Geld – Page 4 – Karin Spaink

Geldverschuiving

Net voor de start van het World Economic Forum in Davos, waar dik honderd regeringsleiders en ruim duizend hoofden van internationale bedrijven de wereldeconomie bespreken, bracht Oxfam een rapport uit: het jaarlijkse overzicht hoe de verdeling van rijkdommen tussen landen en mensen zich ontwikkelt, zeg maar Oxfams kritische versie van The State of the World Union. Net als vorig jaar zijn de cijfers schokkend.

Afgelopen jaar kwamen er 165 miljardairs bij. Het vermogen van alle miljardairs ter wereld tezamen groeide met 12 procent, omgerekend liefst 2,5 miljard dollar per dag. Het totale bezit van de armste helft van de wereldbevolking daalde intussen 11 procent. Kort gezegd: de superrijken kregen er nog meer geld bij dan de allerarmsten verloren. Nog korter: de kloof tussen arm en rijk verdiept zich fors.

Terecht stelt Oxfam in zijn rapport, ‘Public Good or Private Wealth’, dat deze groeiende kloof tussen arm en rijk de strijd tegen armoede ondermijnt en zelfs vaak teniet doet. Deze almaar schever wordende verdeling schaadt werkelijk alle economieën en is wereldwijd een belangrijke motor voor publieke woede, maatschappelijke onrust en sociale wanhoop.

Want wat gebeurt er? De rijken – zowel individuen als multinationals – worden hoofdzakelijk rijker doordat ze, mede dankzij extensieve lobbies, door overheden worden ‘ontzien’ (want vestigingsklimaat! trickle down! die mensen hebben dat toch zelf verdiend!) en zodoende minder belasting hoeven te betalen. Voorts mijden en ontwijken ze belastingen dat het een aard heeft, plegen ze her en der belastingfraude (CumEx!), en weten ze, door met kapitaal te schuiven, overal gunstige regelingen te benutten. Het netto resultaat is dat bedrijven als Amazon, Shell en Apple amper belasting betalen.

The wealthy should care about Oxfam’s provocative poverty numbers: Criticizing Oxfam’s poverty methodology misses the point. Arguing over how the advocacy group calculates wealth distracts from the issues it raises about income inequality https://t.co/3KX1hwWHrL
— Robert Went (@went1955) January 23, 2019

Overheden houden vervolgens weinig geld over voor publieke diensten, van onderwijs en gezondheidszorg tot infrastructuur en milieumaatregelen. De lasten daarvan wegen – u raad het vast – zwaarder voor iedereen die minder geld te makken heeft. Zo plant de scheve verdeling zich voort: wie rijk is, ontspringt de dans, wie weinig geld heeft, heeft steeds minder middelen om zichzelf te redden. En tot overmaakt van ramp wordt op onderwijs, zorg, openbaar vervoer en toeslagen bezuinigd, maar nemen de controles op mensen met uitkeringen toe: ze zouden eens misbruik maken van dat weinige geld dat ze ontvangen.

Oxfam bepleit een wereldwijde vermogensbelasting van 0,5 procent op het vermogen van de 1 procent allerrijksten ter wereld. Met dat geld kunnen de 262 miljoen kinderen die momenteel geen onderwijs krijgen, alsnog geschoold worden, en 3,3 miljoen mensen van levensreddende zorg worden voorzien.

Wat meer zou helpen: zorgen dat multinationals voortaan proportioneel belasting betalen, belastingontwijking en -vermijding drastisch aanpakken, en het leger sociale controleurs omscholen tot kapitaalinspecteurs.

Davos is reünie van mensen die alle problemen hebben gecreëerd: Bedrijven en superrijken moeten vanaf nu weer gewoon belasting gaan betalen — Interview @WvNoort met @AnandWrites, auteur van ‘Winner takes all: the elite charade of changing the world’ https://t.co/nF9Y69J3tp
— Robert Went (@went1955) January 19, 2019

Hoe groter het bedrijf, hoe minder belasting het betaalt. Onderzoek van de Tsjechische econoom Jansky naar 10.000en multinationals, betaald door de Europese Groenen. In @destandaard NL staat er uiteraard ook tussen, ergens vrijwel onderaan… pic.twitter.com/meBaaaR8oY
— Lise Witteman (@LiseWitteman) January 24, 2019

Onrecht lijkt onaantastbaar

Afgelopen week organiseerde ik in huiselijke kring een voorvertoning van The Panama Papers, die volgende week op het IDFA in première gaat. De documentaire volgt de journalistieke onthullingen nadat een anonieme klokkenluider een groot deel van het digitale archief van het Panamese advieskantoor Mossack Fonseca aan twee Duitse journalisten had toegespeeld. De twee beseften al snel dat ze die gigantische hoeveelheid data zelf niet aankonden, en brachten – met hulp van het internationale onderzoeksinstituut ICIJ – een cohort van bijna 400 journalisten uit talloos veel landen samen, die een jaar lang buffelden om alle documenten te verifiëren, te bestuderen en verbanden te traceren.

Ik heug me de dag dat het schandaal losbrak. Een week lang las ik ademloos de twee Nederlandse kranten die meewerkten aan de onthullingen: Trouw en het Financieele Dagblad.

