Minister Ter Horst wil de bevoegdheden van inlichtingendiensten opnieuw sterk uitbreiden. Vervoersbedrijven, banken en telecombedrijven moeten voortaan gegevens van individuele burgers en groepen verplicht aan de inlichtingendienst afstaan. Financiële transacties, vervoersbewegingen (denk aan de OV-chipkaart en het de TomTom, of het rekeningrijden), websurfen, telefoongesprekken – alles wordt, liefst live, opvraagbaar voor de AIVD. Ook andere, nog nader te noemen instanties en bestuursorganen worden verplicht mee te werken aan het leveren van gegevens over burgers. Weer een nieuwe wet in de maak, ditmaal eentje die bijna carte blanche geeft.
En er mag al zo veel, qua opvragen, en er zijn al zoveel andere wetten onderweg. Het College Bescherming Persoonsgegevens is ongerust over de enorme hoeveelheden gegevens die politie en justitie nu al mogen opvragen bij bedrijven. ‘Het verzamelen van zoveel gegevens over onverdachte mensen heeft geen toegevoegde waarde,’ zei de voorzitter van het CBP, Jacob Kohnstamm, vorige week in Vrij Nederland. Er worden tegenwoordig standaard grote hoeveelheden data over alle burgers verzameld en bewaard omdat die ‘misschien nuttig’ zouden kunnen zijn. Hij waarschuwt dat dit een breuk betekent met de grondslag van onze rechtstaat: dat alleen wie verdacht wordt, wordt geobserveerd. Terrorismebestrijding heeft de vorm aangenomen van het verzamelen van zoveel mogelijk gegevens over almaar groter wordende groepen onverdachte personen, zei Kohnstamm al in 2005.
De Nederlandse Vereniging van Banken vindt dat de overheid orde moet scheppen in het verzamelen van informatie door politie en inlichtingendiensten. Er wordt ongebreideld informatie opgevraagd, terwijl onduidelijk is waarvoor of waartoe het leidt. Slechts in zeldzame gevallen wordt vervolging ingesteld op basis van de informatie. ‘Dat ondergraaft het draagvlak voor medewerking aan de opsporingsdiensten,’ liet een woordvoerder van de NVB vorige maand aan het Financieele Dagblad weten.
De Nederlandse telecomsector is al even ongerust. Die krijgen te pas en te onpas verzoeken om gegevens over burgers aan opsporingsdiensten te leveren, soms zonder dat daar een fatsoenlijk schriftelijk bevel aan te pas komt. Het CIOT, een centrale databank waarin van dag tot dag wordt bijgehouden welke burger achter welk e-mailadres, telefoonnummer en IP-nummer zit, is afgelopen jaar maar liefst 1,8 miljoen keer geraadpleegd door de speurders. ‘Een op tien Nederlanders verdacht,’ kopte Vrij Nederland cynisch.
Een kort voor de zomer uitgebracht rapport over nut en noodzaak van al dat bewaren en opvragen is ongemeen kritisch. Het rapport, nota bene verschenen op initiatief van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, is gebaseerd op ruim honderd interviews met allerlei betrokkenen: van korpschefs en de hoofden van de diverse inlichtingendiensten tot functionarissen van ‘informatieleveranciers’ zoals de telecom- en de bancaire sector. ‘Data voor daadkracht’ concludeert dat het een warboel is. De wetten buitelen over elkaar. Niemand weet nog precies wat er mag en moet. De opslag en opvraging van gegevens over burgers gebeurt niet zorgvuldig, niet effectief, niet doelmatig en niet proportioneel. Er is geen strategische samenwerking, geen systematiek, geen bestuurlijke aandacht, geen politiek debat, en geen gemeenschappelijke visie. De overheid wil als een holle bolle Gijs alleen maar meer gegevens.
En telkens weer blijkt dat het ‘m nooit in te weinig informatie zat, of het nu over 9/11, Madrid, Londen, de Hofstadgroep of de verijdelde plannen in Duitsland gaat. Wat wel ontbreekt is fatsoenlijke samenwerking tussen overheidsinstanties. Maar liever dan naar zichzelf te kijken, houdt de overheid haar burgers in de gaten.
» Rapport Data voor Daadkracht, pdf, 960 KB, 66 pagina’s
» Aanbiedingsbrief rapport voor Tweede Kamer, 30 augustus 2007
Grom, je hebt voor een groot deel gelijk, maar op één punt zeker niet. Samenwerking tussen overheidsdiensten is wel belangrijk, en daar schort het momenteel vaak aan. Er is heel vaak op voorhand wel informatie over (gaande of ophanden zijnde) ellende maar daar wordt dan geregeld niets mee gedaan, omdat instanties informatie niet willen delen, in een competentiestrijd zijn verwikkeld en dergelijke. Een fatsoenlijk samenwerkend apparaat betekent voorts ook dat plichten (wie moet welke informatie afstaan en onder welke voorwaarden) helder gedefinieerd zijn, in plaats van de bizarre lappendeken die het nu is.
