weer anderen moeten vooral veel om haar lachen. Truus kan voorts niet meer fundamenteel veranderen, ze ligt vast en kan hooguit voorzichtig haar repertoire uitbreiden. Als haar teksten dramatisch zouden veranderen, zou namelijk niemand meer geloven dat het werkelijk Truus was die die berichtjes had geschreven. Truus is gedoemd Truus te blijven. Ze kan zichzelf hooguit opheffen, wat neerkomt op virtueel zelfmoord plegen. Haar schepper of schepster – misschien is het zelfs wel een groepje mensen dat Truus in leven houdt, dan zou ze aan de omgekeerde variant van MPS of schizofrenie lijden – kan dan een nieuw personage scheppen, maar ook die zal vast gaan liggen en kan dan niet meer aan zichzelf ontkomen.

En dat ontsnappen aan je lichaam, dat lichaam dat immers niet meereist door cyberspace, dat blijkt al even gelogen. We hadden het eigenlijk al kunnen afleiden uit moderne verschijnselen als ramptoerisme en televisie-persoonlijkheden (twee fenomenen waarvan ik me overigens ernstig afvraag of ze niet op hetzelfde neerkomen). De televisie – waarbij je ook je lichaam thuis kunt laten – brengt je door de hele wereld en haalt iedereen in huis.

Maar wat doen mensen? Zodra een ramp waaraan de tv aandacht besteedt, dicht genoeg in de buurt is, willen ze het met hun eigen ogen gaan zien, misschien niet alleen uit sensatiezucht maar ook uit een wens om te controleren of de situatie ‘in het echt’ net zo is als ‘op de televisie’. Ze gaan er massaal heen en wij noemen dat ramptoerisme. (Als de sodemieter ramptoerisme-belasting gaan heffen, denk ik dan, zijn we meteen gevrijwaard van de bijbehorende nationale inzamelingsactie op alle netten.) En wat willen mensen met de tv-persoonlijkheden die uit de media geboren zijn? Ze aanraken. Zelf bij hun shows zijn. Ze opbellen om hun stem te horen. Bij ze in de buurt komen. Iets lichamelijks willen ze. Dat scherm moet er tussenuit.

Het was trouwens altijd al zo dat veel mensen naar Het Louvre wilden, juist omdat ze wisten dat de Mona Lisa er hangt. De reproduktie wekte het verlangen op.

En zo werd half nlnet.misc nieuwsgierig naar wie er nu ‘eigenlijk’ schuilging achter die naam en sindsdien organiseren ze gezamenlijke ontmoetingen, de zogeheten samenscholingen, waar men vrolijk door kibbelt, zich mateloos verbaast dat ‘jij nu heus die & die bent’ of meedeelt dat ze zich over & weer een heel andere voorstelling van elkaar hadden gemaakt, en men er voorts collectief achter poogt te komen wie Truus is en of zij tot de aanwezigen behoort.

Er komt steeds meer lichaam op Internet. Weliswaar in weergegeven vorm, maar het is een cruciale uitbreiding van de oorspronkelijke versie, die slechts geschreven tekst behelsde. Veel mensen hebben op hun homepage een gescande foto van zichzelf staan (of van zichzelf – dat moet je dan inderdaad maar aannemen). En het is dat camera’s nogal duur zijn, anders waren veel van de mensen die regelmatig op IRC (de Internet-babbelboxen) verkeren, geheid overgestapt op CUSeeMe, een programma dat gedigitaliseerde videobeelden van jezelf en van je nationale of internationale gesprekspartners op je scherm zet. De grote rage van de afgelopen weken is een programmaatje waarbij je de stem van je gesprekspartners kunt horen.

Nu alleen nog dat scherm ertussenuit.