Presidenten, emirs, popsterren en voetballers bleken op grote schaal offshore te bankieren, hun eigendomspapieren diep verstopt onder een roedel anonieme bv’s. Van Poetin tot Messi, van David Cameron tot de IJslandse en de Pakistaanse premier – ze hadden allemaal de weg naar Panama gevonden, en al doende honderden miljarden aan het zicht van allerhande overheden weten te onttrekken.

Wat de sneak preview extra boeiend maakte: het select genode gezelschap bestond uitsluitend uit financieel onderzoeksjournalisten. De kers op de taart was de aanwezigheid van Siem Eikelenboom. Die had immers voor het FD meegewerkt aan het onderzoek, en kon de documentaire van doorlopend commentaar voorzien. Zo wist hij te vertellen dat de enige taak van een werkneemster van Mossack Fonseca die kort in beeld kwam, eruit bestond dat ze dagelijks ‘eigenaar’ werd van pakweg duizend nieuwe verstopbedrijfjes en niets anders deed dan daar handtekeningen voor zetten. Zelf verdiende ze een paar tientjes per maand en woonde in een armzalig huisje, maar op papier was ze multibiljonair.

Gedurende die avond brak stiekem mijn hart. Al dat werk, al die moeite, al die onthullingen – maar overal ter wereld, Nederland bepaald niet uitgezonderd, vind je kantoren als Mossack Fonseca: clubs die zich erop toeleggen dat de superrijken belasting kunnen ontduiken en ontwijken, en die al doende burgers in de kou zetten. Want ze roven uiteindelijk het geld uit ons aller centrale pot.

Er is wel degelijk woede over zulk misbruik, maar de bittere waarheid is dat extreemrechts daar aanzienlijk beter gebruik van weet te maken dan verstandig links. Toen de Britse premier via The Panama Papers werd betrapt op belastingontwijking, wisten Brexiteers die onthulling in te zetten in hun leave-campagne. Ook Trump en Poetin werden betrapt; het deerde ze niet. Integendeel: ze wisten er klinkende munt uit te slaan.

Zodat ik me steeds vaker afvraag: hoe kun je nu zorgen dat onthullingen van misbruik en onrecht tot verbeteringen leiden?

Malaise in de marktwerking

Het Slotervaartziekenhuis en de IJsselmeerziekenhuizen zijn al jarenlang zorgenkindjes. Paar keer bijna failliet gegaan, fiks gedonder gehad met eigenaars of bestuursleden, en ze zaten geregeld diep in de rode cijfers. De IJsselmeerziekenhuizen waren inmiddels onder verscherpt toezicht gesteld, het Slotervaart bleek na de zomer 4,6 miljoen in het krijt te staan en presteerde al jaren slecht. De ziekenhuizen bedelden bij de bank en bij zorgverzekeraars om uitstel van terugbetaling van leningen – een veeg teken. Bovendien hadden de specialisten in het Slotervaart het vertrouwen in een van de bestuurders al voor de zomer opgezegd. Ook de Inspectie had haar zorgen uitgesproken.

Dat de zorgverzekeraars niet langer voor het kennelijk onverantwoorde bestuur en beheer van deze ziekenhuizen wilden opdraaien, vind ik dan niet zo heel vreemd. Ook dat hoort bij de zo bejubelde marktwerking in de zorg. Sterker: dat lijkt me een van de weinige verstandige gevolgen van zo’n aanpak. Zorgverzekeraars zijn er immers niet om de kassen van kennelijk onbekwame bestuurders te spekken. Dat de schuldeisers de ziekenhuizen zo snel ontruimden, lijkt me daarenboven een teken dat er meer aan de hand is: de gedachte aan malversaties dringt zich onwillekeurig op.

Dat laat onverlet dat de ontruiming bepaald chiquer had gekund. Op z’n minst hadden alle opgenomen patiënten eerst volgens afspraak behandeld moeten worden, en naar andere locaties overgebracht zodra ze daarna weer enigszins op de been waren. Mensen een paar uur voor hun operatie naar huis sturen is ronduit smakeloos – je wilt nooit en te nimmer dat een zorgverzekeraar zoiets veroorzaakt, of faciliteert.

Juist over dit aspect, insolvabele ziekenhuizen en incapabele bestuurders de nek omdraaien – wat een van de weinige nuttige effecten is van marktwerking in de zorg – wordt nu allerwegen geweeklaagd.

Net zoals ineens de zorgverleners die voor zichzelf zijn begonnen, de schuld van de malaise kregen. Het Slotervaart wees expliciet op de gestegen arbeidskosten als oorzaak: al die verduvelde verpleegkundigen die ontslag hadden genomen, zzp’er waren geworden, en zich vervolgens voor een hoger bedrag weer lieten inhuren: het kwam door hen, het was een schande!

Ik kon alleen maar denken: good for them. De zorg betaalt verpleegkundigen al decennia te weinig, zadelt ze op met een gigantische berg administratie, en biedt amper ruimte voor soepele roosters. Wanneer je als zzp’er zowel meer verdient, betere zorg kunt leveren, minder onnut papierwerk op je dak krijgt en bovendien zelf kunt bepalen dat je graag alleen nacht- of weekenddiensten draait, is dat je recht.

