Keuze

Onderzoeksjournalist Michael Moss schreef een boek over de voedingsindustrie. Hij ontdekte dat tegenwoordig aan zowat al ons voedsel extra vet, suiker en zout wordt toegevoegd. We krijgen daardoor meer zout, vet en suiker binnen dan ooit tevoren, en dat in een tijd waarin diezelfde voedingsindustrie ons te pas en te onpas voorhoudt dat hun product ‘light’ is, dan wel ‘een verantwoorde keuze’.

Moss was in Nederland om de vertaling van zijn boek luister bij te zetten en de Volkskrant publiceerde gisteren een interview met hem. Moss legde bereidwillig uit dat de consumptie van suiker, vet en zout ons telkens weer een fysiologische kick levert, een sensatie die subiet effect heeft op het pleziercentrum in ons brein, en die daardoor moeilijk door ons verstand of ons geweten is tegen te gaan.

Het vernuft van de voedingsindustrie, legde Moss uit, is dat zij nauwgezet heeft uitgezocht bij welke hoeveelheden en welke balansen die kick wordt omgezet in hunkering: wanneer willen we alleen maar meer, meer, meer? Hoe schakel je ons inherente verzadigingsmechanisme het beste uit?

De interviewer deed een moedige poging om advocaat van de duivel te spelen. ‘Daar zijn we zelf bij,’ zei hij, ‘uiteindelijk bepaal ik toch zelf of ik een zak chips of een Mars eet?’

Waarna Moss de volgende vernietigende repliek gaf: ‘De voedingsindustrie doet niets liever dan dat benadrukken, want (het idee dat het onze eigen vrije keus is) leidt de aandacht van henzelf af. Het probleem is: het is geen eerlijke strijd. Voedingsbedrijven wenden alle middelen aan om je te verleiden. Wij hebben een natuurlijk mechanisme dat voorkomt dat we teveel eten van één ding. [..] Wetenschappers uit de voedselindustrie hebben hun producten zo ontwikkeld dat ze dit mechanisme kunnen omzeilen.’

Daar sta je dan met je blote tanden.

Niet alleen is de notie van ‘vrije keus’ van het individu – van u en van mij – inderdaad een nogal breekbaar begrip, gezien in het licht van de miljardencampagnes van de voedselindustrie om ons over te halen tot de consumptie van hun goederen. Om nog niet te spreken over hun jarenlange wetenschappelijk onderzoek dat uitsluitend als inzet had hoe ze uw en mijn vrije keuze nu het beste kunnen ondermijnen. Juist dat telkens weer benadrukken dat het uiteindelijk toch onze eigen keus is om troep te eten, is de schaamlap waarachter de voedselindustrie zich verschuilt.

Zodat Michael Moss me iets cruciaals leerde: vrije keus en kapitalisme verhouden zich kennelijk bijzonder slecht. Want door te benadrukken dat elk individu verantwoordelijk is voor zijn eigen keuzes, laten we na om de industrie – die uiteindelijk bepaalt uit welk scala we kunnen kiezen – verantwoordelijk te stellen voor hun keuzes.

En zij zijn het die steeds meer vet, suiker en zout aan ons voedsel zijn gaan toevoegen. Niet wij.

Author: Spaink

beheerder / moderator

22 thoughts on “Keuze”

  1. en daar sta je dan in de winkel producten te vergelijken………..
    het een nog erder als het ander en je moet toch eten
    maar het is niet meer direct uit de tuin, of bij de boer weg
    welke tuin, raak mijn tuintje kwijt zelfs
    en het is de vraag of ik er een voor terug krijg

  2. Buh, krijgen we die kruistiocht tegen zout en vet weer. Ik moet tegenwoordig ‘s zomers extra zout op m’n eten doen omdat ik anders flauw wordt van het zoutgebrek door zweten. Gelukkig is het niet duur.