Het elektronisch kinddossier is een schoolvoorbeeld. ‘We hebben meer informatie nodig,’ zegt iedereen, maar die informatie is er vaak al. Waar het aan schort is dat iemand het voortouw neemt als er duidelijk iets aan de hand is. Waar het ook aan schort, is overzichtelijkheid. Er zijn momenteel godbetere maar liefst 96 jeugdhulpverleningsinstanties in Nederland…. En maar vergaderen.
Uit het rapport: “Een ander onderwerp dat aandacht verdient is de veiligheid en beveiliging van de vele gegevensbestanden waarover de overheid beschikt. Ook deze problematiek verdient meer aandacht dan zij nu krijgt.”
Dit is een understatement. Beveiliging en beheer van eigen en andermans data is een groot probleem voor alle overheden, wereldwijd.
Twee berichten vandaag:
– Geheime defensiestukken door fout op het Internet, http://www.ad.nl/binnenland/article1836043.ece
– Bankgegevens 25 miljoen Britten kwijt, http://www.volkskrant.nl/economie/article480128.ece/Bankgegevens_25_miljoen_Britten_kwijt
Ik vrees dat het rapport ‘Data voor daadkracht’ een mooie aanleiding is voor managers om ambitieuze en ingewikkelde projekten op te zetten, die uiteindelijk in een lade zullen verdwijnen.
Maar afgezien van alle idiotie rond de hoeveelheid informatievergaring: hoe moeten die enorme hoeveelheden data eigenlijk worden verwerkt? De AIVD heeft (ongeveer) 1400 medewerkers en de MIVD heeft er iets meer dan 800. Zelfs als ze alle medewerkers op het verwerken van de binnengekomen gegevens zouden zetten, komen ze nog zwaar tekort. Automated Data Processing a la Echelon dan maar? Zou best kunnen, want (belasting)geld speelt geen rol. Maar ADP heeft ook z’n zwakheden en wordt veelvuldig op het verkeerde been gezet door te alerten op bewust of onbedoeld gebruikte steekwoorden en algoritmes, zoals in de post hierboven. :-) En dan wordt het toch nog rennen en veel sterke koffie voor de opsporingsambtenaren.
Anyway, deze Spaink-publicatie zal er waarschijnlijk wel toe leiden dat xs4all de opslag van z’n tap (weer eens) moet uitbreiden om alle http-verkeer naar deze website vast te leggen.
No matter who you vote for, the government always gets in. (Neil Innes)
“Hij waarschuwt dat dit een breuk betekent met de grondslag van onze rechtstaat: dat alleen wie verdacht wordt, wordt geobserveerd. … ‘Het verzamelen van zoveel gegevens over onverdachte mensen heeft geen toegevoegde waarde,’ zei de voorzitter van het CBP, Jacob Kohnstamm, vorige week in Vrij Nederland. De overheid wil als een holle bolle Gijs alleen maar meer gegevens.”
Als deze overheid ten val komt (het liefst in een grote Al Qaeda vuurzee, aangezien ze daar zo -oh ironie der taal!- “vurig” op hopen), wil ik me Stasi… oeps, ik bedoel AIVD dossier. Ik sta erop. Ik wil mijn Stasi-map. Het kan me niets schelen als ik tegen die tijd bijna blind ben, ik laat het verdomme door mijn computer het aan me voorlezen. Ik wil mijn Nederlandse Stasi-map hebben.
“Wat wel ontbreekt is fatsoenlijke samenwerking tussen overheidsinstanties.” Nee, alsjeblieft zeg! Laat ze maar lekker incompetent bezig zijn. Als je ze daarop aanspreekt geef je ze namelijk de ruimte om nog erger te worden. “Ruimte voor verbetering” noemen ze dat. Nee, geen beenruimte meer. Gewoon overhandigen die Stasi-dossiers, en afgelopen. Zo is het in Oost-Duitsland ook gegaan. Iedereen kreeg zijn Stasi map en klaar is kees. 20% van de bevolking is er nu nog steeds werkloos, maar al die AIVD spionnen zie ik toch echt liever in de goot zonder werk dan nutteloos mensen stalker bij de Staatsveiligheid.
Trouwens, iedereen weet het dat AIVDers gewoon de overgebleven werklozen zijn naar aanleiding van de IRT affaire toentertijd. Deze gasten waren allemaal al eens ontslagen in de jaren 1990. Ze hebben gewoon een smoesje verzonnen nog eens tien jaar te blijven hangen. Tijd om ze eens en voor altijd naar huis te sturen.
Dus, ex-IRTers/AIVDers, ga maar eens wat nuttigs doen met je tijd in plaats van schandaaldossiers verzamelen over de seksuele uitspattingen van Pim Fortuyn, om die vervolgens “per ongeluk” (jajaja!) te lekken naar de pers.
“Er zijn momenteel godbetere maar liefst 96 jeugdhulpverleningsinstanties in Nederland…. En maar vergaderen.” Daar ben ik het mee eens, er zijn teveel middelmannetjes die niets anders doen dan doorverwijzen naar anderen die doorverwijzen.
