alle boeken

De man met de hamer
Acte tien en elf


Acte tien

Ambtenaar kijkt bedremmeld; ondertussen raakt ze ingebouwd in papier. Mevrouw kijkt haar meewarig aan.

sample rits rits - bladeren

Mevrouw Ocharme... U doet toch ook maar gewoon uw werk?

[Ambtenaar, tot mevrouw, licht verongelijkt; tekst verschijnt met bronvermelding op het scherm. Naarmate de ambtenaar vordert, wint ze aan zelfvertrouwen:]

Ambtenaar Als rijksoverheid kun je niet meer doen dan faciliteiten scheppen. Je loopt achter de ontwikkelingen aan, omdat kunstenaars dingen moeten verwerken voordat er iets kan ontstaan - kunst heeft een incubatietijd.

Jongeman [met een vies gezicht:]
Yech! En dat zegt u nadat u eerst de procedures heeft dichtgetimmerd, de disciplines strak heeft ingedeeld en de regels streng heeft vastgesteld? Tsshh...! Wat pervers...
[hij huivert]

Recensent [tot de ambtenaar, getergd:]
U onderschat de invloed van de muziekindustrie en de dwang van de kijkcijfers. Er was ditmaal geen Edison voor country, jazz of cabaret. Die zijn, zo bleek, geschrapt omdat van de prijsuitreiking een televisieshow in een pop-achtige stijl gemaakt moest worden --

Recensent [snottert, en vervolgt dan:]
en de tegenwoordige gemiddelde kijker schijnt niet gediend te zijn van een programma waarin je eerst een luisterliedje krijgt en daarna modern klassiek. Dat is namelijk te breed.

Lid CGO Ze haten moderne muziek.

muziek fragment Neubauten: Motor Music Machine

Ambtenaar [kijkt schuins, argwanend, naar het montagetoneel terwijl ze spreekt:]
Topkunst is nooit breed. Topkunst verheft, en inspireert.

sample dzung dzung - knikje

Recensent [loopt gesticulerend naar de ambtenaar toe:]
Uit mijn eigen tijd als jurylid, begin jaren tachtig, herinner ik me dat de Edison-organisatie ons voortdurend op het hart drukte uitsluitend kwalitatieve maatstaven aan te leggen.

Ambtenaar grijpt naar haar hart, slaat op de papieren in haar binnenzak - daar staat het, zo is het, precies!

sample taptap - voldaan klopje

Mevrouw slaat de hand op hart

Recensent De Edison was geen commerciële prijs maar een bekroning voor hoge fonografische prestaties. Als de jury bijvoorbeeld de best verkochte zanger van het jaar geen prijs waardig achtte en liever een vocalist voor fijnproevers bekroonde, werd ons geen strobreed in de weg gelegd.

De recensent struikelt over de paperassen rondom de ambtenaar

sample rits rits

De jongeman vangt de recensent op en zet haar weer overeind, graait wat papier bij elkaar en werpt die aan de voeten van de ambtenaar.
De recensent wankelt, maar herneemt zich

muziek Mahler, Zesde Symfonie [zachtjes]

Recensent Dat is inmiddels totaal veranderd. De jurering is een populariteitsverkiezing geworden onder zakelijk betrokkenen, en bovendien hebben minder commerciële categorieën het loodje gelegd onder druk van de televisiewetten. Populair is versmald tot pop, en de rest doet er niet meer toe. Topkunst is Marco Borsato geworden, en Anouk. Hoe tragisch toch....

Mevrouw [loopt naar de recensent toe; nadenkend:]
Hmmm... Ik begrijp wat u bedoelt... Als Mahler niet toevallig in deze serie had gezeten had ik hem nooit leren kennen, en ik moet toegeven dat zijn muziek me uiteindelijk nog het meeste heeft aangegrepen....

sample phhhhhh - zucht, aangedaan

Recensent werpt mevrouw een kushandje toe

Ambtenaar [alsof ze orde op zaken stelt; toch is haar stem onzeker:]
Dat wij niet op alles greep kunnen hebben, weten we terdege. Maar wij doen wat wij kunnen.

muziek Mahler, Zesde Symfonie [zwelt aan]

Recensent [tot de ambtenaar, getergd:}
U onderschat de invloed van de muziekindustrie. Van het muzikaal-commercieel complex.

sample soundbyte - Motor Music Machine

Mevrouw [haalt een cd uit haar handtas; tot de recensent:]
Die hamerslag, staat die eigenlijk ook op de cd?

Jongeman [tot mevrouw:]
Oh, welzeker!

muziek Mahler neemt af

Jongeman [tot recensent:]
Overigens, u onderschat de invloed van de danscultuur. Techno werd en wordt nergens gepropageerd - officiële platenmaatschappijen willen er niets van weten, televisie noch radio zenden het uit -

muziek Shivia Shpapu's India Spirit zwelt zachtjes aan

Jongeman maar via het danscircuit heeft het enorme aanhang verworven, zonder dat daar enig muzikaal-commercieel complex of dito complot achter schuil gaat.