Management by slander

IN HET BEDRIJFSLEVEN en de politiek is management by speech gemeengoed: praatjes om de gaatjes te verhullen. Het verschijnsel doet zich bij uitstek voor wanneer een bedrijf of partij in existentiële nood raakt. De boot is lek, het water stijgt, de passagiers vrezen te verzuipen; een gewoon mense zou dan denken aan hozen en gaten dichten, of desnoods aan een spoedcursus schoolslag en borstcrawl. Zo niet de manager by speech. Die bepaalt zich ertoe de inzittenden te vermanen dat de boot ondanks de schijn van het tegendeel heus solide is en dat zwemvesten nergens goed voor zijn; tevens zal die de luisteraars voorhouden dat de onderstroom volgens berekeningen van betrouwbare instanties volgend jaar ab-so-luut anders staat, dat men hard werkt aan de ontwikkeling van waterlongen en aanplakvinnen, en dat men voorts op korte termijn aanvangt met het kanaliseren van de oceaan zodat in het volgende decennium – erewoord – niemand meer hoeft te verdrinken.

Peppraatjes houden, via retoriek een beeld schetsen dat zich niet verhoudt tot de geconstateerde problemen, werknemers en burgerij verbaal masseren teneinde ze te laten instemmen met het gevoerde beleid ook al heeft dat geen enkel raakvlak met de praktijk. Vaak werkt het nog ook.

Roddel en achterklap in roulatie brengen is een vorm van management by speech die de laatste jaren flink in opkomst is. Tegenstanders kunnen er vrij moeiteloos onschadelijk mee worden gemaakt. In de VS volstaat het om achteloos tegen een paar journalisten te zeggen dat de presidentskandidaat ooit overspelig is geweest of bij een prostituée is gesignaleerd; de rel is daarmee een feit, de kandidaat bezoeldeld en de carrièe onherstelbaar gedeukt. Of de roddel waar is en of iemands seksuele en -liefdesleven ertoe doet wanneer je zijn of haar politieke gewicht wilt bepalen, is allang bijzaak geworden. Dat is: management bij slander.

NU TREKT MEN zich in Nederland gelukkig weinig aan van de eventuele overspeligheid van ministers, bankdirecteuren of beurskanonnen. Ze doen maar, de Privé kan daarover schrijven wat-ie wil maar zulke klikspanerij heeft hooguit binnenshuis repercussies (echtelijke rellen, kapot glaswerk en als-blikken-konden-doden blikken); tot iemands aftreden heeft het gelukkig nooit geleid. Wat overigens niet wil zeggen dat er hier geen standaardmethodes zijn om iemand, of iets, te besmeuren. Integendeel. Maar iemand van overspel betichten is niet effectief, da’s allang geen teken van normloosheid meer. Er zijn nationale taboes die beter ingezet kunnen worden. Nederlanders managen hun smaad door te beginnen over kinderporno, collaboratie in de oorlog of banden met de CentrumPartij.

Maar dan moet je het wel goed doen en enigszins beslagen ten ijs komen. Die kunst beheerst niet iedereen. Zo stuurde iemand van de week een brief aan B&W van Amsterdam, om hen te vermanen hun subsidie aan De Digitale Stad te heroverwegen: ‘DDS functioneert voor een groot deel als gratis “06-babbelbox”. Daarnaast dient DDS als aanbieder van obscure waar, zoals pornografie. (..) Er is sprake van indirecte steun door de gemeente Amsterdam aan de verspreiding van pornografie en zelfs zogenaamde “kinderporno”.’

De brief ging vergezeld van een handleiding om porno op Internet te vinden. Nu weet iedereen dat er op Internet porno te vinden is, in vrijwel alle soorten en maten, maar kinderporno? Nauwelijks. Iedereen die kinderporno aanbiedt is bovendien strafbaar; ook degenen die dat digitaal doen. Verschillende servers die dergelijke waar in woord of beeld aanboden, zijn op grond daarvan uit de lucht gehaald. Voorts kan elk medium gebruikt worden om porno te verspreiden: van centsprent tot gravure, van video tot telefoon, van boekdrukkunst tot fotokopieermachine. Wie naar Sodom wil vindt altijd wel een route en vele wegen leiden naar Gomorra, inclusief de digitale. De vraag is of je dat de wegenbouwer moet aanrekenen.