Zorgverleners die ontslag nemen en voor zichzelf beginnen omdat ze zo betere zorg kunnen leveren dan ze als werknemer mogen: ook dat is marktwerking. Marktwerking van het goede soort, bovendien.

Het wachten is op het eerste ziekenhuis dat als coöperatie wordt gedreven.

Beeld: Fragment uit Arch / Wikipedia

Vestiging

De afschaffing van de dividendbelasting gaat niet door, besloot het kabinet gisteren na maandenlang geblunder. Premier Rutte voegde daar gisteren meteen aan toe dat de aldus uitgespaarde twee miljard per jaar alsnog naar het bedrijfsleven zouden gaan. Het ‘vestigingsklimaat’ moet namelijk gestimuleerd, en daar hebben volgens hem alle Nederlanders baat bij.

Ik betwijfel het. Van al het geld dat in het bedrijfsleven omgaat, belandt gaandeweg meer bij de bedrijven, hun top en hun aandeelhouders, terwijl er fors minder naar de werknemers gaat. Over die structureel dalende arbeidsinkomenquote – het deel van de door arbeid toegevoegde waarde dat naar werk gaat, in plaats van naar het kapitaal – maakt zelfs het IMF zich tegenwoordig publiekelijk zorgen. Moet dat bedrijfsleven dan echt nog meer geld worden toegeschoven?

Vorige week verdedigde Wimar Bolthuis zijn proefschrift. Hij vergeleek alle doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s van regeringspartijen met die van hun latere regeerakkoorden. Hij deed een opmerkelijke ontdekking: in alle verkiezingsprogramma’s sinds 1986 kwamen de burgers er steevast beter vanaf dan het bedrijfsleven, maar in de uiteindelijke regeerakkoorden was dat precies andersom. De logica: bedrijven stemmen niet en burgers wel. Tijdens de campagne worden huishoudens gepaaid, maar uiteindelijk worden bedrijven stelselmatig te worden ontzien, en krijgen de burgers de lastenverzwaring.

Beide systematieken wil Rutte nu flink versterken. Vanwege het vestigingsklimaat.

Was het kabinet verstandig, dan zou het die jaarlijks terugkerende twee miljard in hun geheel oormerken voor de energietransitie. Ook een klimaatdingetje, maar dan net anders.

Vorige week verscheen een hoogst zorgelijk IPCC-rapport: als we niet snel en radicaal het roer omgooien, zijn we te laat. Dan wordt de klimaatverandering een klimaatcatastrofe: onbeheersbaar, onstuitbaar en levensgevaarlijk. We zitten nu op 1 graad globale opwarming en de weersveranderingen breken record na record – van droogte, van warmte, van stormen en van sterfte.

Besteed die twee miljard alsjeblieft aan omschakeling, besparing, verduurzaming en recycling. We bouwen geen snelwegen meer maar investeren in beter openbaar vervoer, en in het ontwikkelen van andere vormen van gedeeld vervoer. We leggen een enorme taks op vliegen, en bedrijven moeten voortaan evenveel betalen voor energie als burgers al doen. Woningcorporaties krijgen geld om hun huurhuizen te verduurzamen en van het gas af te halen. We stoppen een boel geld in het ontwikkelen van efficiënte opslag van duurzame energie. We stoppen met intensieve veeteelt. We houden op met gif en monoculturen in de landbouw.

Web moeten koersen op een klimaat dat alle burgers ten goede komt. Want nog even, meneer Rutte, en er is geen land meer over waar iemand zich nog kan of wil vestigen – burgers niet, en bedrijven niet.

Beeld: Pixabay

Profileer- en publicatiedwang

Voor Follow the Money schreef ik gisteren een stuk naar aanleiding van het nieuws dat veel wetenschappers in rooftijdschrijften publiceren of verleid worden stukken te leveren voor flutconferenties. Sinds de invoering van de citatieindex en de bijbehorende publicatiedwang gaat er steeds meer mis met wetenschappelijke artikelen:

Vanochtend pakte de Volkskrant groot uit met nieuws over wetenschappelijke rooftijdschriften: bladen die tegen betaling en zonder enige kwaliteitscheck academische artikelen publiceren. Maar dat is niet het enige probleem waar de wetenschap mee kampt.

De publicatiedwang die al sinds eind vorige eeuw in de wetenschappelijke wereld heerst, is fnuikend. Wie niet publiceert, zakt op de citatieindex. En wie daarop zakt, krijgt minder (of geen) onderzoeksgeld en is zijn of haar baan niet altijd zeker.

Het fenomeen staat bekend als publish or perish: publiceer of verdwijn. Een van de akelige nevenverschijnselen ervan is een enorme wildgroei aan ogenschijnlijk nette wetenschappelijke tijdschriften, waar echter elke academische basis aan ontbreekt: auteurs betalen voor publicatie, er wordt geen peer review uitgevoerd, iedereen kan zijn brakke ei er tegen betaling in kwijt. Ook is een heel circuit ontstaan van schimmige ‘wetenschappelijke’ conferenties. Sommige wetenschappers doen naar hartenlust mee aan dit circus, anderen waarschuwen hun collega’s er juist voor.

Lees (gratis) verder op Follow the Money.

