[Speech bij de uitreiking van de Big Brother Awards op 7 maart 2012. Dit was de achtste en laatste keer dat ik voorzitter van de jury was.]
Staatssecretaris Fred Teeven zei deze week blij te zijn dat het ministerie van Veiligheid en Justitie geleid wordt door twee VVD’ers. Dat vergroot hun slagkracht. Ivo Opstelten en hij ‘hebben hetzelfde doel, dus we maken sneller stappen naar voren.’ Opstelten en Teeven vinden beiden dat het ‘in sommige gevallen’ mogelijk moet zijn om rechtstatelijke principes te doorbreken. Zo meent Teeven bijvoorbeeld dat het doorbreken van het medisch geheim ‘bij zware delicten verdedigbaar is.’
Veelplegers
De geschiedenis van de Big Brother Awards, de prijs voor de grootste privacyschenders van Nederland, leert dat het daar nooit bij blijft. Is een inbreuk op de grondrechten van burgers eenmaal bij wet geregeld – heus, alleen voor dit speciale, zeer ernstige geval, waar nood wet breekt! – dan klinkt korte tijd later steevast de roep om bredere toepassing van de uitzondering.
De naaktscanner zou uitsluitend in het internationale vliegverkeer worden ingezet; om terrorisme te bestrijden moest dat toch mogelijk zijn. Tegenwoordig experimenteren de politiekorpsen van de grote steden met mobiele naaktscanners die overal op straat kunnen worden gebruikt. Huiscontroles voor uitkeringsgerechtigden waren alleen toegestaan indien er sterke aanwijzingen waren dat iemand de boel bedonderde. Nu vindt de overheid dat iedereen met een uitkering gerelateerd aan gezinssamenstelling – denk aan bijstand, AOW of kinderbijslag – tot zulke huiscontroles moet worden verplicht. Ook wanneer er geen enkele verdenking van misbruik is.
Grondrechten doorbreken is kennelijk hoogst verslavend. Wie er eenmaal aan begint, eindigt makkelijk als veelpleger.
Jungle
In datzelfde interview sprak de staatssecretaris zijn intense afkeuring uit over liegende politieagenten. We moeten ervan op aan kunnen dat hun verklaringen kloppen, zei Teeven. ‘Anders komen we in een jungle terecht.’
Om diezelfde reden dient juist de politie zich keurig aan de wet te houden. Wie de wet moet handhaven, mag er zelf nooit de hand mee lichten. Maar ook dit jaar zijn de politiekorpsen helaas weer genomineerd omdat ze de wet niet naleefden of die zelfs actief schonden. Ook de politie mag niet hacken, ook de politie moet de privacywetgeving respecteren.
Was Teeven daarop maar even alert als op liegen, maar helaas. Vorig jaar zagen we dat diverse politiekorpsen tegen alle regels in gescande nummerplaten veel te lang opsloegen; dit jaar zagen we een voorstel van het kabinet om de wet dan maar op te rekken, zodat die illegale praktijk voortaan wordt gelegitimeerd. Ook heeft de regering in december 2011 een grensbewakingssysteem ingevoerd, waarbij elke passerende auto van alle kanten wordt gefotografeerd en daarna met allerlei databases wordt vergeleken. Dat druist in tegen alle Europese verdragen. Buurland Duitsland is dan ook woedend.
Vandaag werd een akelig staaltje wetsschending bekend. Het kabinet heeft in de afgelopen weken de inkomensgegevens van bijna alle huurders doorgegeven aan hun huisbazen; in totaal gaat het om miljoenen huishoudens. Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens, had de Belastingdienst de betrokken burgers daarover eerst moeten inlichten. Wat veel erger is: een wet die bepaalt dat de verhuurders inzage kunnen krijgen in de inkomsten van hun clientèle, bestaat nog helemaal niet. Pas vandaag is het wetsontwerp over het zg. ‘scheefhuren’ in de Tweede Kamer behandeld. En als die akkoord is, moet het voorstel nog langs de Senaat.
Zwerfvuil
De jury maakt zich voorts flink zorgen over de grote hoeveelheid datalekken die het afgelopen jaar aan het licht zijn gekomen. Iedereen – van overheid tot bedrijfsleven – legt inmiddels enorme gegevensverzamelingen aan. Aangezien elke dataverzamelaar om het hardst roept dat zulke gegevens onmisbaar zijn voor hun bedrijfsvoering, of voor de veiligheid in het land, zou je verwachten dat die datasets goed worden beschermd.
