[Voor De Helling, het blad van GroenLinks.]
DE LAATSTE DISNEY-film, The Lion King, is er een over hiërarchiën. Dat is al meteen duidelijk. Het koninklijke echtpaar Leeuw presenteert vlak na aanvang van de film de welp hunner liefde aan de rest van de dierenschaar, en van giraffe tot hert, van gnoe tot neushoornvogel: allen buigen voor het Koningskind.
En in de zaal was iedereen eventjes stil. Dat was een hele prestatie van de firma Disney, want eerder kwetterde iedereen er akelig op los. Het was namelijk woensdagmiddag, oftewel kindertjesschoolvrij (zodat mijn vriendin en ik slechts met moeite kaartjes hadden kunnen bemachtigen en op de eerste rij waren beland; we moesten ongeveer verticaal kijken om nog iets van het doek te kunnen zien), de film was niet nagesynchroniseerd en de meeste kinderen spraken geen Engels, noch konden ze lezen. Maar het toen het dierenrijk en masse boog, waren ze allemaal stil.
Macht is imposant. Dat bleek uit alles. Zelfs het weer was op de hand van de ware koning: toen een valse pretendent zich op de rots hees en het koningsschap opeiste, betrok de lucht onmiddellijk en hield het niet meer op met regenen. Pas toen de inmiddels opgegroeide pup zijn rots terugroofde, klaarde het weer op en wilden de struiken weer blad dragen.
Disneys natuur kent haar eigen wetten: die van de kring des levens. Met een lied, opgebouwd rond die tekst, begint en eindigt de film. De levenskring herhaalt zich in de tijd (aan het eind van de film presenteert de nieuwe leeuwenkoning de nieuwe welp aan het volk, dat als vanouds buigt) en dient tevens als metafoor voor de voedselketting. Pappa Koningleeuw legt het principe uit aan zijn niet-begrijpende zoon: ‘De oude koningen bevinden zich in de hemel, boven ons. ‘s Nachts kun je ze zien.’ Waarop hij uitlegt hoe de dode koningen de rechtvaardigheid bewaken en de moed der regerende koningen voeden. Maar hoe zit het dan met de dood, vraagt de koningswelp, leeuwen moorden toch? ‘Wij eten de gnoe, maar als wij sterven worden we het gras waarmee later de gnoe zich voedt.’ Zoonlief knikt met verbaasde ogen; aah, zit het zo! Hij snapte het al niet, hoe je rechtvaardig kon zijn en toch zonder gewetenswroeging kon doden: een dier opeten is slechts een variant op een dier voeden.
Waarmee het aloude motto ‘eet of wordt gegeten’ behendig wordt verbasterd tot ‘wordt allen gegeten’ en de leeuwen een uitzonderingspositie krijgen toebedeeld, want leeuwen worden niet gegeten, ze verteren kennelijk vanzelf als ze zomaar dood neervallen: ‘What’s eatin’ ya?’ vraagt iemand aan de leeuwenprins die in een pestbui is. ‘Nothing,’ antwoordt een ander, die het principe van de levenskring uitstekend doorheeft, ‘he’s on top of the food chain.’
Wreed wordt deze rustige eeuwigdurende cirkel die geen cirkel is, doorbroken. De broer van de koning, die zich uit de rij van pretendenten gestoten weet wanneer het koningskind Simba is geboren, beraamt snode plannen. En zoals dat hoort in tekenfilms brengt het Kwaad flink wat leven in de brouwerij. Wat zou de wereld saai zijn zonder booswichten! De slechterik Scar – zo heet de broer, hij heeft de stem van Jeremy Irons – schmiert, hij spint intriges, hij liegt en bedriegt, hij lijmt en hij slijmt, zijn stem vloeit als honing en zijn woorden lopen over van de bon mots en wise-cracks. Hij heeft lak aan elke moraal en hengelt naar de troon. Wat hem ook lukt.
Je zou verwachten dat die kinderen stilvallen bij zoveel valsheid, dat ze als gebiologeerde konijntjes aan de lippen van Scar zouden hangen, dat ze partij zouden kiezen – maar nee. Rumoer. Geknisper van popcorn. gestamp op de vloer. Krijgertje spelen. Er dwars doorheen praten. En geen corrigerend optredende ouders te bekennen.
Scar vermoordt de Koning en jaagt diens zoon Simba op de vlucht. Pas na jaren wordt Simba door zijn halfvergeten leeuwenvriendin Nala teruggevonden en zij spoort hem aan zijn rechtmatige plaats op te eisen. Simba aarzelt. Hij durft niet goed.
Er is een prachtige liefdesscène tussen Simba en Nala, Nala die hem steeds uitdaagt en bij elk potje stoeien van hem wint. ‘Pinned you!’ roept ze plagend, wanneer Simba ruggelings is gevloerd en zij haar voorpoot als teken van triomf op zijn nek zet. ‘Pinned you!’ De kinderen bleven doorketen.
Het rumoer in de zaal zwol weer aan toen Simba zichzelf tot de orde riep en met Nala’s hulp orde op zaken ging stellen. Simba vecht met Scar, hij wint en bestijgt zijn troon. In de volgende scène zien we hoe Simba en Nala hun welp aan hun volk presenteren. Het volk boog. De zaal zuchtte.
Volgens mij waren ze te jong voor Disney.