Uw volgende bank: Facebook

Grote techbedrijven zoals Amazon, Facebook en Google proberen steeds nieuwe markten te verzwelgen. Waar Amazon begon met boeken en films, en daar later wasmachines en schoenen aan toevoegde en tussendoor allerlei techbedrijfjes opkocht (een weg die ook het Nederlandse Bol.com volgt), hebben ze de laatste jaren nogal ‘afwijkende’ bedrijven opgekocht. Denk aan de overname vorig jaar van Whole Foods Market, een Amerikaans-Britse supermarktketen voor biologische producten. De laatste aanwinst, nog geen anderhalve maand geleden: PillPack, een online apotheek die tevens beschikt over grote hoeveelheiden patiëntengegevens.

Google heeft een tijdlang geprobeerd haar eigen versie van patiëntendossiers op te zetten (Google Health), en tracht daarnaast al een tijdje zijn voet tussen de deur te krijgen op het vlak van de kleine betalingen, via Google Wallet. Tot nu toe hebben ze PayPal niet kunnen wegvagen, maar de markt van onderlinge betalingen – van privépersoon naar privépersoon – is een zeer verleidelijke. En het wordt er steeds drukker.

De nieuwste mededinger op dat vlak: Facebook. Vanwege veranderingen op zowel de Europese als de Noord-Amerikaanse regelgeving over data-uitwisseling en open data, mogen derde partijen banken tegenwoordig vragen hun allerlei gegevens over hun klanten ter beschikking te stellen. Zowel Facebook als Amazon zijn daarin zeer geïnteresseerd.

Natuurlijk is toestemming van de klant een vereiste, maar tegelijkertijd is dat een makkelijk te nemen horde. Amazon speelt nu al ongetwijfeld met het idee haar klanten een maand gratis toegang tot Amazon Prime te geven, in ruil voor toegang tot hun bankgegevens – denk aan zaken als saldi, transacties en uitgeefpatronen. Het akelige van die te verlenen toestemming, is voorts dat die eenzijdig is. Indien u Facebook toegang verleent tot uw transacties, krijgen ze automatisch toegang tot de gegevens van mijn transacties met u, zelfs wanneer ik Facebook die toestemming heb ontzegd.

Je zit in de apps die Facebook nu bedenkt nog steeds gewoon bij je ‘eigen’ bank, maar doet allerlei onderlinge betalingen – geld voor een gezamenlijke lunch, samen de rekening delen na een etentje, een verrekening voor een tweedehands aankoop – dan via Facebook Messenger; zo ongeveer wat je nu met Tikkie kunt doen.

Maar Tikkie legt alleen een handig en haast onmerkbaar laagje over ‘ouderwetse’ bankoverschrijvingen, net zoals PayPal al deed. En Tikkie kijkt niet verder dan je betalingen. PayPal wel, en dat heeft dan ook geregeld accounts afgesloten en saldi bevroren omdat iemand volgens obscure regels ‘verdacht’ of een account ‘niet opportuun’ zou zijn.

Facebook wil meer. The Wall Street Journal berichtte gisteren dat Facebook met een aantal grote Amerikaanse banken in gesprek is om te ‘bekijken’ welke diensten zij hun klanten kunnen leveren, in ruil voor de bankgegevens van die klanten.

Een privacyschendend ‘vriendennetwerk’ dat mijn data aan adverteerders verkoopt. Ik kan niet wachten om mijn onderlinge betalingsverkeer ook via hen te laten lopen. What could possibly go wrong?

Afbeelding: via https://medium.com/@shortsample/facebook-is-a-bank-b9f4f7d6e64d

Vrijhandelsvervuiling

Trump was blij, en Juncker al evenzeer: de EU neemt meer soja en vloeibaar gas van de VS af, en in ruil daarvoor ziet Trump voorlopig af van verhoging van de importtarieven op goederen die de EU naar de VS exporteert. Hoera: de vrijhandel gered, waaronder Duitse auto’s, Nederlands staal en aluminium, en Amerikaanse soja.

De werkelijkheid ziet er ietwat anders uit. Juncker beheerst the art of the deal beter, want hij heeft Trump grotelijks genept. Politico.eu schreef terecht: ‘De EU bood aan te doen wat het al wilde doen. In ruil daarvoor beloofde de VS niet te doen wat het tot nu toe heeft nagelaten.’ Neem soja, licht Politico toe: de Europese boeren importeren dat om hun veestapel te voeren, en dankzij de handelsoorlog die Trump met China is begonnen, kopen de Chinezen hun soja nu in Zuid-Amerika. Die soja is prompt duurder geworden, en bijgevolg is Amerikaanse soja voor Europa nu goedkoper. De Europese boeren kochten daar sindsdien sowieso al meer in – daar hoefde Juncker niet aan te pas te komen.

Over het LNG-plan had Energeia/FD een nog scherpere sneer: ‘De Europese Unie die meer LNG zal kopen van de VS? Maar de EU is helemaal geen inkoper van gas en tekent ook geen leveringscontracten.’ Energeia legt vervolgens uit dat Russisch gas nog altijd 25 procent goedkoper is dan Amerikaans LNG, en dat het weinige LNG dat momenteel in Europese havens aankomt, hier vrijwel alleen als overslag belandt, op weg naar andere landen.