Maar ik weet niet of betere samenwerking daar iets aan gaat veranderen, of aan de politiestaat-neigingen van deze overheid. Je zegt immers zelf dat ze te pas en te onpas vanalles opslaan voor het geval dat. “Betere” samenwerking zal alleen tot gevolg hebben dat dit nog erger wordt.
Wat je vaak ziet bij zulke organisaties is dat facilitaire centralisatie (zoals de centralisatie van databases) wordt ingezet om de eigen organisatie te beschermen. Maw, mensen plaatsen hun computers/databases bij elkaar ipv hun mensen bij elkaar.
Vaak doen ze dat om te voorkomen dat “hun eigen mensen” worden ontslagen, want als ze de mensen ipv de computers bij elkaar zouden plaatsen, en vervolgens zouden ontdekken hoeveel overbodige overlappingen er wel niet zijn, dan zullen er koppen rollen. Dat wil men niet, dus gebruiken ze de computers als bliksemafleider.
“deze Spaink-publicatie zal er waarschijnlijk wel toe leiden dat xs4all de opslag van z’n tap (weer eens) moet uitbreiden om alle http-verkeer naar deze website vast te leggen.” Deze opmerking begrijp ik niet, waarom zou deze column toe leiden dat xs4all dit doen?
1,8 miljoen raadplegingen komt alleen dán neer op 10% van de Nederlanders, als elke raadpleging een andere persoon zou betreffen. Dat is natuurlijk niet het geval.
Ik vind het interessant wat je schrijft, Jesse, maar dat betekent dus dat dezelfde persoon meerdere keren per jaar wordt getapt, of agenten elkaars werk overdoen
Ik weet niet of die conclusies echt beter zijn als die Karin aanhaalt in haar column.
“Samenwerking tussen overheidsdiensten is wel belangrijk, en daar schort het momenteel vaak aan. Er is heel vaak op voorhand wel informatie over ophanden zijnde ellende maar daar wordt dan geregeld niets mee gedaan, omdat instanties informatie niet willen delen, in een competentiestrijd zijn verwikkeld en dergelijke.”
Daar staat tegenover dat een éénling van recherche prima in staat is om je van je bed te laten lichten, zelfs als blijkt dat zo’n pipo wel degelijk over alle informatie beschikt waaruit blijkt dat je onschuldig bent. Het spijt me zeer, maar ik ga er sindsdien gewoon van uit dat het de taak van de Nederlanders is om op deze aardbol zo gestoord mogelijk te opereren waar het het hele cops & robbers spelletje betreft. Gelukkig heb je daar in een stad als Amsterdam minder last van dan in de provincie.
Het heeft trouwens voordelen, die big brother die je maar in de gaten zit te houden. Bij mijn laatste belastingaangifte had ik geen tijd dus heb uitstel gevraagd. Toen ik het dus toch moest doen, kon ik m’n salarisgegevens over vorig jaar niet meer vinden dus heb een briefje gestuurd dat ik de gegevens niet meer had, maar dat het ongeveer hetzelfde was allemaal als het jaar daarvoor en dat ze toegang hadden tot alle bestanden en precies wisten wat ik had. Dat dit jaar wel wat veranderd is, maar dat ze dat wel merken bij de volgende aangifte. En een aardige belastinginspecteur heeft dat zowaar geaccepteerd!
IOW, Joan, mensen zijn niet bezig met waarvoor ze betaald worden ;-)
Ik vind het heel geloofwaardig want werken is vaak niet leuk en neuzen in andermans gegevens wel Tenzij je daardoor achter komt met je echte werk en die leuke promotie (weer) misloopt!
Heb je ook al eens gedacht aan ál die ambtenaren die toegang hebben tot vertrouwelijke gegevens omtrent hun medemens? In de jaren tachtig had ik zelfs als stagiaire bij het Openbaar Ministerie toegang tot de databases en daar hebben ze er nu heel wat meer van. Toen ik bij de sociale dienst werkte, had ik ook toegang tot heel wat meer dan alleen de gegevens sec van de sociale dienst. Tegenwoordig kun je wel vragen of er een dossier van je is bij de AIVD. Zal dat voor de grap toch eens doen, ik heb voor de SP gewerkt en collega’s zeiden vaak dat de AIVD dossiers had over elke SP-werknemer. Leek mij stug, zo’n respectabele dame die zich altijd netjes aan alle regels houdt als ik, dat ze daar een dossier van zouden aanleggen. Maar ik zal eens informeren en laat het resultaat wel weten.
@Kuba: het AIVD is dan ook driftig aan het werven, met o-zo-grappige radiospotjes, dagelijks te horen..
Deze mevr. ter Horst moet zich dringend laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis wegens vergaande paranoide gedachten. Hetzelfde verschijnsel gebeurde in de U.S.A. in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw waar een homofiele baas van de C.I.A. dacht dat elke amerikaan communist was. Hoe die heette weet ik niet meer. Wel weet ik dat er vele arrestaties zijn gedaan die onterecht waren. Het is het zelfde soort paranoia als van Stalin en hitler. Wat daaruit is voort gevloeid weten we allemaal.