Dat blijkt zelden het geval. Wie met wat verstand van zaken in een webserver prikt, rollen alras de bestanden in de schoot. Medewerkers zetten directories of bestanden open, verliezen cd’s met belangrijke bestanden of sturen lange lijsten vol vertrouwelijke gegevens naar een verkeerd adres. Creditcards, verzekeringsgegevens, adressen, bankrekeningen, geboortedata, paspoortnummers, telefoonnummers – er ligt meer op straat dan ons lief is. En dit is bepaald geen zwerfvuil.
Datalekken maken burgers kwetsbaar. Ze schenden ons vertrouwen in de overheid en in het bedrijfsleven: als je andermans gegevens opeist en opslaat, heb je daar verduveld zuinig op te zijn. Bovendien zorgen zulke datalekken dat identiteitsdiefstal een peuleschil wordt.
Om die reden ben ik voorstander van een fikse boete op datalekken. Pas dan wordt databescherming voor bedrijven en instanties een kwestie van eigenbelang.
Ja, natuurlijk leidt een beter databeleid tot hogere kosten voor de bedrijfsvoering. Maar nu wordt de prijs van slechte databeveiliging en gebrekkige naleving van de privacyregels eenzijdig afgewenteld op de burgers.
Alles wat in grote hoeveelheden beschikbaar is trekt misbruik aan. Boetes op datalekken wegen niet op tegen business cases van voorgespiegelde mogelijke winst. Net zoals dat boetes in de financiële sector al lang en breed risico dekkend verrekend zijn in de prijzen van producten die wij afnemen bij deze sector. Big brother wordt niet tegengehouden met regels, boetes en al dit soort zoethoudertjes.
Kennis brengt echte verandering en kennelijk schort het aan dit besef op dit moment heel erg in dit land. Positief gezien zou je kunnen zeggen dat het dan vast wel heel erg goed gaat met ons land als we ons hier (nog) niet druk over maken…
Misschien val ik in herhaling, maar: je bent er zelf bij, het is wat je zelf toestaat. Ik zit niet op meer regelgeving, bescherming of boetes te wachten. Mensen maken een samenleving mogelijk, regels zijn voor technocraten en beide (regels en technocraten) kan je negeren als je genoeg middelen of invloed hebt.
Sta die centrale opslag zélf niet toe, zorg voor zelfbewustzijn, niet bij de regelgevers of politici, die zijn te kortzichtig of overschatten hun invloed op zaken die ze zelf nauwelijks bevatten. Wat zouden WIJ kunnen doen om grote privacy schendingen te voorkomen? Als wij snappen waarom we zaken niet willen accepteren, zou dat (als de theorie van democratie echt werkt) voldoende moeten zijn. Met alle andere pogingen tot beïnvloeding versterk je naar mijn mening het idee bij de ander (Teeven en c.s.), dat ze daadwerkelijk macht hebben.
Grondrechten doorbreken is kennelijk hoogst verslavend
Het lijkt me een vervelende klus, voorzitter te zijn van De Big brother Award jury.
Het is vechten tegen de bierkaai, een nutteloze bezigheid.
Het levert veel nieuwe woorden op zoals datalekken. Pryvacyschenner is ook een mooie. Niet de lekken maar de speurende mens is de diepere oorzaak.
Ook de zorgvuldige opmaak van deze site is met 1 muisklik te kopiëren.
Beveiliging is een gesloten deurtje. Het resultaat van al die deurtjes is dat achter elk deurtje een nieuw deurtje opduikt totdat de schat zich ontvouwd.
Naar een schat zijn veel mensen op zoek, om wat voor reden dan ook.
Grondrechten die je met elkaar afspreekt kun je maar beter in je hoofd bewaren.
Al het andere ligt al op straat of wordt binnenkort onthuld.
Beveiliging en regelgeving, ach het is een eeuwigdurende dans.
Daar helpt (gelukkig) geen slot tegen.