De kwestie zette me echter aan het denken over iets anders. Amerikaans LNG bestaat overwegend uit vloeibaar gemaakt schaliegas, het resultaat van fracking. Waarom zouden we überhaupt verheugd moeten zijn over de import van fossiele brandstoffen die op zo’n verfoeilijke manier worden gewonnen? Wie meent nu in hemelsnaam dat we de Groningse aardgaswinning met gerust hart kunnen verruilen voor het winnen van de laatste restjes bij elkaar geschraapt aardgas, via een proces dat drinkwater vervuilt en (alweer) aardbevingen veroorzaakt?

Laatst las ik een stuk over de mallemolen van vrijhandelsverdragen die de EU momenteel sluit: eerst met Japan, nu met Mercosur, een Zuid-Amerikaans handelsblok. Het is een grandioze uitruil, waarbij alle achterliggende industrieën zich permanent verlustigen aan vergezichten van weer nieuwe afzetmarkten voor hun producten en die voor elke denkbare achteruitgang elders compensatie zoeken. In verdrag A verliezen de boeren, dus die moeten we tegemoetkomen in verdrag B; hier winnen de autofabrikanten, dus daar mogen ze best een beetje meer lijden ten gunste van de boeren.

Maar nergens, werkelijk nergens in al die vrijhandelsverdragen en -onderhandelingen komt de gedachte aan bod dat het hoog tijd is om minder goederen en grondstoffen over de aarde heen en weer te slepen. Laat staan dat minder, maar wel duurzamer en zorgvuldiger produceren op de agenda staat.

Vrijhandel gaat steeds meer lijken op een vrijbrief om te blijven vervuilen.

Afbeelding: FuzzyDunlop / Pixabay

Vliegbewegingen

‘Wij kunnen allang volop vliegen, en ik snap best dat mensen in China dat ook willen nu de welvaart er toeneemt. Datzelfde geldt voor Afrikaanse landen. De luchtvaart mag gerust groeien, wat mij betreft,’ zei D.

‘Zelfs wanneer we de klimaatdoelen netjes halen, waar we nu niet bepaald op afkoersen, doet die vliegerij alle inspanningen om de temperatuurstijging te beteugelen, alsnog teniet,’ zei ik. ‘Lucht- en scheepvaart vallen buiten alle verdragen, en ze groeien ongebreideld door. Vind je het dan nog een goed idee?’

‘Eigenlijk vind ik het wel een recht, een mensenrecht, om te reizen en de wereld te kunnen zien,’ zei D.

‘Ik wil niemand het recht op reizen ontzeggen,’ zei L, ‘maar vliegen is nu bizar goedkoop. Dat je voor 50 euro heen en weer naar Barcelona kunt vliegen is toch bezopen? Met de trein heb je dan net twee enkeltjes Maastricht. We subsidiëren nu met ons allen de vliegtuigmaatschappijen. Er zit geen btw op vliegtickets, geen accijns op kerosine. Wil je vliegen? Prima, maar betaal dan een fatsoenlijke prijs.’

D trok een wenkbrauw op. ‘Hoeveel had jij ook alweer betaald voor je vakantie naar Seoul vorige maand?’ vroeg hij L grijzend.

‘Ik wil nog één keer vliegen,’ zei ik. ‘Voor een duikvakantie. Maar verder wil ik het niet meer.’

Ze keken me verbaasd aan. Was dat niet erg radicaal, nog maar één keer vliegen in mijn hele leven? ‘Valt wel mee,’ zei ik verzoenend, ‘ik ben immers van de generatie voor wie vliegen nog een uitzondering was, en ik beschouw het als iets heel duurs. Ik ben een soort Chinees, in dat opzicht.’

Het stomme is: vliegen is eigenlijk nog steeds schandalig duur. Alleen stellen we de betaling van de werkelijke kosten ervan uit en trekken we met elke vlucht liever een wissel op onze toekomst, en op die van onze kinderen. Onze schier ontembare vlieglust wordt gevoed met spotgoedkope tickets, en de luchtvaart groeit maar door. Misschien kun je tegenwoordig juist maar beter niet vliegen, opdat je kinderen later nog iets van de wereld kunnen zien. Of een draaglijk leven hebben.

‘Laatst zag ik een kaart van Amsterdam met daarop alle vluchtpatronen,’ zei L. ‘We zijn omsloten door vliegverkeer. Amsterdam kan niet meer uitbreiden vanwege Schiphol: elke wijk die we nog aan de stad zouden kunnen bouwen, wordt verhinderd omdat-ie een overmaat aan geluidshinder zou hebben.’

‘Je kunt er toch niets tegen doen,’ zei D. ‘Als Europa de luchtvaart beperkt, en de rest van de wereld niet, helpt het toch niet.’

‘Dat helpt wél,’ zei ik. ‘Als alle vluchten vanuit Europa fors duurder worden, heb jij niks meer aan de bodemprijzen van RyanAir: om daar dan nog gebruik van te kunnen maken, moet je eerst maar zien dat je Europa uit komt.’

We zwegen. Boven de skyline van Amsterdam zagen we een vliegtuig tot grote hoogte klimmen. Piew-piew, deed ik met mijn vinger, en schoot het kreng de lucht uit.

Kaartje: Schiphol vs. het Groene Hart van Nederland, Kwaliteitatlas.