De briefschrijver, niet gehinderd door enige redelijkheid of kennis, insinueert er vrolijk op los: degenen die bezwaar maakten tegen zijn redenering waren volgens hem dus ‘voorstanders van kinderporno’ en de rest legde hij het nogmaals uit, getergd nu bijna: ‘Mijn argument is dat de voornaamste funktie van dds bestaat uit het verspreiden van “dirty talking = imbecile talking” via dds en daarnaast uit het verspreiden van porno, cq. kinderporno. Dat is geen vals argument. Dat is vaststellen van een feit, mijns insziens.’ Hij moet aangevoeld hebben dat de toevoeging ‘mijns inziens’ zijn eerder zo kordaat tot ‘feiten’ bestempelde uitspraken behoorlijk ondergroef, want hij wierp een tweede taboe in de strijd: ‘DDS is gewoon heel erg fout, zoiets als CD of CP ’86. Ik zou graag zien dat DDS in deze centrumdemocratische sfeer wordt getrokken, want dat zou erg terecht zijn.’

Toen hij daarna nog uitlegde dat hij de afgelopen maanden had besteed aan het speuren naar kinderporno op het net (‘Dat was niet mis! Groepen als alt.sex.pictures en alt.binaries.pictures.erotica.female staan vol met afbeeldingen van pik-in-kut … lesbische standjes en daartussendoor af en toe ook wat foto’s van blote kinderen’) rolden de DDS-bewoners helemaal om van het lachen. Ineens hadden ze hem herkend, deze briefschrijver: hij was het prototype van de man die in alle schappen van de supermarkt zoekt tot hij de Penthouse vindt, daar ijverig in bladert en vervolgens met verwilderde ogen tot het boodschappen doend publiek roept: ‘Kijk nou!! Kijk nou wat ik gevonden heb!! KIJK nou!!’ Maar niemand keek. Ze waren helemaal niet zo geïnteresseerd in porno als hij.

Het meest bizarre aan het geval is dat op Internet porno heel makkelijk te vermijden is. Stukken makkelijker zelfs dan bij het bladenrek in de supermarkt.

Proto-informatisering

HET IS EEN bekend verschijnsel dat mensen die een ernstige ziekte hebben, zich in de medische aspecten ervan verdiepen. Sommige patiëntenorganisaties zijn uiterst alert en houden nauwgezet bij wat er aan wetenschappelijk en farmaceutisch onderzoek gaande is, en verspreiden die informatie via hun ledenbladen. Patiënten die zich dat idioom enigszins eigen weten te maken, beschikken doorgaans over meer achtergrondkennis en actuele informatie met betrekking tot hun ziekte dan hun huisarts en – in een aantal gevallen – zelfs meer dan hun specialist; een verschijnsel dat bekend staat onder de naam ‘proto-professionalisering’. Vreemd is dat trouwens niet, dat van die deskundige patiënten. Hoeveel huisartsen worden in hun praktijk geconfronteerd met iemand die ALS, ms of Bechterev heeft? Lastiger wordt het pas wanneer een patiënt meer weet of ander informatie heeft dan zijn of haar specialist.

Die situatie kan zich tegenwoordig vrij gemakkelijk voordoen. Was medische informatie voorheen moeilijk te vinden voor een leek (je moet een goed geoutilleerde bibliotheek in je buurt hebben om gespecialiseerde medische tijdschriften bij te kunnen houden, en welke patiënt heeft nu in hemelsnaam toegang tot congresverslagen en -toespraken?), nu is dat aan het veranderen. Door Internet.

Op Internet bestaan tal van nieuwsgroepen georganiseerd op basis van ziektes en stoornissen: variërend van stotteren en schizofrenie tot Tourette, Crohn en prostaatkanker. Het interessante aan deze nieuwsgroepen (die doorgaans te vinden zijn onder namen als ‘alt.support.ziekte’) is dat ze zowel gevolgd worden door patiënten als door onderzoekers, artsen en vertegenwoordigers van belangenorganisaties. De berichten in zulke nieuwsgroepen wisselen van vragen als: ‘Wat zijn de eerste symptomen’, ‘Hoe kan ik aan het werk blijven’ en: ‘Help, mijn partner heeft iets engs’ tot stevige wetenschappelijke verhandelingen waar iedereen kennis van kan nemen. En die kennis kan zich, via datzelfde Internet, als een olievlek uitbreiden.