  3. Pingback: Keuze | Sargasso
  4. Hear hear! Ik zou al te graag zien dat de industrie aan banden wordt gelegd omdat het inderdaad nagenoeg onmogelijk is normaal en normaal geprijsd te eten en drinken zonder dat er eigenlijk te veel vet, suiker en zout in zit. Iets wat bovendien erger wordt naarmate voedsel en drinken goedkoper wordt. Zo is de Aldi relatief goedkoop, kan veel prima smaken maar is dat laatste vooral omdat er overwegend meer vetten en suikers worden gebruikt. Mensen met een kleine beurs hebben er zo nog minder over te vertellen dan degenen die het zich kunnen veroorloven enigszins op etiketten te winkelen.

  5. @CiNNeR: je geeft dus eigenlijk toe dat er veel waars in de uitdrukking “Bah, wat gezond” zit. Dat wat sommigen hier gezond eten noemen smaakt beduidend minder goed.

  6. Eigen keus? Toch gek dat ik me niet kan heugen wanneer ik voor het laatst zout aan mijn eten heb toegevoegd. Is kennelijk niet meer nodig.

    Wellicht een aardige toevoeging: http://tinyurl.com/l3du99f Beschrijft (in het Engels) de situatie in Zuid-Texas, een van de armste regio’s in de VS met een ruim meer dan gemiddelde incidentie van obesitas en diabetes. Ervoor kiezen om gezond te eten lijkt (daar) vrijwel onmogelijk met weinig te makken.

  7. Rudolf de tvkok heeft zo’n mooi delftsblauw tegeltje waarop staat:
    Calorieën? Dat zijn toch die beestjes die elke ochtend je kleding kleiner maken.

    Meer suiker, vetten en zout betekent ook dat die (industrie)voeding wereldwijd wordt verkocht. Maw zo blijven de produkten langer houdbaar om ‘vers’ in land van bestemming aan te komen.

  8. Het is eigenlijk vreemd dat er hier zo’n fanatieke discussie is ontstaan over roken en de e-sigaret en dat die niet ontstaat over onze voeding. En dat terwijl voeding noodzakelijk is voor ons levensonderhoud en tabak niet….

    Er zijn immers parallellen tussen de tabaksindustrie en de voedselindustrie: Beiden stoppen extra, verslavende stoffen in hun producten om de mens er verslaafd aan te maken.

    Het enige alternatief: Biologische voeding gaan eten, is op korte termijn niet haalbaar, want de productie zou bij lange na niet aan de vraag kunnen beantwoorden.

    J.

  9. @ Janus, post 7,

    Vreemd?! Rokers zijn junkies en met junkies valt zelden te praten over de gevolgen.

    Rokers vonden het heel normaal en vanzelfsprekend om niet rokers “uit te roken” en als je er wat van zei was je een zeikerd.

    Nicotine is een krachtige organische verbinding en zwaar giftig; waar de schadelijke grens ligt is nog steeds niet duidelijk…

    De e-sigaret brengt o.a. nicotine in de lucht en die wil ik als niet-roker ook niet inademen.

    Door de introductie van de e-sigaret loopt de niet-roker een (ongevraagd) extra gezondheidsrisico als de e-sigaret in openbare ruimte wordt gebruikt.

    De gezondheidsdiscussie over (mee)roken kan dus helaas helemaal opnieuw gaan beginnen.

  10. @ Karin Spaink,

    Schokkend hoor! De voedingsindustrie die voedingsmiddelen bewerkt zodat wij er steeds meer van gaan eten.

    Vergeet ook niet dat de voedingsindustrie geleidelijk de voedselverpakkingen heeft vergroot zodat er meer voeding kon worden verkocht; anderhalve liter cola in een “bekertje” is tegenwoordig heel normaal en (letterlijk) een kleine emmer met popcorn en de film kan beginnen…

    U zei:

    “Juist dat telkens weer benadrukken dat het uiteindelijk toch onze eigen keus is om troep te eten, is de schaamlap waarachter de voedselindustrie zich verschuilt”.

    Of er een eigen keus (vrije wil) bestaat is nog arbitrair: maar heeft de steeds dikker wordende consument dan zelf totaal geen eigen verantwoordelijkheid?

    Zou een serieverkrachter dan ook de porno-industrie de schuld kunnen geven voor de verlokkingen/gedragsveranderingen die deze industrie genereert?