Jongeman [terzijde, besmuikt grinnikend:]
"Muzikaal-commercieel complex"... Wat een koude-oorlogstaal.

De muziek krijgt haar weer op de jongeman

Jongeman [tot mevrouw:]
Mag ik deze dans van u?

muziek India Spirit zwelt aan

Mevrouw [eventjes verbaasd, maar meteen daarna geamuseerd:]
Welzeker! Beheerst u de wals?

Jongeman [loopt op mevrouw af, buigt kort:]
Als u mij wilt leiden?

De jongeman en de mevrouw doen een kort walsje vooraan het toneel, terwijl de ambtenaar door zijn papieren rommelt en de recensent en het CGO-lid hen enigszins jaloers bekijken.
Door allerlei obstakels - montagetoneel, glazen, papier - hebben ze geen ruimte genoeg. Na enkele pogingen maakt de jongen een verontschuldigend gebaar tegen de mevrouw.

Jongeman Een ogenblik...

De jongeman loopt naar de ambtenaar en pakt de hamer die daar ligt, slaat weg wat hem en de mevrouw in de weg staat en mietert van alles in de orkestbak. De ambtenaar kijkt verstijft toe (maar kan inmiddels niet van haar plaats). Mevrouw kijkt geamuseerd toe

Jongeman Zo. Nu hebben we tenminste de ruimte. Shall we dance?

De jongeman en de mevrouw hervatten hun dans. Mozart en Wagner, op het montagetoneel, doen ook mee; even later ook de recensent en het CGO-lid. (Noot: Het zou mooi zijn, vanwege het beeldrijm, als Mozart en Wagner er een tango van kunnen maken)

muziek Shiva Shida Pu [hard]

Op het scherm is Electric! te zien, een screensaver, die fluorescerende fractals laat zien en in precies zestien tellen per maat pulseert - een heus goa-ritme.

Even later laat de jongeman de mevrouw los en laat haar achter in de hoede van de recensent en het CGO-lid. Hij danst in z'n eentje naar het midden van het toneel. De ambtenaar staat er al die tijd hoogst verloren bij.

muziek India Spirit draait hard, in een krankzinnig snel ritme

Acte elf

Mozart houdt plots op met dansen en doet het licht aan op het montagetoneel. Der muziek neemt in volume af

Mozart [tegen de jongeman, nieuwsgierig:]
Wat is dat voor muziek? Een waterval van klanken, telkens anders maar toch hetzelfde... Ik word er vrolijk van... Hoogst intrigerend...

Mozart [schaterlachend:]
Hoewel de keizer vast zou vinden dat er teveel noten in zitten!

Wagner [mopperend, doch doordansend:]
Hmm. Muziek moet een verhaal vertellen, en dat doet dit niet.

Jongeman Dit is geen epische muziek, dat is nu juist zo bijzonder. Het is muziek zonder stem, zang of verhaal. Techno en trance zeggen niet: "nu regent het", of:"hier is iemand verdrietig, of verliefd", of "ik mis je". Deze muziek verwijst naar niets dan zichzelf. Wat deze muziek zegt is uitsluitend: "dit zou eindeloos kunnen doorgaan", en dat doet-ie dan ook.

Mozart [luistert aandachtig naar de jongeman en de muziek; trommelt mee op de maat, bijna proevend:]
Tata tata teta tata - Tata tata teta tata...

Mozart [nadenkend, ziet ineens verbanden:]
"Tien minuten lang alleen maar toonladders en arpeggio's, als vuurwerk op een kermis..." .... "teveel noten..." Ha. Ha!

Mozart [enthousiast:]
Tata tata teta tata - Tata tata teta tata...!!

Jongeman [half pratend, half dansend:]
De grondtoon van de muziek verandert niet, alleen liggen daar overheen dikke lagen propvol versiering, zodat het niet vervelen gaat en telkens anders klinkt -

Mevoruw, de recensent en het CGO-lid dansen vrolijk door

Jongeman - en tegelijkertijd is de basis zo strak en stabiel dat je er een huis op kunt bouwen, er een nacht op kunt doordansen. Dát vertelt deze muziek: dat dit een nacht is om te dansen.

Mozart Maar, zestien, tweeëendertig tellen per maat? Wie kan er in hemelsnaam zo snel spelen? Welke paukenist kan dat bijhouden? In die zin heeft de keizer gelijk, dit is onmenselijk...

Jongeman Je neemt gewoon bestaande muziek en versnelt die. Of je maakt 't op de computer. Al het bestaande kun je hergebruiken en aanpassen. Elk geluid, elke melodie, zanglijn of opera is een halffabrikaat en grondstof voor iets nieuws.

muziek Neubauten: NNNAAAMMM

Mozart Computers en samplers? Intrigerend... Een instant composer's pool.