ALS – de ziekte waaraan uitgever Rob van Gennep is overleden – is tot op heden ongeneeslijk en dodelijk. Bij ALS sterven groepen zenuwen af, de patiënten raken verlamd, kunnen moeilijk spreken en slikken en krijgen uiteindelijk ademhalingsproblemen. Een onderzoeker die nieuwe medicijnen testte, kwam via via op het idee om neurotine te beproeven, een bestaand middel tegen epilepsie. Zijn kleinschalige proef leek goede vooruitzichten te bieden en een van de deelnemers aan de test meldde dat via Internet; binnen een paar maanden ontstond er een run op het middel. Tal van patiënten eisten dat hun artsen het hen zouden voorschrijven en binnen een half jaar gebruikte een derde van alle Amerikaanse ALS-patiënten neurotine.

Inmiddels worden de positieve effecten van neurotine betwijfeld. Het vermoeden is gerezen dat het simpelweg de hoop is die de patiënten deed opleven. Maar het hele gedoe maakte Amerikaanse specialisten in één klap duidelijk wat de kracht – en het risico – van Internet is.

Als artsen naar eer, geweten & vermogen informatie geven, en een zot stuurt een bericht dat pil X tot genezing leidt: wat te doen? Nu al zijn specialisten soms bevreesd voorzichtig-optimistische onderzoeksresultaten in het nieuws te brengen, uit angst ongefundeerde hoop te wekken. Toen in Nederland een paar jaar geleden via de kranten bekend werd gemaakt dat hersencellen van foetussen, ingespoten bij Parkinson-patiënten, het ziekteproces mogelijk zouden vertragen, werd het ziekenhuis waar de proeven werden genomen, de VU, overspoeld met telefoontjes van wanhopige patiënten of hun al even wanhopige partners. Maar het duurt nog jaren voordat de proeven, als ze al slagen, tot een medicijn tegen Parkinson kunnen leiden.

Internet biedt niet alleen informatie – hoe voorbarig en daarom potentieel gevaarlijk soms ook – maar tevens een platform voor het bespreken van ervaringen. Een van de grote angsten van onderzoekers is dat zulke fora consequenties zullen hebben voor hun onderzoek. Nieuwe medicijnen worden liefst dubbelblind getest, waarbij onderzoeker noch patiënt weet wie een placebo krijgt en wie het echte medicijn. De strikte eis die veel onderzoekers stellen, is dat de testpersonen onderling niet communiceren; dat blijkt namelijk hun verwachtingen over de effecten danig te kleuren en daardoor de onderzoeksresultaten te beï¯nvloeden. Bovendien bestaat de kans dat mensen die erachter komen dat ze een placebo krijgen – bijvoorbeeld doordat allerlei bijwerkingen bij hen ontbreken – uit de test willen stappen om elders het ‘echte’ medicijn te vragen. Individueel beschouwd is die reactie te billijken, maar het betekent wel dat het moeilijker wordt fatsoenlijk te testen wat een bepaald medicijn teweeg brengt. In een aantal gevallen leidt dat er zelfs toe dat veelbelovende medicijnen in gevaar worden gebracht: als de testen procedureel niet in orde zijn, is dat een puik argument voor de overheid (of voor de ziektekostenverzekeraars) om de registratie en dus de vergoeding ervan te weigeren.

Informatie verschaffen, medicijngebruik bespreken, therapieën beoordelen, deelnemen aan testen: alles is nu georganiseerd op basis van een hiërarchisch model waarbij artsen onderling uitgebreid en de patiënten onderling nauwelijks communiceren. Die gedachte raakt echter achterhaald.

‘Sommige artsen vermoeden dat elektronische communicatie tussen patiënten de hele geneeskundige praktijk zal beïnvloeden,’ stelt Tom Ferguson, een onderzoeker van het Harvard Medisch Centrum voor Klinische Informatica. ‘De medische structuur is altijd gebaseerd geweest op de gedachte dat medici over relevante kennis beschikken en patiënten niet. Zodra er geen monopolie op die informatie meer bestaat, kun je het spel niet meer op dezelfde manier spelen.’