  11. Tartarus (8),

    Vreemd? Nee, niet echt, het fanatisme dat sommige onderwerpen oproepen is mij bekend. Ik had beter het woord ‘bizar’ kunnen gebruiken, want bizar is het wel dat ‘genotsmiddelen’, althans hier, een veel heftiger reactie oproepen dan voedsel, terwijl je ‘genotsmiddelen’ niet nodig hebt.

    En over 9,

    De vrije wil wordt gekanaliseerd door de aanwezige mogelijkheden. Iemand die een minnares wil, maar een vrouw heeft met een mitrailleur, zal zich ernstig in zijn vrije wil beperkt voelen. :))

    En uiteraard heeft de consument een eigen verantwoordelijkheid. Bij een verslaving is die volkomen duidelijk: er kan ook gekozen worden voor het geheel stoppen van het gebruiken van het betreffende gif, maar bij voedsel ligt dat anders, daar kan niet mee gestopt worden. (Nou ja, het kán wel – *grijns* – maar het ligt toch ‘wat’ lastiger.)

    En aangezien er niet mee gestopt kan worden, wordt de vrije wil in veel gevallen beperkt door de inhoud van de portemonnee. Gezinnen met kinderen kunnen het zich, als ze een minimuminkomen hebben, veelal niet permitteren om (bijvoorbeeld) biologisch te gaan eten. En aangezien de laagstbetaalden met een baan tegenwoordig niet veel meer verdienen dan het bijstandsniveau, zijn dat dus heel veel mensen.

    Dus ben ik het met Karin eens, dat hier een grote verantwoordelijkheid ligt bij de voedselproducenten: Ook het goedkope(re) voedsel zou vrij moeten zijn van overbodige en veelal verslavende – suiker – toevoegingen. Het lijkt me eerder dat die toevoegingen dat voedsel duurder maken, ze hoeven er toch niet in?

    Dat ze nodig zijn voor de houdbaarheid – Wijzij 6 – betwijfel ik. Om een voorbeeld te noemen: We hoeven in deze tijd toch niet meer het vlees te pekelen om de houdbaarheid te verlengen? En suiker erin? Dan wordt het ook lekkerder voor ongedierte….

    Groet, J.

  12. @ Janus, post 10,

    Het zou waarschijnlijk geen enkel probleem zijn dat de voedselindustrie in zowat al ons voedsel extra vet, suiker en zout stopt als de Nederlandse bevolking niet steeds dikker werd.

    Het toegevoegde zout, vet en suiker krijgt nu uitsluitend de schuld waardoor de obesitas-epidemie in Nederland zeer zorgelijke vormen begint aan te nemen.

    Wijzij, in post 6 geeft het, naar mijn mening exact aan waar het echte wetenschappelijke onderbouwde probleem ligt; citaat:

    “Rudolf de tv-kok heeft zo’n mooi delfts-blauw tegeltje waarop staat:
    Calorieën? Dat zijn toch die beestjes die elke ochtend je kleding kleiner maken”.

    Veel dikke mensen vinden het heel normaal om dergelijke grote hoeveelheden calorieën “weg te werken”, dat men onweerlegbaar natuurkundig wel steeds dikker moet worden…

    Wat ik al zei: De voedselfabrikanten hebben ook massaal hun verpakkingen vergroot; maar of dat dan maar moet betekenen dat je de gehele (veel te grote) inhoud in 1 keer moet consumeren is de vraag.
    Tenzij je natuurlijk het verschil niet kan of wil zien tussen een zakje chips van 80 gram of 300 gram…

    Jij zei:

    “Gezinnen met kinderen kunnen het zich, als ze een minimuminkomen hebben, veelal niet permitteren om (bijvoorbeeld) biologisch te gaan eten. En aangezien de laagstbetaalden met een baan tegenwoordig niet veel meer verdienen dan het bijstandsniveau, zijn dat dus heel veel mensen”.