Oplichting loont, helaas

Het was een heterdaadje geweest, schreef hij. Hij had mijn computer gehackt en had zowel opnames gemaakt van de vunzige sites die ik bekeek, als van de dingen die ik deed terwijl ik daarnaar keek. Voorts had hij al mijn contacten van mijn computer geplukt. Als ik niet binnen twee dagen 3600 dollar zou overmaken op zijn bitcoin-account, dan stuurde hij al die mensen de video in kwestie op. Ging ik op zijn eisen in: zand erover, niets aan de hand, prettig zaken te hebben gedaan.

Nu schrik ik niet snel, en bezoek ik zelden sekssites. Masturberen achter de computer doe ik ook nooit, want mijn bureau staat pal naast het raam. Bovendien is mijn webcam afgeplakt.

Waar ik wel van schrok, was de titel van de chantagemail: die bevatte een oud wachtwoord van me, voor LinkedIn. Verhip. Dus die klojo wist wel iets van me.

Ik dacht even na. De feiten klopten niet, de chanteur mailde geen bewijs voor zijn claims – zelfs geen screenshot van mijn desktop, of van mij – en het wachtwoord was oud. Wacht: was LinkedIn niet een paar jaar geleden gehackt, en daarna had ik dat wachtwoord toch veranderd? Bovendien: hoe ver komt iemand met mijn wachtwoord daar, aangezien ik overal een ander wachtwoord gebruik?

Maar ook realiseerde ik me dat je al vrij handig met computers moet zijn om te snappen dat dit een scam was. Stel dat je de filiaalmanager van een AH-filiaal bent en je kreeg zo’n mail, je keek wel ’s online naar porno en je had je webcam niet afgeplakt: hoe groot was dan de kans dat ja als de sodemieter betaalde, al was het maar voor de zekerheid?

Ik besloot de mail online te zetten, twitterde erover en lichtte wat kenners in. Al snel kreeg ik meer informatie: ja, dit was een nieuwe oplichterstruc, vorige week voor het eerst gesignaleerd; anderen hadden hem ook gekregen, allemaal met andere bedragen en andere bitcoin-rekeningen. Iemand vertelde me hoe ik het crypto-account van de onverlaat kon opzoeken.

Een vriendin mailde: zij had ook zo’n mail gekregen, en sliep er al twee dagen niet van. De politie wist haar niet te helpen. ‘Betalen of niet betalen, eh ja, nou nee, de keus is aan u. Wij weten het verder ook niet.’

Sinds dit weekend houd ik de bitcoin-accounts van twee zulke oplichters in de gaten hier nummmer een, hier nummer twee). Ze hebben inmiddels samen negen slechtoffers verzameld, die in totaal 2,24 bitcoin hebben overgemaakt. Dat is, omgerekend naar de huidige koers, liefst 15.000 dollar. [Nu, een dag later, op dinsdagavond 17 juli, is de stand elf slachtoffers en 3,25 bitcoin, oftewel 23.822 dollar.)

De les: schrik niet te snel. Neem voor elke site een ander wachtwoord, gebruik een wachtwoorden-portemonnee, versleutel belangrijke bestanden (Bits of Freedom kan je meer over computerveiligheid vertellen), en plak je webcam af zodra je ’m niet gebruikt. Plus: de politie behoeft serieuze opvoeding in digitale misdaden.

Bovenal bewijst deze oplichterij dat iedereen wel iets te verbergen heeft: voor vrienden, familie en collega’s; voor hackers, en zelfs voor de overheid. Bescherm zelf je privacy. Doe je dat niet, dan ben je helaas een makkelijke prooi.

Nawoord: Op 18 augustus verscheen op Krebs on Security een uitgebreid stuk over de zogeheten screencam extortion scam. Wie erachter zaten? Waarschijnlijk Russische oplichters, en daarna haakten een boel kruimeldiefjes aan.

Chantage

Ha ha ha. Vanavond kreeg ik een Engelstalig blackmail-mailtje: iemand die claimt mijn wachtwoorden en al mijn contacten te hebben, en precies weet welke vunzige videosites ik bezoek en die bovendien video’s heeft van de perverse dingen die ik achter mijn computer doe. Nu is mijn webcam afgeplakt, maar dat terzijde. Iemand zin om deze Lupe te helpen traceren? Misschien kunnen we het vod wat trammelant bezorgen. Oh en als er rare video’s van ‘mij’ verschijnen, dan weet u wat er aan de hand is :)

Eerst de mail, dan de headers.

Mail van Lupe:

I will directly come to the point. I know that link_me2 is your pass word. More importantly, I do know about your secret and I’ve evidence of this. You don’t know me personally and no one employed me to investigate you.

It’s just your bad luck that I stumbled across your misdemeanor. In fact, I actually placed a malware on the adult vids (porn) and you visited this site to have fun (you know what I mean). When you were busy watching video clips, your web browser started functioning as a Rdp (Remote control desktop) with a key logger which provided me access to your display screen and webcam. Just after that, my software program gathered every one of your contacts from your messenger, fb, as well as mailbox.

Next, I put in more hours than I probably should have into your life and made a double screen video. 1st part displays the recording you had been viewing and second part displays the view from your web camera (its you doing dirty things).