CGO-lid [onderbreekt haar dansje:]
Cyclisch componeren heet dat. Oftewel: iets uitproberen, kijken of het deugt, en anders als een gek aanpassen, want je doet 't allemaal live.
[lacht:]
Rapid Event Music!
[... en ze danst weer door]

Wagner [monkelend:]
Ik vind het maar niets. Ik zoek lyriek, vervoering, passie, drama in muziek.

Mevrouw legt plagerig haar hand op haar borst

sample phhhh - zucht
klop - hand op borst

Mozart [tegen Wagner, pestend:]
Was jij niet degene die als eerste het orkest in een bak verstopt onder het toneel zette?

Wagner kijkt betrapt; trekt een pruillip

Mozart Het komt me voor dat ze die strategie nu hebben geperfectioneerd, met die sample-machines... Een heel orkest in een klein doosje. Je ziet er niets meer van!

muziek Neubauten: NNNAAAMMM - "Das Lied schläft in der Maschine"

Mozart [raakt in vervoering:]
God, had ik mijn sopranen maar zo hoog kunnen laten zingen... jij je donderslagen zo donker kunnen laten klinken... Zonder ondertussen dat gekut van die muzikanten te hoeven aanhoren.

Lid CGO kijkt bij het woord 'muzikanten' op uit zijn dansje

Lid CGO Allemaal ambtenaren... Idioten zijn het.

Ambtenaar kijkt bits op, duikt meteen daarna weer in haar papieren

sample rits rits - bladeren

Recensent [belerend, tegen Mozart en de jongeman:]
Jullie onderschatten de invloed van de muziekindustrie. Oh, je mag best "geïnspireerd raken" door iets bestaands en bronnen hergebruiken. Maar een citaat van drie seconden is het maximum, anders heet het een sample en moet je fors betalen. Het technische verschil tussen inspiratie en citaat is tegenwoordig één seconde, plus een zak vol geld.

Jongeman [het argument wegwuivend:]
Nah. Vanavond is er ook links en rechts gejat... Daarvoor zou betaald moeten worden ja, dat heet: 'toestemming kopen'.

muziek Neubauten neemt af, Shiva Shida Pu klinkt langzaam harder

De recensent, het CGO-lid, de mevrouw raken allemaal steeds meer aan het dansen. Ze maken hun dansvloer groter. De mevrouw slaat, enigszins tot haar eigen verbazing, een paar glazen kapot met de moker en schuift de restanten met haar voet in de orkestbak.

Jongeman Maar de meeste techno-muzikanten zijn slimmer. Niemand weet wie ze zijn, volgende week heten ze namelijk weer anders. De muziek wordt ter plekke samengesteld, en al wat er rest zijn obscure teepjes. Hit and run! En tussendoor dansen.

Mevrouw Een klap... maar mooi....

sample phhhh - zucht
klop - hand op borst

Wagner [Mozart aanstotend om diens aandacht te trekken;}
Zelf houd ik, wat moderne muziek betreft, meer van deathmetal - een lyrische deken van lawaai. Onder het gehak van snelle drums en gitaren zit een trager ritme, gaat een grotere golvende beweging schuil die je in vervoering brengt; een onderstroom die je meezuigt.

sample deathmetal grunt

Wagner Deathmetal is massief, pathetisch, grotesk, overdonderend, bombastisch en zit barstensvol grote emoties.
[trots:]
"Deathmetal is de Wagner onder de popmuziek," schreef iemand ooit, en is een waar woord.

Mozart [raakt steeds meer bevangen door de muziek; stoot Wagner plagend aan:]
Ach jij, sombermans...

muziek Shiva Shidapu klinkt langzaam luider

Mozart [springt van het montagetoneel af en danst met de jongeman:]
Deze muziek... Het helpt om xtc te slikken, niet? De muziek neemt me steeds meer in beslag... Ik kan niet meer stilstaan...

Jongeman [giechelend:]
Wat denkt u dat er in die drankjes zat die iedereen eerder op de avond kreeg?

Ambtenaar kijkt met plotseling afgrijzen naar de glazen die her en der staan, ontdoet zich wild slaan van de papieren die over haar hoofd vallen

Mevrouw [begrijpt ineens wat er gaande is; verrast:]
Oohhh...!!

sample klop - hand op borst

Jongeman Als je deze avond afkort - "De man met de hamer" - hóór je het toch? Em-dee-em-haa. Em-dee-em-haa. MDMA.


Introductie en eerste twee actes;
De derde en vierde acte;
De vijfde acte;
De zesde en zevende acte;
De achtste en negende acte;
De tiende en elfde acte;
De twaalfde (slot)acte.


Copyright Karin Spaink.
Deze tekst wordt uitsluitend
voor persoonlijk gebruik aangeboden.