    De laagstbetaalden of mensen op het bijstandsniveau zouden hun bestedingspatroon eens moeten bekijken:

    Een auto rijden, op vakantie gaan, roken, alcohol drinken of een zelfs huisdier houden kan niet als je behoort tot de laagstbetaalden of een bijstandsuitkering krijgt; mede dankzij de ook nu regerende Nederlandse politici die de mensen met de laagste inkomens nog steeds consequent jaren lang het allerhardste straft!

    De meeste (veel) te dikke mensen zijn laagopgeleid; hebben waarschijnlijk een onderdanig naar klote leven en vinden waarschijnlijk uitsluitend nog troost in “het feestje in hun mond” door regelmatig veel te veel te eten.

    Waarom zijn de meeste hoogopgeleide werkende mensen niet (veel) te dik en zijn niet “verslaafd” aan vet of suiker?

    Veel te dik worden heeft helemaal niets te maken met eten, maar is een, mede door onze (r)overheid bewust veroorzaakt psychologisch probleem.

  13. @ CiNNeR, post 11,

    Wederom verzoek ik u om uw post persoonlijk te richten op wie u commentaar heeft.

    Het is namelijk uw goed recht en maakt discussiëren een stuk eenvoudiger en aangenamer.

    Sommige voorbeelden die ik gebruik kunnen schokkend zijn; dit doe ik nooit om mensen te kwetsen en of zelfs te beledigen!

    Blijkbaar kon ik op dat moment niet iets beters verzinnen…

    Mijn verontschuldiging als ik bij u stress heb veroorzaakt.

  14. Tartarus (12),

    Grote verpakkingen hoef je natuurlijk niet in één keer leeg te eten, maar de neiging om dat te doen heb ikzelf ook. Het is dan wel mogelijk om niet alles in één keer op te eten, maar alles opeten sluit waarschijnlijk aan bij een oud instinct toen voedsel nog schaars was en je nooit wist wanneer je weer wat kon vinden. Kleine verpakkingen zijn idd beter, je hebt minder de neising om een nieuwe aan te breken dan een al aangebrokene leeg te eten/drinken.

    Q: “Veel te dik worden heeft helemaal niets te maken met eten, maar is een, mede door onze (r)overheid bewust veroorzaakt psychologisch probleem.”

    Ik weet niet of de schuld daarvoor zo duidelijk bij de overheid ligt. De zwakkeren en de dommeren zullen altijd aan het kortste eind trekken in welke samenleving dan ook. En daar voelen ze zich rot door en dat neigt naar compensatiegedrag. En daarvoor biedt onze welvaart meer dan voldoende mogelijkheden, eten is er eentje van. En de commercie profiteert daarvan. Maar wat ik al zei: de overheid heeft hierin wel een taak om de boel te reguleren.

    Groet, J.

  15. @ Janus, post 14,

    Onze ideeën liggen volgens mij niet ver uit elkaar, maar de rol van de overheid vind ik in jou betoog iets te summier.

    Onze overheid staat o.a. tot op de dag van vandaag wel tv-reclames toe waarin het doodnormaal is om tijdens reclames mensen te laten zien die onverantwoordelijk/abnormaal gedrag vertonen.

    Denk b.v. aan de reclame van Jumbo, waar een vader het doodnormaal vindt om zijn boterham te bedelven met broodbeleg, omdat Jumbo toch de goedkoopste is.

    Onze overheid vond het ook een erg goed idee om de banken de vrij teugels te geven en zodoende konden er 7 miljoen woekerpolissen worden verkocht.

    Mensapen leren vooral door visuele voorbeelden: Beleen nu de overwaarde van uw huis werd er dagelijks op de tv verkondigd, want dat is aftrekbaar, dus je bent belasting-technisch een dief van je eigen portemonnee werd er voor 2008 ELKE dag op de tv gezegd.

    De laagbetaalden worden al meer dan 15 jaar o.a. belastingtechnisch gestraft en toeslagen en andere regelingen verdwijnen geruisloos en geniepig.
    20 jaar geleden kon je van een bijstandsuitkering normaal leven, nu is dat (bijna) onmogelijk en lijd je pure en schrijnende armoede.