Karin: zag net je artikel “Data met persoonsgegevens gelekt of verloren: dokken maar!” op de site van de Volkskrant. Helemaal mee eens. En inderdaad is er in dit land geen wet die de fiscus het recht geeft inkomensgegevens door te spelen aan verhuurders met nota ben mega-salarissen! Daarom voor iedereen die in een huurwoning zit de volgende info:
http://tinyurl.com/3vwpgck
Handige lijst: http://tinyurl.com/84r2jh7
Vreemde wereld toch, belastinggegevens direct van belastingdienst naar verhuurder. Bedoel, je moet er maar op komen. Communisme zou het nauwelijks beter kunnen.
–
Het is een ver van mijn bed show geworden. Het blijft pappen en nat houden. De strijd is geleverd. De politieke machthebbers voelen zich niet meer op hun gemak. Net als Faust hebben ze ziel en zaligheid aan de duivel verkocht. En ze begrijpen het ook allemaal niet meer waar ze mee bezig zijn. De afstand tussen het volk en het bestuur wordt groter, afstandelijker. Het regentenvolk wordt zelf als marionettenpoppen gebruikt/misbruikt. Overal proef je angst. Ik denk bij de machthebbers meer dan bij het gewone volk. Het begint vaak tussen de oren. Vaak aangepraat dat hun keuze alleen maar de juiste keuze is (geweest). Ze denken nog steeds alles te kunnen controleren door verdeel en heers. En ook hier weer het doel heiligt de middelen. Alle verworvenheden van het volk wordt met voeten getreden en ze worden beetje voor beetje om zeep geholpen. Bang voor totalitaire staat? Wel neen. Alleen zij die bewust worden, hebben de mogelijkheid juist die ommekeer te maken. Zoals een bloem tot bloei komt en daarna sterft zo zal onze huidige maatschappij aan zijn eigen roem ten ondergaan. De controle over het geheel gaan ze gewoon verliezen. Daar hoeven wij weinig aan te doen. De machthebbers zijn net als wij gewoon mensen van vlees en bloed. Ze doen er alles aan om de status quo te handhaven, maar beseffen niet dat hun systeem niet meer past in onze tijd en dat als vele hoogbeschaafde culturen die wij gehad hebben daar ook een einde aankomt. Ruim 7 miljard mensen in het gareel te houden, hoe doe je dat?
Aan de nieuwe generaties die komen is al duidelijk te zien, dat ze helemaal niets hebben met macht en hebzucht. De oudere generaties begrijpen die kinderen gewoon niet meer. Zo jong als ze ook zijn zo zelfbewust zijn ze van de maatschappij waarin ze leven.Goh mijn kind kan niet met geld omgaan? Wat is hiervan de oorzaak? Vinden ze geld gewoon niet belangrijk of kunnen ze echt niet meer rekenen? Ook regels normen en waarden stellen ze op de proef.Vele volwassenen reageren agressief op ons jongeren? Is dat omdat wij niet meer passen in hun structuur van leven? Of tonen die kinderen juist de de gevestigde orde dat dat systeem niet meer functioneert? Daarom zal de gevestigde orde per definitie finito zijn. Hun laatste stuiptrekkingen is al zichtbaar. Met hand en tand verdedigen ze hun fort. Maar ook in dat fort zit een paard van Troje wordt beetje voor beetje biedt dat fort geen veiligheid, geborgenheid en/of bescherming, de nieuwe veranderingen zicht- en voelbaar. Deze kinderen en de mensen die wakker zijn geworden, weten dat zij hun machthebbers gelijken zijn, bepalen in het NU hoe onze toekomst eruit gaan zien. Laat de angst niet regeren en wij weten uit de grond van ons hart dat die mooie wereld voor ons allemaal snel gaat komen. Die kinderen tonen elk uniek hun talenten wat een potentieel, ongekend. Zelf ons ‘oude’ onderwijssysteem voldoet niet meer. Dus investeer en koester die kinderen en voedt ze op met veel liefde want zij bepalen onze toekomst en is dat niet wat we met ze allen willen.
Vergeet ook niet dat we die machthebbers ook mogen bedanken omdat we ze nodig hadden dat ze door hun spel ons bewustzijn heeft laten groeien. Zonder hen hebben we nooit kunnen beseffen dat het ook anders kan. Ik groet u.
Rechten afpakken en datalekken kan deze regering heel goed. Tijd voor een tegengeluid!
En beetje off topic misschien: Laat kwetsbaar Nederland niet vallen, teken de petitie:
http://www.laatzenietvallen.nl/teken-de-petitie.3.html