Honestly, I’m ready to forget all about you and allow you to continue with your daily life. And my goal is to offer you two options that will achieve that. The above choices either to ignore this letter, or perhaps pay me $3600. Let’s explore these 2 options in details.

Option 1 is to ignore this message. You should know what is going to happen if you opt this path. I definitely will send your video to your entire contacts including friends and family, colleagues, and so on. It doesn’t protect you from the humiliation your household will face when friends and family find out your sordid details from me.

Other Option is to pay me $3600. We will call it my “privacy fee”. Now let me tell you what happens if you choose this path. Your secret remains your secret. I’ll destroy the video immediately. You continue on with your daily life as if nothing like this ever happened.

Now you may be thinking, “I should go to the cops”. Let me tell you, I have covered my steps to ensure this message cannot be linked returning to me and it will not steer clear of the evidence from destroying your daily life. I’m not trying to break your bank. I just want to get paid for efforts and time I put into investigating you. Let’s assume you have chosen to make all this go away and pay me the confidentiality fee. You will make the payment through Bitcoins (if you don’t know this, type “how to buy bitcoins” in google)

Required Amount: $3600
Receiving Bitcoin Address: 169rDGiiDxTKknBYgLPDq4sCQJjKgejkni
(It is cASe sensitive, so copy and paste it carefully)

Tell no-one what you should be transferring the bitcoin for or they possibly will not sell it to you. The task to obtain bitcoin usually takes a short time so do not put it off.
I’ve a special pixel in this message, and right now I know that you’ve read this mail. You have 2 days to make the payment. If I don’t receive the BitCoin, I will, no doubt send your video recording to your entire contacts including close relatives, colleagues, and so on. You better come up with an excuse for friends and family before they find out. Nonetheless, if I do get paid, I’ll destroy the video immediately. It is a non-negotiable offer, thus please don’t waste my personal time and yours. Your time has started.

Headers:

Return-Path:
Delivered-To: karin@spaink.net
Received-SPF: Pass (sender SPF authorized) identity=mailfrom; client-ip=40.92.255.32; helo=apc01-hk2-obe.outbound.protection.outlook.com; envelope-from=mamedwardoneilllta@outlook.com; receiver=karin@spaink.net
Received: from APC01-HK2-obe.outbound.protection.outlook.com (mail-oln040092255032.outbound.protection.outlook.com ¹)
(using TLSv1.2 with cipher ECDHE-RSA-AES256-SHA384 (256/256 bits))
(No client certificate requested)
by mail.high5.nl (Postfix) with ESMTPS id 6D1E19AA7F9
for ; Sat, 14 Jul 2018 21:26:15 +0200 (CEST)
DKIM-Signature: v=1; a=rsa-sha256; c=relaxed/relaxed; d=outlook.com;
s=selector1;
h=From:Date:Subject:Message-ID:Content-Type:MIME-Version:X-MS-Exchange-SenderADCheck;
bh=qghn3dGNPjiUb7Dla0JPse1sKmoutEJrYqs/3hvjf2E=;
b=ZIkmhLDlNXW73lSHi9debfIyfg7hFw76+L3p5KmxCeOZ78O/DS16pNMqU7jVs4DD5pJWINzCJ0wBs18DrnLYJti2YpAG1No9VrRmKbYjlFHlH+vAvEQKhL7SeByRG0lwh/XT6s/Da8EIFiqoo5F9WyA0ycynf8cWGG1BOCDyqzi1UGMDhIF7AOvfFUIAf8xl7LfqEMrP8226IpWHtUOD5fXztB/qjSai9PtBD89SRcOrEhLCvFgHOhKps8nDrs2iPdR6PM9SATWY8UjJ3Lj/tG2JCrSNIw7v6KOdKVEHa3maBzRjyU3AGYcuCwNjNJ6DvCo1vA5VtR37S5iegDd2TQ==
Received: from HK2APC01FT005.eop-APC01.prod.protection.outlook.com
(10.152.248.60) by HK2APC01HT010.eop-APC01.prod.protection.outlook.com
(10.152.248.133) with Microsoft SMTP Server (version=TLS1_2,
cipher=TLS_ECDHE_RSA_WITH_AES_256_CBC_SHA384_P384) id 15.20.952.17; Sat, 14
Jul 2018 19:26:10 +0000
Received: from SG2PR06MB2409.apcprd06.prod.outlook.com (10.152.248.54) by
HK2APC01FT005.mail.protection.outlook.com (10.152.248.148) with Microsoft
SMTP Server (version=TLS1_2,
cipher=TLS_ECDHE_RSA_WITH_AES_128_CBC_SHA256_P256) id 15.20.952.17 via
Frontend Transport; Sat, 14 Jul 2018 19:26:10 +0000
Received: from SG2PR06MB2409.apcprd06.prod.outlook.com
([fe80::b8a8:f9b2:c629:8b68]) by SG2PR06MB2409.apcprd06.prod.outlook.com
([fe80::b8a8:f9b2:c629:8b68%13]) with mapi id 15.20.0952.021; Sat, 14 Jul
2018 19:26:09 +0000
From: Lupe Samuel
To: “karin@spaink.net”
Subject: Re: karin – link_me2
Thread-Topic: karin – link_me2
Thread-Index: AQHUG6iE8WyrTKUjnU+QbCTBga/2IA==
Date: Sat, 14 Jul 2018 19:26:09 +0000
Message-ID:
Accept-Language: en-US
Content-Language: en-US
X-MS-Has-Attach:
X-MS-TNEF-Correlator:
x-incomingtopheadermarker: OriginalChecksum:2F256537CF006077ED14336DB5A56DD1DB33146BF3F2ADC96CEED5C599274899;UpperCasedChecksum:66B53EDA47EF6793B429CEBD02DE7C9204A6F0338D98E60BF228BE242C601DF3;SizeAsReceived:6788;Count:43
x-tmn: [BP208SReWpvtYUizdFjGIqUO3qnALeMP]
x-ms-publictraffictype: Email
x-microsoft-exchange-diagnostics: 1;HK2APC01HT010;7:gL/TyZHWTdnWkRXhHVACvtc/D+CA3IBWY5pZdYqDMfFziFDAm19Fndc3IJBoGl1UwLaMV5hoUuQ38JD9jgKacm07Wt9NPeetex9iT5EIqNYPCbrTBm+WcTcLBbExe6ILwJTSGvVLk+bNRH1bViN1kg6pQq7SeccuOt/cKMQ68Pk01q02A/l7nfmqC8fGksSKpVfM1KH542hSmwdIOh9i86dg7gIYHF3WGKSddbKjsMX0DosyHvLPcfn2jIUQy34e
x-incomingheadercount: 43
x-eopattributedmessage: 0
x-microsoft-antispam: UriScan:;BCL:0;PCL:0;RULEID:(7020095)(201702061078)(5061506573)(5061507331)(1603103135)(2017031320274)(2017031324274)(2017031323274)(2017031322404)(1603101448)(1601125500)(1701031045);SRVR:HK2APC01HT010;
x-ms-traffictypediagnostic: HK2APC01HT010:
x-exchange-antispam-report-cfa-test: BCL:0;PCL:0;RULEID:(82015058);SRVR:HK2APC01HT010;BCL:0;PCL:0;RULEID:;SRVR:HK2APC01HT010;
x-forefront-prvs: 07334CBCCD
x-forefront-antispam-report: SFV:NSPM;SFS:(7070007)(189003)(199004)(87572001)(86362001)(8676002)(2501003)(5250100002)(7696005)(8936002)(106356001)(20460500001)(6916009)(74316002)(105586002)(1730700003)(5660300001)(81156014)(5640700003)(229853002)(54896002)(14454004)(55016002)(82202002)(6346003)(68736007)(25786009)(99286004)(26005)(426003)(2900100001)(486006)(476003)(2351001)(14444005)(256004)(56003)(6246003)(19627235002)(10156002)(33656002)(97736004)(104016004)(53906005)(102836004)(6436002)(98824002)(42262002);DIR:OUT;SFP:1901;SCL:1;SRVR:HK2APC01HT010;H:SG2PR06MB2409.apcprd06.prod.outlook.com;FPR:;SPF:None;PTR:InfoNoRecords;MX:1;A:1;LANG:;
received-spf: None (protection.outlook.com: outlook.com does not designate
permitted sender hosts)
authentication-results: spf=none (sender IP is )
smtp.mailfrom=mamedwardoneilllta@outlook.com;
x-microsoft-antispam-message-info: UIUU1e46EGQCTrn0M1cBDU3Yahm7igV3tA24Uy2Q0ByZm1MgCVPmwh+iA4JRIB2D1Zctyvjh0aSJJcgkBTvxq/gN1YLFDUnULb5lO5roMdzF9p5jcbLFQyUy7BzQHjjcfuiMkSl0kKBv3buJF6+kbyg88CH5xfCEKkqx6boKHXvicP3FtJn2UpwGQChY5sFtO9NaOgRYf7dpeXPL0cCfZqnpbi/A63zJVY7RiyN+8ko=
Content-Type: multipart/alternative;
boundary=”_000_SG2PR06MB2409E2937AC07AF15AE66C2BC85F0SG2PR06MB2409apcp_”
MIME-Version: 1.0
X-OriginatorOrg: outlook.com
X-MS-Exchange-CrossTenant-RMS-PersistedConsumerOrg: 7181d4b0-87d6-4f4e-ba33-0d3746212cec
X-MS-Exchange-CrossTenant-Network-Message-Id: 70f93cd1-0374-4155-7f21-08d5e9bfa770
X-MS-Exchange-CrossTenant-rms-persistedconsumerorg: 7181d4b0-87d6-4f4e-ba33-0d3746212cec
X-MS-Exchange-CrossTenant-originalarrivaltime: 14 Jul 2018 19:26:09.9517
(UTC)
X-MS-Exchange-CrossTenant-fromentityheader: Internet
X-MS-Exchange-CrossTenant-id: 84df9e7f-e9f6-40af-b435-aaaaaaaaaaaa
X-MS-Exchange-Transport-CrossTenantHeadersStamped: HK2APC01HT010

–_000_SG2PR06MB2409E2937AC07AF15AE66C2BC85F0SG2PR06MB2409apcp_
Content-Type: text/plain; charset=”Windows-1252″
Content-Transfer-Encoding: quoted-printable

Show 1 footnote