    De laagbetaalden/bijstanders krijgen een steeds naarder en beperkter leven en hun financiële mogelijkheden worden elk jaar kleiner; dat je dan het basale nare overmachts-/rotgevoel probeert te onderdrukken met een overdaad aan (vet) voedsel is een bewezen psychologisch mechanisme.

    Groet,

    T

  16. Tartarus (15),

    Jij schreef in 12: “Veel te dik worden heeft helemaal niets te maken met eten, maar is een, mede door onze (r)overheid bewust veroorzaakt psychologisch probleem.”

    En dát gaat me te ver. Ik denk dat van de psychische problemen van de lagere klassen allang sprake was, nog vóórdat er sprake was van overheden. Dát bedoelde ik aan te geven. Dat ze worden voortgezet en versterkt door het overheidsbeleid, staat ook voor mij als een paal boven water. Een overheid die die problemen zou willen verminderen – hoe wenselijk is dat! – zou een tegenovergesteld beleid moeten voeren.

    En begin me niet over reclame, daar worden de mensen eerst mentaal door vergiftigd en uiteindelijk fysiek en financiëel, in de zin dat ze hun geld zinloos kwijt raken. En de overheid speelt daarin – inderdaad: door het toe te laten – een buitengewoon kwalijke rol.

    Groet, Janus.

  17. Hoi Janus, post 16,

    Mooi, wij zijn het oneens! :)

    Ik denk het volgende:

    Uiteraard zijn psychische problemen van de lagere klassen van alle tijden, maar dat is pas ongeveer de laatste 20 jaar ook duidelijk zichtbaar geworden doordat mensen veel te dik zijn geworden.
    Kort door de bocht: hoe dikker de mens, hoe groter het psychologische probleem.

    Kijk naar “oud” beeldmateriaal/documentaires uit de jaren 1970; op dat beeldmateriaal zie je niet of nauwelijks (veel) te dikke mensen in het straatbeeld.

    Verder heeft de voedingsindustrie systematisch bijna alle voedselverpakkingen vergroot en is er o.a. veel meer keus aan “lekker” “light”-producten…

    Spaink heeft een ijzersterk punt v.w.b. de “light”-producten: door o.a. geniepige, duivels slimme en subliminale manipulatie eet men van deze producten toch veel te veel en wordt de “light”-factor compleet teniet gedaan.

    Verder heeft onze overheid/werkgever/de commercie bewust een constante stress-situatie gecreëerd, zodat het heel normaal is geworden dat mensen bijna altijd een verhoogd stressniveau ervaren. Hoe hoger het stressniveau, des te makkelijker zijn mensen te manipuleren.

    Consumeren, consumeren en nog eens consumeren was het devies.
    Dat dit gedrag veel (geleend) geld kostte was zeker voor de overheid duidelijk, maar economische groei was heilig en ging ten koste van de (geestelijke) gezondheid van de bevolking.

    Jij zei:

    “Ik denk dat van de psychische problemen van de lagere klassen allang sprake was, nog vóórdat er sprake was van overheden. Dát bedoelde ik aan te geven”.

    Ik denk het kip en het ei verhaal:

    Worden psychische problemen sterk verergerd als men straatarm is en dagelijks een existentieel gevecht moet leveren? Ik denk het wel.

    De lagere klassen werd door de tijd heen bijna altijd uitgeknepen tot op het bot en dan ga je (uiteindelijk) waarschijnlijk vanzelf “ontsporend” psychisch gedrag vertonen.

    Groet,

    T

  18. @ CiNNeR, post 17,

    Ik heb het sterke vermoeden dat uw post, nummer 11 direct aan mij was gericht.

    Kleine basale moeite om dan ook mijn naam te vermelden.

  19. De mensen van foodlog.nl schrijven al vele jaren over deze onverkwikkelijke zaken. Het is dus niet zozeer nieuws wat Michael Moss schrijft, als wel een omissie van het Voedingscentrum.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Hou me per e-mail op de hoogte van nieuwe reacties op dit artikel.
      (U kunt zich hier abonneren zonder zelf te hoeven reageren.)

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.